Στα 50 της δείχνει να διανύει περίοδο εσωτερικής αναζήτησης. Από θέση εξουσίας προσπαθεί να κοιτάζει στις προκλήσεις του μέλλοντος, αλλά ταυτόχρονα επιστρέφει στο παρελθόν – θυμάται λόγια, πρόσωπα και γεγονότα που τη διαμόρφωσαν και την άλλαξαν στο πέρασμα των δεκαετιών. Μάλλον έχει ανάγκη να νιώσει τη… συνοχή και την ενότητα που σε άλλες δύσκολες περιόδους τα έχει πετύχει, αποδεικνύοντας ότι είναι και ανθεκτική και προσαρμοστική. Τώρα που θα ανοίξει το φωτογραφικό άλμπουμ της για να προσθέσει στις 4 Οκτωβρίου τη φωτογραφία από το πάρτι γενεθλίων της στη Ρηγίλλης θα δει, υπό το φως του πυρσού που αποφάσισε να τον ανάψει ξανά ύστερα από χρόνια, εικόνες με μεγάλο κοντράστ: μεγάλες νίκες και μεγάλες ήττες, αμέτρητες δύσκολες στιγμές και πανηγυρικές περιόδους, πολλαπλές κρίσεις και επανεκκινήσεις, σταθερότητα αλλά και αλλαγές στα πρόσωπα και στην ουσία. Ολα αυτά συνθέτουν το παζλ της 50χρονης ΝΔ – κομμάτια δόξας και πολιτικής δοκιμασίας. Γιατί μαζί με τους εκλογικούς θριάμβους, έχουν έρθει οι βαριές ήττες. Μαζί με την ανάδειξη έξι πρωθυπουργών (Κωνσταντίνος Καραμανλής, Γεώργιος Ράλλης, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Κώστας Καραμανλής, Αντώνης Σαμαράς, Κυριάκος Μητσοτάκης), οι εσωτερικοί διαγκωνισμοί, τα στρατόπεδα («καραμανλικοί», «σαμαρικοί», «μητσοτακικοί» – και τα… «αντι-» τους), οι κατηγορίες των επικριτών για «οικογενειοκρατία» και «τζάκια». Μαζί με τις κομβικές αποφάσεις και τις μεγάλες αλλαγές στη χώρα, ο δισταγμός έως η αδυναμία μεταρρυθμίσεων. Μαζί με τολμηρές κινήσεις, οι οπισθοχωρήσεις. «Η παράταξις της Νέας Δημοκρατίας συγκροτείται από έμπειρες και υγιείς, αλλά και από νέες προοδευτικές και ριζοσπαστικές πολιτικές δυνάμεις συντονισμένες στον ίδιο σκοπό: Να κάμουν στην Ελλάδα πράξη την επωνυμία της παρατάξεως – να δώσουν στη χώρα μια νέα δημοκρατία (…) Είναι η πολιτική παράταξις που αγνοεί τις διενέξεις και τους διχασμούς του παρελθόντος – που τόσα δεινά επεσώρευσαν στον τόπο μας – και προσανατολίζεται στα ευρύτερα δυνατά σχήματα εθνικής ενότητος (…) Είναι η κίνηση που επιλέγει και συντηρεί από την παράδοση μόνον όσα ο χρόνος απέδειξε σωστά και χρήσιμα»», αναφέρει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στην ιδρυτική διακήρυξη. Αυτήν που στελέχη όλων των… αποχρώσεων του μπλε – των λεγόμενων νεοδημοκρατικών «φυλών» – επικαλούνται αυτές τις μέρες. Και όχι μόνο για να τιμήσουν τα 50 χρόνια. Αλλά επιπλέον γιατί τα γενέθλια συμπίπτουν με μια φάση εσωτερικών ερωτημάτων ως προς… τι κόμμα είναι η ΝΔ. «Μαζικό και λαϊκό, μια δύναμη σταθερότητας», θα απαντήσουν όλα τα στελέχη του. Σίγουρα, πολιτικό δημιούργημα της Μεταπολίτευσης και σταθερά ισχυρός πόλος στο πολιτικό σκηνικό – μια παράταξη με διαχρονικά γερούς μηχανισμούς ανά την επικράτεια, οργανωτική επάρκεια και ικανότητα επιβίωσης από μικρές ή μεγαλύτερες αναταράξεις.
Αμφισβητήσεις και επώδυνες διασπάσεις
Αυτές είναι απλωμένες στον χρόνο και συχνά έχουν οδηγήσει σε πολιτικές και οργανωτικές ανακατατάξεις: ας πούμε, η αποχώρηση του Αντώνη Σαμαρά (1993) όταν ως υπουργός Εξωτερικών ήρθε σε ρήξη με τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη για το Σκοπιανό και η διαγραφή της Ντόρας Μπακογιάννη (2010) επί Σαμαρά. Οι αποχωρήσεις και συχνά οι επιστροφές στελεχών αναδείκνυαν κατά περιόδους όχι απλώς τις εσωτερικές διαφωνίες, αλλά επιπλέον πολιτικές φιλοδοξίες αλλά και διαφορετικές στρατηγικές για τον προσανατολισμό του κόμματος. Ομως η ΝΔ στις περιόδους κρίσεις ή αυξημένων απαιτήσεων στο πολιτικό σκηνικό έβρισκε τον τρόπο να πετυχαίνει το στοίχημα της συνοχής της παράταξης – ή και να κρύβει τα θέματα κάτω από το χαλί. Είναι οι συνεδριακές διαδικασίες που έχουν παίξει σημαντικό ρολό σε αυτό κατά την 50χρονη πορεία του κόμματος. Διοργανώσεις που εν πολλοίς έχουν λειτουργήσει ως ευκαιρία για επικοινωνιακού χαρακτήρα συγκεντρώσεις και για μηνύματα συστράτευσης, ή έστω ως πεδίο εκτόνωσης των εσωκομματικών θεμάτων. Ωστόσο κάποιες από αυτές όντως καθόρισαν την πορεία της παράταξης σε συνδυασμό με τις πολιτικές εξελίξεις.
Στα πλαίσια ενός συνεδρίου, του πρώτου της ΝΔ, καταγράφηκε και η πρώτη εσωκομματική δράση. Ηταν Απρίλιος του 1979 στη Χαλκιδική, όταν ορίστηκε ομόφωνα ο «ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός» ως η ιδεολογική ταυτότητα του κόμματος. Εκείνες τις μέρες που εκδηλώθηκε αμφισβήτηση, όχι της πρωτοκαθεδρίας του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αλλά του τρόπου λειτουργίας του γαλάζιου μηχανισμού – ζητήθηκε ένα λιγότερο αρχηγοκεντρικό κόμμα, με περισσότερα όργανα και καθαρές δομές. Πρωταγωνιστές στην «Κίνηση της Βόλβης» νεολαίοι, ανάμεσά τους ο 26χρονος τότε Βαγγέλης Μεϊμαράκης, ο Γιώργος Βλάχος, ο Κώστας Βουδούρης, ο Γιώργος Καπρίνης, ο Λουκάς Κατσαρός, ο Σωτήρης Καπετανόπουλος, ο Τάκης Κοντός, ο Φίλιππος Ταυρής αλλά και στελέχη όπως ο Αγγελος Μοσχονάς, ο Γιώργος Σούρλας, ο Ντίνος Φούτζηλας. Η «Κίνηση της Βόλβης» πήρε… θρυλικές διαστάσεις μέσα από την ταινία του Σταύρου Τσιώλη «Ας περιμένουν οι γυναίκες» – η ΝΔ παρέμεινε κόμμα αρχηγικό. Χρειάστηκαν επτά χρόνια για το δεύτερο συνέδριο στη Θεσσαλονίκη, μετά από δύο εκλογικές ήττες της ΝΔ από το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου και την εκλογή του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη στην ηγεσία της κεντροδεξιάς παράταξης. Είχε προηγηθεί όμως και η πρώτη διάσπαση (θα ακολουθούσαν άλλες…), όταν ο Κωστής Στεφανόπουλος ίδρυσε τη Δημοκρατική Ανανέωση, παίρνοντας μαζί του γαλάζιους βουλευτές και ομάδα κομματικών στελεχών. Οκτώ χρόνια μετά, η παράταξη επέστρεψε στην εξουσία, έχοντας ζήσει άλλη μία, επώδυνη, διάσπαση: η πτώση της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και η ίδρυση της Πολιτικής Ανοιξης από τον Αντώνη Σαμαρά. Τα γαλάζια ηνία πήρε ο Μιλτιάδης Εβερτ. Η ΝΔ, θα πει τότε τραβώντας διαχωριστική γραμμή από το παρελθόν, δεν είναι κόμμα «ούτε σοσιαλιστικό ούτε νεοφιλελεύθερο».
Οταν τα συνέδρια καθόρισαν τις εξελίξεις…
Είναι η περίοδος στον δρόμο για το συνέδριο του 1997 – το πρώτο που έβγαλε αρχηγό (μέχρι τότε η εκλογή προέδρου γινόταν από την Κοινοβουλευτική Ομάδα) ως εκείνη με το πλουσιότερο εσωκομματικό παρασκήνιο. Ο Εβερτ έχει χάσει τον Οκτώβριο του 1996 από τον Κώστα Σημίτη, έχε εκλεγεί πρόεδρος από την ΚΟ και η εσωκομματική αναταραχή είναι έντονη. Είναι η ώρα της λεγόμενης ομάδας των «λοχαγών» – της εσωκομματικής συμμαχίας που δρομολόγησε την εκλογή του νεαρού τότε βουλευτή Κώστα Καραμανλή στην ηγεσία της ΝΔ με καθοριστική η συμβολή των Γιάννη Βαρβιτσιώτη και Γιάννη Κεφαλογιάννη. Το συνέδριο αποδείχθηκε πιο… καραμανλικό από την Κοινοβουλευτική Ομάδα. Ανοιγε νέα περίοδος για τη ΝΔ που επισφραγίστηκε γρήγορα με ένα συνέδριο «αρχών και θέσεων» που όρισε ως στρατηγική του κόμματος τον περίφημο «μεσαίο χώρο». Ακολούθησε εκλογική ήττα, προσπάθειες συσπείρωσης, η επαναφορά του Γιώργου Σουφλιά στη γαλάζια οικογένεια («Γιώργο, καλωσόρισες σπίτι σου» ήταν φράση του Κώστα Καραμανλή) που είχε διαγραφεί το 1997 (όπως και οι Στέφανος Μάνος, Ανδρέας Ανδριανόπουλος, Πέτρος Τατούλης, Νίκος Κάκκαλος), η θεσμοθέτηση της θέσης του γραμματέα της ΝΔ – με πρώτο τον Μεϊμαράκη.
Ενα από τα πιο κρίσιμα σημεία καμπής – ένα κομματικό συνέδριο – θρίλερ, σίγουρα – ήρθε το 2009, μετά την εκλογική ήττα. Το γαλάζιο οικοσύστημα ανέμενε να εκλέξει τον διάδοχο του παραιτηθέντος Κώστα Καραμανλή με περίπου βέβαιη διάδοχο την Ντόρα Μπακογιάννη. Μόνο που το καταστατικό άλλαξε με καθοριστική απόφαση: την εκλογή προέδρου από τη βάση. Ηδη στο παρασκήνιο ετοιμαζόταν ο Αντώνης Σαμαράς, έχοντας επανέλθει στη ΝΔ. Εριξε το βάρος στο δεξιό κομμάτι της παράταξης που ένιωθε παραγκωνισμένο και ανέλαβε την ηγεσία. Ακολούθησε η υπαγωγή της χώρας στο Μνημόνιο από την κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου και η διαγραφή της Ντόρας Μπακογιάννη τον Μάιο του 2010 γιατί ψήφισε τον μηχανισμό στήριξης της ελληνικής οικονομίας από τα κράτη – μέλη της ΕΕ και το ΔΝΤ κόντρα τότε στη γραμμή Σαμάρα. Ο ίδιος ανέλαβε πρωθυπουργός το 2012 σε κυβέρνηση με το ΠΑΣΟΚ του Ευάγγελου Βενιζέλου και τη ΔΗΜΑΡ του Φώτη Κουβέλη, ενόσω η Ντόρα Μπακογιάννη έχει επιστρέψει στη ΝΔ.
Το κόμμα ξανακοιτάζει το καταστατικό του επί προεδρίας Κυριάκου Μητσοτάκη το 2016 όταν ορίζονται μεταξύ άλλων η ετήσια διεξαγωγή συνεδρίου και ο χρονικός προσδιορισμός της θητείας του προέδρου. Αλλά και έχει προηγηθεί και το φιάσκο του συνεδρίου της νεολαίας, της ΟΝΝΕΔ, με αποχωρήσεις και καταγγελίες και με τον Μητσοτάκη να αποκλείει τους 400 ΟΝΝΕΔίτες (ex officio συνέδρους), προαναγγέλλοντας τη διάλυση και την επανίδρυση της ΟΝΝΕΔ. Επρόκειτο για άλλο ένα επεισόδιο στις παρασκηνιακές διεργασίες που αφορούσαν τους εσωκομματικούς συσχετισμούς. Το 2022 και έπειτα από δύο χρόνια πανδημίας, στα οποία δοκιμάστηκε η κυβέρνηση της ΝΔ επιταχύνοντας απέναντι στις προκλήσεις μεταρρυθμίσεις στο ψηφιακό κράτος, επέστρεψαν τα ζητήματα ιδεολογίας – ενδεικτική η αποστροφή «δεν υπάρχει Κεντροδεξιά χωρίς τη Δεξιά» διά στόματος Σαμαρά.
Στην επόμενη ημέρα
Τελευταία φορά που οι γαλάζιοι έσπευσαν σε μάζωξη χωρίς απουσίες ή… παρασκηνιακό τζαρτζάρισμα αλλά με αποκλειστικό στόχο μια δυνατή εικόνα ενότητας ήταν τον περασμένο Απρίλιο. Στους χώρους του Ζαππείου, όπου το 1979 ο ιδρυτής του κόμματος υπέγραψε τη συνθήκη προσχώρησης της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Καθαρά επετειακή άλλωστε η διοργάνωση αλλά και – αναγκαία – προεκλογική, αφού δύο μήνες αργότερα θα σφραγιζόταν ο εκλογικός κύκλος που άνοιξε τον Μάιο του 2023. Χρειαζόταν συνεπώς ένα ορόσημο της μάχης συσπείρωσης. Και εκεί ο Μητσοτάκης ανέδειξε τη ΝΔ ως παράταξη που κινείται «πάνω από τις παραπλανητικές ετικέτες της Δεξιάς, του Κέντρου ή της Αριστεράς» και με κάθε ευκαιρία έκτοτε προβάλλει τον στρατηγικό προσανατολισμό του. Μετά το αναπάντεχο εκλογικό αποτέλεσμα, η συζήτηση έχει επιστρέψει. Ο προβληματισμός, η ανησυχία και οι απορίες για τη γαλάζια ιδεολογικο-πολιτική ταυτότητα μένουν ανοιχτά. Εν αναμονή πια των επόμενων κομματικών διεργασιών – την άνοιξη του 2025.
Πηγή: tanea.gr
