Ο διεθνούς φήμης διευθυντής φωτογραφίας, Γιώργος Αρβανίτης τιμήθηκε για το σπουδαίο έργο του από το 12ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων και βρέθηκε στην πόλη της Κρήτης, όπου συνομίλησε με μαθητές, δημιουργούς και θεατές, ενώ επισκέφθηκε και το ιστορικό φρούριο Ιτζεδίν, 52 ολόκληρα χρόνια μετά τα γυρίσματα της ταινίας «Μέρες του 36» με τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο.
Παραμένοντας δραστήριος στην 8η δεκαετία της ζωής του, δε σταμάτησε να μιλά για τη ζωή του και τον δρόμο που επέλεξε να ακολουθήσει στον κινηματογράφο, δουλεύοντας σε 112 ταινίες σε όλο τον κόσμο. Μεταξύ των δημιουργών με τους οποίους συνεργάστηκε συγκαταλέγονται οι Παντελής Βούλγαρης, Μιχάλης Κακογιάννης, Ζυλ Ντασσέν, Σταύρος Τσιώλης, Τόνια Μαρκετάκη, αλλά και οι Β. Σλέντορφ, αδερφοί Νταρντέν, Μ. Μπελόκιο, Κ. Μπρεγιά, Μάρκο Φερέρι, Άμος Γκιτάι, Φρεντερίκ Γουάισμαν, κ.α..
Ο ίδιος άφησε τον μισθό και την ασφάλεια, που του έδινε η δουλειά στη Φίνος Φιλμ, με τους καλοπληρωμένους σταρ του ελληνικού κινηματογράφου και αποφάσισε να ακολουθήσει μια άλλη δημιουργική πορεία με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, με τον οποίο όλοι τον έχουμε συνδέσει.
Το πρωί του Σαββάτου 19 Οκτωβρίου ο Διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων Ματθαίος Φραντζεσκάκης συνομίλησε με την Ελισάβετ Χρονοπούλου και τον Γιώργο Αρβανίτη, με αφορμή το βιβλίο της με τίτλο «Γιώργος Αρβανίτης-Μια ζωή στο Φως» στο οποίο ο κινηματογραφιστής αφηγείται τη ζωή του.
Στο 12ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων προβλήθηκε επίσης μια μέρα πριν, στην κατάμεστη αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου Χανίων η ταινία του Ντίνου Κατσουρίδη «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση», με τον αείμνηστο Θανάση Βέγγο να πρωταγωνιστεί και τον Γ.Αρβανίτη στη διεύθυνση φωτογραφίας.
Ο Γ. Αρβανίτης γεννήθηκε στα χρόνια της Κατοχής, στις 22 Φεβρουαρίου 1941 στο Δίλοφο, της ορεινής Φθιώτιδας. Έχασε, όπως είπε, μόλις 6 ετών τον πατέρα του, που πολεμούσε ως αντάρτης στα βουνά, ενώ η μητέρα του ήταν πολιτική κρατούμενη στις φυλακές Αβέρωφ. Τον μεγάλωσε μαζί με τα τρία αδέρφια του ο θείος του, που είχε ήδη άλλα τέσσερα παιδιά.
Όταν αναφέρεται στα παιδικά του χρόνια το βλέμμα του αλλάζει, αλλά δε σκληραίνει. Θυμάται την τελευταία φορά που είδε τον πατέρα του. «Κοιτούσα τα φυσίγγια του, λέει, και ένιωθα τα δάκρυα του στο πρόσωπο μου. Από τη μητέρα μου θυμάμαι την πλατούλα της, αυτό θυμάμαι πάντα. Να την κοιτώ να φεύγει», λέει και την ίδια στιγμή είναι πρόθυμος να μιλήσει χαμογελαστός στα παιδιά για τον κινηματογράφο.
Έτσι χαμογελαστός μίλησε και στο ertnews.gr για τη ζωή του, που θυμίζει κινηματογραφική ταινία.
Ε.: Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων σας τίμησε για το έργο σας, είστε για πρώτη φορά καλεσμένος της διοργάνωσης και είχατε χθες μεταξύ άλλων την ευκαιρία να συνομιλήσετε με μαθητές. Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας από το Φεστιβάλ μέχρι στιγμής;
Γ.Α.: Δεν περίμενα να το χαρώ τόσο… Καταρχήν το ΦΚΧ είναι ένα φεστιβάλ ιδιαίτερο. Το ότι ασχολείται με την επιμόρφωση στα παιδιά είναι πολύ σημαντικό και είχα την τύχη να πάω σε δύο σχολεία και αυτό που εισέπραξα ήταν συγκλονιστικό. Το πόσα παιδιά ενδιαφέρονται, πόσα διψάνε να μάθουν πράγματα. Και χθες δώδεκα παιδιά από το 5ο Γυμνάσιο Χανίων μου έκαναν συνέντευξη και οι ερωτήσεις τους ήταν συγκλονιστικές. Με λύπη, ωστόσο, διαπίστωσα ότι δεν ξέρουν πολλά πράγματα από την ιστορία της Ελλάδος, διότι αναφέρθηκε κάποια στιγμή από έναν μαθητή ότι δεν ήξερε τι είναι το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, που το χρειαζόμουν, για να πάω ως αριστούχος στη σχολή ηλεκτρολόγων. «Τι είναι αυτό;», με ρώτησε. Δεν το ήξεραν; Όπως φαίνεται δεν το ήξεραν και τους είπα. Τους λέω παιδιά, η ιστορία της Ελλάδας μαθαίνεται. Και μάλλον δεν την μαθαίνετε ούτε από την οικογένεια, ούτε από το σχολείο. Κοιτάξτε, πριν λίγα χρόνια κόπηκε η κοινωνιολογία από τα σχολεία και αυτό λέει κάτι. Τι λέει; Ότι δεν θέλουμε να μάθουν!
Είχα μια κουβέντα με κάποιον, ο οποίος μου είπε ότι ήταν «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια». Του λέω είσαι θρησκευόμενος; Μου λέει βεβαίως. Πηγαίνεις στην εκκλησία; Μάλιστα. Μπορείς να μου πεις ότι ξέρεις τις δέκα εντολές; Μου λέει ναι. Πες μου μία που εφαρμόζεις. Εφαρμόζεις μία από αυτές; Δηλαδή όταν έχεις δύο χιτώνες δίνεις τον έναν; Αγαπάς τον πλησίον σου ως εαυτόν; Έστεκε σιωπηλός και δεν απαντούσε.
Θυμάμαι κάποτε, επειδή με τον Μάνο Χατζιδάκι που ξημεροβραδιαζόταν στον «Μαγεμένο Αυλό», κάναμε παρέα, είμαστε σε ένα τραπέζι και μου είχε πει (μιμείται τη φωνή του) ότι «όταν ήμουν μικρός άκουγα ένα τραγουδάκι που έλεγε “Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει”. Και όταν μεγάλωσα κατάλαβα ότι αφού ποτέ δεν πεθαίνει, δεν πρόκειται ποτέ και να αναστηθεί». Λοιπόν, αυτό είναι. Είναι δύσκολα τα πράγματα δυστυχώς. Εμένα θα μου πουν «εσύ, γλύτωσες, έφυγες στο εξωτερικό». Αλλά εγώ εδώ γεννήθηκα, πονάω τον τόπο μου.
Ε.: Ακόμα και έτσι έχετε προσφέρει πολλά στην Ελλάδα, κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει αυτό.
Γ.Α.: Ο σκοπός μου δεν ήταν να προσφέρω στην Ελλάδα. Ήθελα να κάνω αυτό που κάνω. Και αυτό που κάνω, ήθελα να το κάνω σωστά. Για αυτό έφυγα από τη Φίνος Φιλμς και πήγα να δουλέψω με τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο.
Ε: Υπήρξε στιγμή που το μετανιώσατε;
Γ.Α.: Όχι, ποτέ δεν το μετάνιωσα. Γιατί να σας πω κάτι; Όταν έκανα τις ταινίες με τον Φίνο, που ήταν καλές ταινίες το βράδυ δεν κοιμόμουνα ήρεμος, όπως όταν έκανα αυτές τις ταινίες που δεν κέρδιζα χρήματα, που υπήρχε ταλαιπωρία. Υπήρχαν μέρες που δεν είχαμε να φάμε. Όμως εγώ αυτό ήθελα να κάνω και το βράδυ ξάπλωνα και κοιμόμουν ήσυχος!
Ε.: Η σχέση σας με τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο ήταν έντονη…
Γ.Α.: Δεν ήταν έντονη. Μαλώναμε σαν τον σκύλο με τη γάτα! Ήταν δύσκολος άνθρωπος και απόλυτος. Στο τέλος, όμως μετά από τόσα χρόνια συνεννοούμασταν με τα μάτια. Δεν ήταν μόνο δουλειά. Παλιά λέγαμε «κάνουμε την ταινία μας». Τώρα λένε «δουλεύω σε μια ταινία». Έχει μια διαφορά αυτό.
Ε.: Ακόμα και έτσι τι θα λέγατε κοιτώντας πίσω σε έναν νεότερο; Να κάνει αυτό που θέλει για να μπορεί να κοιμάται ήσυχος; Δεν το έχουμε αυτό πια σήμερα, τον ήσυχο ύπνο.
Γ.Α: Έτσι είναι, δεν νομίζω ότι όλοι κάνουμε ήσυχο ύπνο. Στα παιδιά που με ρωτούσαν προχθές, γιατί έφυγα από την Ελλάδα ξέρετε τι είπα; Λέω παιδιά, έφυγα γιατί ο κινηματογράφος άρχισε να πέφτει στην Ελλάδα. Πρώτον δεν μπορούσα να κάνω διαφήμιση, παρ’ όλο που είχε χρήματα, γιατί ήταν σαν να κοροϊδεύω τον κόσμο. Να φωτογραφίζω ένα προϊόν, που εσύ έχοντας την εικόνα του θα το αγόραζες, δεν το ήθελα. Γιατί το παρατήρησα στα σούπερ μάρκετ που χωρίς να το έχουν δοκιμάσει απλώνουν το χέρι και το παίρνουν, γιατί έχουν την εικόνα της διαφήμισης στο μυαλό τους. Εγώ δεν μπορούσα να δουλέψω έτσι. Αισθανόμουν ένοχος, υπεύθυνος απέναντι σ’ αυτό, ότι εγώ σε κοροϊδεύω και δεν μπορώ να κοροϊδέψω τον κόσμο. Δεύτερον, η άλλη μου εναλλακτική αν έμενα ήταν να κάνω τηλεόραση, γιατί ο κινηματογράφος είχε εξαφανιστεί. Βιντεοταινίες κτλ δεν μπορούσα να κάνω. Φωτογράφιζα τη ξανθιά, τη Βουγιουκλάκη μέχρι τώρα, να φωτογραφίζω τη ξανθιά τη Μενεγάκη; Είπα φεύγω και έφυγα. Έφυγα όμως και για έναν άλλον λόγο, θα σας το πω γιατί είστε νέα. Έχω τρία παιδιά. Έκανα λογαριασμό. Πόσο θέλω για το καθένα τα φροντιστήρια, τον χρόνο επί τρία παιδιά; Τόσο. Επί πόσα χρόνια; Τόσο. Και βγήκε ένας λογαριασμός. Ήξερα ότι στην Ελλάδα δεν έβγαινε ο λογαριασμός. Για αυτό λέω στους νέους, που πληρώνουν οι γονείς σας «διαβάστε να τελειώσετε. Είναι οι εαυτοί σας που θα ελευθερωθούν. Διαβάστε για να ελαφρύνετε τους γονείς σας γιατί δουλεύουν για εσάς και πληρώνουν πάρα πολλά. Καταλάβετέ το και δουλέψτε».
Ε.: Για αυτό δηλαδή αποφασίσατε να φύγετε σε μια ξένη χώρα;
Γ.Α. : Για έναν λοιπόν λόγο εγώ έφυγα και πήγα στη Γαλλία. Τα παιδιά μου τελείωσαν Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο, Πανεπιστήμιο. Ο ένας τους έχει δύο μάστερ οικονομίας. Και δεν πλήρωσα τίποτα. Καταλάβατε; Στο σχολείο δεν πλήρωσα τα φροντιστήρια. Είχαμε ένα τετράδιο επικοινωνίας με τους δασκάλους, όπου υπάρχει έλεγχος ασφαλείας. Σε αυτό μας έγραφαν αν έκαναν κοπάνα, αν είναι αδύναμοι σε κάποιο μάθημα.
«Ο μικρός είναι αδύνατος στα μαθηματικά. Θα καθίσει αύριο δύο ώρες παραπάνω στο σχολείο», έγραφαν λοιπόν και καθόταν και του έκαναν μάθημα. Έτσι λοιπόν ο γονιός που δούλευε ήξερε, ήταν ήσυχος και μπορούσε να πάει να δουλέψει. Και τα παιδιά το αγαπούσαν το σχολείο. Δεν έφευγαν τα παιδιά μου ούτε όταν σχολούσαν, παίζανε στην αυλή του σχολείου όταν τελειώνανε. Πήγαιναν εκδρομές εκπαιδευτικές, στη θάλασσα, στα αμπέλια, στα ποτάμια με ποταμόπλοια και γινόταν και στη διαδρομή μάθημα. Αυτά τα πλήρωνε ο δήμος και αν χρειαζόταν και δεν φτάνανε τα χρήματα, έπρεπε να συμβάλουν και οι γονείς, αλλά πώς; Σύμφωνα με την φορολογική τους δήλωση από τότε.
Ε.: Για ποια χρονιά λέτε, γιατί στη Γαλλία πήγατε για δουλειά στα τέλη της δεκαετίας του ’80;
Γ.Α.: Το ’88, ’89 και ’90. Λοιπόν, αυτό σημαίνει δημοκρατία να βοηθάς τον γονιό, την οικογένεια. Λυπάμαι που το λέω στην Ελλάδα τόσα χρόνια μετά και δεν μπορούμε να κάνουμε ούτε αυτό. Θυμάμαι πήγα εγώ με τρία παιδιά και μου λένε στο δημαρχείο “Κύριε, είστε πολύτεκνος”. Λέω μάλιστα. Και τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι θα πάρετε τα διαβατήρια των παιδιών σας και της γυναίκας σας και θα πάτε στον σταθμό του μετρό της περιοχής και θα σας δώσουν μία κάρτα, με την οποία θα έχετε 50% έκπτωση μέσα στο Παρίσι και 30% στην επικράτεια για εσάς και την οικογένειά σας, χωρίς να χρειάζεστε χαρτιά κτλ. Έτσι είχα χρόνο και εγώ να αφοσιωθώ στη δουλειά μου. Και τα παιδιά μου τελειώσανε το γαλλικό σχολείο, με τη μαμά τους όμως να τους δίνει και την ελληνική μόρφωση. Γράφουν, διαβάζουν, μιλάνε σαν Έλληνες. Όταν είναι στην Ελλάδα είναι σαν Έλληνες. Όταν είναι στην Γαλλία είναι σαν Γάλλοι.
Ε.: Έχετε πει ότι δεν υπάρχει η ορολογία «ελληνικό φως», ότι κάθε χώρα έχει το δικό της φως και πως το φως δεν έχει σύνορα.
Γ.Α.: Ναι, δε σταματάνε το φως στα σύνορα. Για μένα υπάρχει το βόρειο, το μεσογειακό και το αφρικανικό φως.
Ε.: Δεν υπάρχει κάποιο που προτιμάτε; Δεν ξεχωρίζετε λόγω της καταγωγής σας το μεσογειακό για παράδειγμα;
Γ.Α.: Εντάξει, το μεσογειακό φως είναι κάτι άλλο. Το δικό μας φως είναι τρελό! Για αυτό είμαστε έτσι όλοι. Μου λένε όμως για το «αττικό φως, το αθηναϊκό». Ποιο αθηναϊκό; Το φως που ήξερα εγώ όταν ήμουν νέος, με τα νεοκλασικά, που δεν είχε πολλά αυτοκίνητα, που ήταν χωμάτινοι οι δρόμοι και το καλοκαίρι μύριζες τους βασιλικούς και οι γυναίκες καθόντουσαν ως γειτόνισσες, έξω στις αυλές και μιλούσαν, αυτά έχουν χαθεί. Αυτά τα πράγματα δεν υπάρχουν. Τώρα υπάρχει μια τζαμαρία, ένα γυάλινο κτίριο γεμάτο αιρκοντίσιον, χωρίς μπαλκόνια, με τζάμια που χτυπάει ο ήλιος και πηγαίνει στο απέναντι κτίριο που είναι τζαμένιο πάλι και γυρίζει προς τα κάτω, συν το νέφος. Ποιο αττικό και ελληνικό φως δηλαδή, για να καταλάβω!
Στα νησιά ναι έχει φως, γιατί έχουν παραμείνει τα στενά δρομάκια. Στις πόλεις όμως; Είτε πας στα Γιάννενα, που γνώρισα και που έλεγα αν γίνει αυτή η πόλη ολόκληρη με το γιαννιώτικο ρυθμό των κτηρίων, θα είναι η ωραιότερη πόλη της Ελλάδος δε βάσταξε. Τώρα είτε πας στα Γιάννενα, είτε στα Τρίκαλα, είτε στην Καλαμάτα είναι το ίδιο πράγμα. Τα έχουμε ισοπεδώσει όλα.
Ε.: Και εδώ στα Χανιά, όπου βρισκόμαστε έχει ακόμα μερικά υπέροχα νεοκλασικά, τα οποία μου είπαν οι κάτοικοι ότι έχουν αρχίσει και γίνονται καφέ-μπαρ, τράπεζες, κομμωτήρια, φροντιστήρια κ.α..
Γ.Α.: Το ίδιο δεν έγινε και στη Θεσσαλονίκη; Έχω παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης και λες τι ομορφιά ήταν αυτή; Εγώ θυμάμαι το ’70. Όχι το 70. Πιο νωρίς, το ’60 που πήγα στη Θεσσαλονίκη. Ήταν μαγευτικά. Και τώρα είναι όμορφα με την παραλία και ευτυχώς έχουν μείνει κάποια σπίτια, κάποια νεοκλασικά, αλλά λίγα. Είναι φοβερό αυτό που κάνουμε στις πόλεις.
Ε.: Oι 30 ασπρόμαυρες και έγχρωμες φωτογραφίες της έκθεσης, που παρουσιάζεται στο πλαίσιο του 12ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων, με πορτρέτα γυναικών από τις επαγγελματικές σας περιπλανήσεις σε Δύση και Ανατολή είναι εξαιρετική. Εντυπωσιάζει η ματιά σας στα πρόσωπα, στο βλέμμα τους, οι φωτογραφίες θυμίζουν πίνακες.
Γ.Α.: Καταρχήν για μένα η γυναίκα είναι ιερό πράγμα, γιατί φέρνει τη ζωή. Τις αγαπώ τις γυναίκες, τις σέβομαι. Το δεύτερο παιδί μου που γέννησε η γυναίκα μου, ήμουν μέσα στην αίθουσα και το ξεγέννησε ο γιατρός και το έβαλαν στα χέρια μου. Σε τρία δευτερόλεπτα είχα τη ζωή στα χέρια μου και αυτό δεν το ξέχασα ποτέ. Αυτοί που φέρονται έτσι στις γυναίκες, πάντα σκέφτομαι, μανάδες δεν έχουν; Η μάνα δεν είναι μόνο για να φτιάχνει το φαγητό. Είναι άλλο η μάνα, είναι ιερή.
Ε.: Υπάρχει σήμερα όλη αυτή η συζήτηση για τη γυναικεία ενδυνάμωση, για την οποία συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε, σε μια εποχή που πληθαίνουν οι κακοποιήσεις και οι γυναικοκτονίες. Οι συναδέλφισσες σας αγωνίζονται για να πάρουν μισθούς ίσους με των ανδρών, γιατί, όπως λένε, αμείβονται λιγότερο από τους ομόφυλους σας, ακόμα και όταν πρόκειται για πολυβραβευμένες σταρ. Θέλω να μου πείτε τη γνώμη σας, εσείς που είστε μια άλλη γενιά και συνεργαστήκατε με γυναίκες θρύλους του σινεμά.
Γ.Α.: Για τις αμοιβές που λέτε δε ξέρω, για να είμαι ειλικρινής. Ας πούμε, τον καιρό που δούλευα στη Φίνος Φιλμ, η Βουγιουκλάκη έπαιρνε πολλά χρήματα. Πολλά, πάρα πολλά χρήματα. Ούτε στη Γαλλία το συνάντησα αυτό που λέτε. Μα ακόμα υπάρχει διαφορά και σε άντρες που δουλεύουν στον κινηματογράφο. Εγώ ας πούμε, όταν πήγα στην αρχή στη Γαλλία δεν έπαιρνα τα ίδια με ένα Γάλλο. Υπήρχε ένα πλαφόν. Μου είπαν ξέρεις; Τίποτα από δω και πάνω. Μπορείς να πάρεις όσα θέλεις από εδώ και κάτω. Λοιπόν, από κει και πέρα, με την αξία μου άρχισα να ανεβαίνω. Έτσι προσέχεις τη δουλειά σου περισσότερο. Μπαίνεις στον ανταγωνισμό και ανεβαίνεις και αμείβεσαι περισσότερο.
Ε.: Η βάση σας είναι στη Γαλλία και συνεχίζετε να κάνετε σχέδια. Ετοιμάζετε μια νέα ταινία με τον Τάκη Κανδύλη, με τον οποίο είχατε συνεργαστεί το καλοκαίρι του 2023 στις Σπέτσες. Η ταινία σας έκανε τον φετινό Ιούλιο πρεμιέρα στη Γαλλία και παρουσιάστηκε στο 24ο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου Ελλάδος.
Γ.Α.: Ναι ετοιμάζω μια ταινία για το επόμενο καλοκαίρι. Με τον Τάκη έκανα πέρυσι μια ταινία βασισμένη σε ένα βιβλίο του γαλλόφωνου Μερτίν Αρτιντί με τίτλο «Το παιδί που μετρούσε τον κόσμο». Και μου το πρότεινε ξανά. Γιατί ξέρετε, τώρα είναι λίγο δύσκολο να δουλέψω όπως παλιά, μόνο αν είναι κανείς τρελός μου το προτείνει. Λόγω ηλικίας εκεί στη Γαλλία ασφαλίζονται αλλιώς οι εργαζόμενοι. Είμαι λοιπόν υποχρεωμένος να έχω έναν αντικαταστάτη. Εάν δηλαδή εγώ πάθω κάτι πρέπει να υπάρχει κάποιος να με αντικαταστήσει. Μέχρι τώρα είχα τον γιο μου, αλλά σε αυτήν τη φάση δεν μπορώ, γιατί ο γιος μου δουλεύει αλλού. Εντάξει είμαι. Μέχρι τώρα έχω κάνει 112 ταινίες. Είμαι γεμάτος. Απλώς έχω φροντίσει να έχω να κάνω κάτι, γιατί όπως διαπίστωσα από πάρα πολλούς φίλους, που περιμένουν να πάρουν τη σύνταξη για να καθίσουν όταν τελικά αυτό συμβαίνει πέφτουν γιατί την επόμενη ημέρα δεν έχουν τι να κάνουν. Εκεί αρχίζει η κατάθλιψη. Πρέπει λοιπόν όσο αντέχουν τα πόδια μου και τα μάτια μου, να κάνω και άλλα πράγματα. Γιατί; Για να είμαι active που λένε, δραστήριος!
Διαβάστε επίσης:
Τα Χανιά στον ρυθμό του 12ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου
Ο Ματθαίος Φρατζεσκάκης στην εκπομπή “Η Ζωή όπως μας αρέσει!” | 102FM | 04 Οκτωβρίου 2024
www.ertnews.gr
Πηγή: ertnews.gr
