Capital Economics: Ο αντίκτυπος για την Ευρώπη από μία νίκη Τραμπ

Της Ελευθερίας Κούρταλη

Με μόλις δύο εβδομάδες να απομένουν μέχρι την ημέρα των εκλογών, ο Ντόναλντ Τραμπ άνοιξε ένα σημαντικό προβάδισμα έναντι της Κάμαλα Χάρις στις αγορές στοιχημάτων, αν και η τελευταία δημοσκόπηση δείχνει ότι η κούρσα παραμένει πολύ κοντά. Η Capital Economics αμφιβάλλει ότι το αποτέλεσμα θα είναι γνωστό όταν ανοίξουν οι αγορές το επόμενο πρωί στις 6 Νοεμβρίου. Θα υπάρξουν εκ νέου καταμέτρηση, νομικές προκλήσεις και πιθανώς δημόσιες διαμαρτυρίες και από τις δύο πλευρές. Ωστόσο και αυτή, όπως και πολλοί οίκοι, πλέον έχουν αρχίσει να κοιτούν λίγο πιο έντονα τις επιπτώσεις από μία νίκη Τραμπ με αρκετούς να επιστρέφουν στα trades που αναμένεται να επωφεληθούν από ένα τέτοιο αποτέλεσμα.

Κατά την Capital Economics, μια νίκη Τραμπ θα επιτάχυνε τις διαρθρωτικές αλλαγές που αποτελούν σημαντική πρόκληση για την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένου του αυξανόμενου προστατευτισμού, των μειωμένων ευκαιριών εξαγωγών προς την Κίνα και τις ΗΠΑ και την ανάγκη να δαπανηθούν περισσότερα για την άμυνα σε μια εποχή που οι δημοσιονομικές θέσεις είναι τεταμένες. Ωστόσο, εκτιμά οι βραχυπρόθεσμες μακροοικονομικές συνέπειες θα ήταν μικρότερες απ’ ό,τι πολλοί φοβούνται.

Πιο πρακτικά, μια νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές θα επηρέαζε την οικονομία της ευρωζώνης μέσω πολλών καναλιών, με τα σημαντικότερα να είναι οι υψηλότεροι δασμοί, η μεγαλύτερη πίεση για αποσύνδεση από την Κίνα, η μειωμένη υποστήριξη για την Ουκρανία, οι υψηλότερες αποδόσεις των ομολόγων και το ισχυρότερο δολάριο, όπως επισημαίνει και εξετάζει έτσι λεπτομερώς κάθε ένα από αυτά τα θέματα.

Δασμοί

Κατά τη διάρκεια της φετινής προεκλογικής εκστρατείας στις ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει υποστηρίξει συχνά έναν γενικό δασμό 10% στις εισαγωγές και μερικές φορές πρότεινε δασμούς 20%. Εάν επιβληθεί, αυτό θα είναι ένα πρόσθετο κόστος για τους εξαγωγείς της ευρωζώνης και θα επιβραδύνει τις ευρωπαϊκές οικονομίες – ιδιαίτερα τη Γερμανία για την οποία οι ΗΠΑ αποτελούν βασική εξαγωγική αγορά. Ωστόσο, η Capital Economics πιστεύει ότι το πλήγμα στην οικονομία της ευρωζώνης θα ήταν μικρότερο απ’ ό,τι έχουν προτείνει πολλοί αναλυτές.

Για αρχή, η απειλή των αμερικανικών δασμών μπορεί να διαπραγματευτεί με αντάλλαγμα παραχωρήσεις από την ΕΕ. Αυτό έκανε ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ όταν οι ΗΠΑ απείλησαν με δασμούς στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα το 2018. Αλλά ακόμα και αν εφαρμοστούν οι δασμοί, ο οίκος εκτιμά ότι το άμεσο χτύπημα από δασμούς 10% θα ήταν μόνο περίπου 0,1% του ΑΕΠ της ευρωζώνης, οπότε ένα 20% θα κόστιζε πιθανώς μόνο περίπου το 0,2% του ΑΕΠ, κατανεμημένο σε μερικά χρόνια. Ένας λόγος γι’ αυτή τη σχετικά χαμηλή εκτίμηση είναι ότι οι εξαγωγές στις ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν μικρό μερίδιο της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Επίσης, ένας δασμός που εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες δεν θα έθετε την Ευρώπη σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους ανταγωνιστές της. Και πιθανότατα θα υπήρχε κάποια αντισταθμιστική ανατίμηση του δολαρίου. Οι αναλυτές που προβλέπουν μεγαλύτερο χτύπημα στο ΑΕΠ υποθέτουν πολύ μεγάλα αποτελέσματα μέσω της “αβεβαιότητας” της πολιτικής που κατά την Capital Economics δεν είναι απίθανο.

Τούτου λεχθέντος, εκτός από τον άμεσο αντίκτυπο των δασμών στην ίδια την Ευρώπη, θα υπήρχε κόστος για την Ευρώπη από την ευρύτερη στροφή προς τον προστατευτισμό. Για παράδειγμα, εάν ο Τραμπ ακολουθούσε τον απειλούμενο δασμό του 60% στην Κίνα, οι ευρωπαϊκές εταιρείες που εξάγουν σε τρίτες χώρες ενδέχεται να διαπιστώσουν ότι υπάρχει ακόμη μεγαλύτερος ανταγωνισμός από κινεζικές εταιρείες που θέλουν να ανακατευθύνουν τις εξαγωγές τους από τις ΗΠΑ. Θα μπορούσαν επίσης να υπάρξουν κίνδυνοι για την Ευρώπη από την κλιμάκωση των εμπορικών φραγμών ΗΠΑ-Κίνας που θα μπορούσαν να πλήξουν την παγκόσμια επιχειρηματική εμπιστοσύνη. 

Πίεση για αποσύνδεση από την Κίνα

Τα τελευταία χρόνια οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν τη διπλωματική τους επιρροή για να αναγκάσουν την Ευρώπη να περιορίσει ή να αφαιρέσει τον κινεζικό εξοπλισμό (ιδίως από τη Huawei) από το δίκτυο κινητής τηλεφωνίας και να περιορίσει τις εξαγωγές μηχανημάτων λιθογραφίας υψηλής τεχνολογίας στην Κίνα (από την ASML). Μια δεύτερη θητεία Τραμπ θα μπορούσε να διευρύνει αυτόν τον “εξαναγκασμό” στην ΕΕ να περιορίσει το εμπόριο και τις επενδύσεις με την Κίνα.

Ωστόσο, αυτό δεν είναι καθόλου βέβαιο, υποστηρίζει η Capital Economics. Η εμπειρία δείχνει ότι ο Τραμπ είναι απίθανο να ακολουθήσει μια συνεπή πολιτική και μπορεί να συνάψει μια εμπορική συμφωνία ή μια σειρά από μικρές συμφωνίες με την Κίνα. Μπορεί επίσης να θέλει να αποφύγει να βάλει σε κίνδυνο επενδύσεις στην Κίνα από εταιρείες όπως η Apple και ιδιαίτερα η Tesla.

Από την πλευρά της, η ΕΕ μπορεί να αντισταθεί στην πίεση των ΗΠΑ, ιδιαίτερα εάν η χάραξη πολιτικής των ΗΠΑ αποδειχθεί ακανόνιστη και απρόβλεπτη. Ειδικότερα, η Γερμανία επιθυμεί να διατηρήσει στενούς δεσμούς με την Κίνα λόγω των συμφερόντων της τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας. Επομένως, το αποτέλεσμα είναι ότι πιθανότατα θα υπάρξει περαιτέρω αύξηση των εμπορικών εντάσεων μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ και της Κίνας, αλλά το πώς ακριβώς θα συμβεί αυτό είναι πολύ ασαφές.

Πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας 

Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει πει ότι θα έδινε πρόωρο τέλος στη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας, αλλά δεν έχει αναφέρει πώς θα το έκανε. Προηγούμενα σχόλια υποδηλώνουν ότι θα περιόριζε τη στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία και θα ασκούσε πίεση στο Κίεβο για να καταλήξει σε συμφωνία με τη Ρωσία. Η ΕΕ δεν θα υποστήριζε μια τέτοια πολιτική, αλλά οι κυβερνήσεις της ΕΕ θα δυσκολευτούν να καλύψουν οποιοδήποτε έλλειμμα στη στήριξη των ΗΠΑ και ίσως χρειαστεί να ακολουθήσουν τα σχέδια των ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι κάποια μορφή “παγωμένης σύγκρουσης” κατόπιν διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία να διατηρεί τον έλεγχο των περιοχών που αυτή τη στιγμή κατέχει.

Όπως επισημαίνει η Capital Economics, μια αναγκαστική κατάπαυση του πυρός Ρωσίας-Ουκρανίας δεν θα είχε μεγάλες οικονομικές συνέπειες βραχυπρόθεσμα. Οποιαδήποτε πτωτική πίεση στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα ήταν πιθανώς πολύ μέτρια, δεδομένου ότι η Ευρώπη δεν θα ξαναρχίσει τις εισαγωγές ενέργειας μεγάλης κλίμακας από τη Ρωσία. Επίσης, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα ήταν επιφυλακτικές για περαιτέρω ρωσική επέκταση και θα τηρούσαν τη δέσμευση 2% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες.

Υψηλότερες αποδόσεις ομολόγων

Η Capital Economics εκτιμά ότι μια νίκη Τραμπ θα οδηγούσε σε αύξηση των αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων, καθώς οι αγορές θα περίμεναν υψηλότερα επιτόκια πολιτικής και κάπως πιο χαλαρή δημοσιονομική πολιτική.

Αυτό με τη σειρά του θα τείνει να αυξήσει τις αποδόσεις των ευρωπαϊκών κρατικών ομολόγων, αν και σε μικρότερο βαθμό – οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων των ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 75 μονάδες βάσης μέσα σε λίγες εβδομάδες από τις εκλογές του 2016 και οι αποδόσεις των ομολόγων στην ευρωζώνη επίσης αυξήθηκαν. Αλλά άλλοι παράγοντες, όπως οι προοπτικές για τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ και οι δημοσιονομικές ανησυχίες στην ευρωζώνη θα συνεχίσουν να είναι οι βασικοί “μοχλοί” της αγοράς ομολόγων.

Για την ΕΚΤ, ένα ασθενέστερο νόμισμα μπορεί να υποστηρίξει ελαφρώς πιο αυστηρή νομισματική πολιτική, αλλά η προοπτική ακόμη πιο υποτονικής αύξησης του ΑΕΠ θα υποστήριζε την υπόθεση για χαλαρότερη νομισματική πολιτική. 

Ισχυρότερο δολάριο

Το δολάριο έχει ενισχυθεί τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς οι πιθανότητες νίκης του Τραμπ έχουν αυξηθεί. Στην πράξη, αυτό μάλλον αντανακλά τα πρόσφατα οικονομικά δεδομένα περισσότερο από την πολιτική κατάσταση, αλλά η Capital Economics πιστεύει ότι μια νίκη Τραμπ θα τονώσει το δολάριο. Εξάλλου, οι αυξημένοι δασμοί και οι υψηλότερες αποδόσεις των ομολόγων θα έτειναν να στηρίξουν το αμερικάνικο νόμισμα.

Ωστόσο, το ευρώ πιθανότατα δεν θα αποδυναμωθεί τόσο πολύ όσο το μεξικάνικο πέσο και το δολάριο Καναδά, όπως εκτιμά. Και σε όρους εμπορικής στάθμισης, οποιαδήποτε κίνηση στο ευρώ θα ήταν πιθανώς πολύ μικρή για να προκαλέσει ανησυχίες για τον πληθωρισμό ή να έχει μεγάλο αντίκτυπο στη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ. Πράγματι, κάποια αποδυνάμωση του ευρώ θα ήταν μια ευπρόσδεκτη απάντηση σε υψηλότερους δασμούς, συμβάλλοντας στον περιορισμό της ζημίας στις εξαγωγές της ευρωζώνης.

Επιπλέον, οι πληθωριστικές επιπτώσεις της υποτίμησης του ευρώ θα είναι μικρές, εκτός εάν η κίνηση του νομίσματος είναι πολύ μεγάλη και διατηρηθεί και σε αυτή την περίπτωση θα αντισταθμιζόταν εν μέρει από τον αντίκτυπο των χαμηλότερων επιπέδων οικονομικής δραστηριότητας.

Όπως καταλήγει η Capital Economics, το συμπέρασμα είναι ότι η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ θα εισήγαγε πρόσθετη αβεβαιότητα στην παγκόσμια οικονομία και δεν θα ήταν χρήσιμη για την ανάπτυξη. “Όμως, ενώ αναγνωρίζουμε την τεράστια αβεβαιότητα, υποψιαζόμαστε ότι η κλίμακα οποιασδήποτε άμεσης επίπτωσης στην ευρωζώνη θα ήταν μικρότερη από ό,τι πολλοί φοβούνται”, τονίζει χαρακτηριστικά.