Συνέβη λοιπόν. Η φιλελεύθερη Ευρώπη ήλπιζε ότι η μισή Αμερική θα μπορούσε να αποτρέψει την επικράτηση ενός ρεύματος στις ΗΠΑ που αποδείχθηκε ότι και βαθιές ρίζες έχει και δυναμισμό ώστε να επιβάλει τη βούληση και τον υποψήφιό του. Ο Τραμπ ταυτίζεται με το ρεύμα αυτό το οποίο ωστόσο δεν είναι μόνο one man show. Εκατομμύρια Αμερικανοί είναι με τον Τραμπ γιατί εκφράζει τις αξίες τους. Και γιατί πιστεύουν όπως και ο ίδιος ότι η εκλογή του ήταν «θέλημα Θεού».
Καλώς ορίσαμε στον «μετα-αμερικανικό κόσμο» – και τη νέα «παγκόσμια αταξία». Ο νικητής Τραμπ, ο πρώτος πρόεδρος στην ιστορία των ΗΠΑ με απόλυτη ταύτιση με τον απομονωτισμό, μπορεί να οδηγήσει σε μείζονα κρίση τις ΗΠΑ με τους παραδοσιακούς συμμάχους τους και ενδεχομένως σε σύγκρουση μεγάλων διαστάσεων με τους αντιπάλους τους. Γιατί ο νεοεκλεγείς πρόεδρος θα πρέπει να διαχειρισθεί τη θέση των ΗΠΑ στον κόσμο και την ανθεκτικότητά τους ως υπερδύναμης.
Παρά το κεντρικό του σύνθημα «να κάνει ξανά μεγάλη την Αμερική», ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να την οδηγήσει σε συρρίκνωση. Διότι με τις εξαγγελίες του ότι θα επιβάλει δασμούς στα ευρωπαϊκά προϊόντα ή με την απειλή αποχώρησης από το ΝΑΤΟ, δεν θα πετύχει τίποτε άλλο παρά την απομόνωση της χώρας του από παραδοσιακούς συμμάχους που ενισχύουν ως σύνολο τη δύναμη της Αμερικής και καθιστούν δυνατή την ηγεμονία της. Οι σχέσεις των ΗΠΑ με τα ευρωπαϊκά κράτη, πέραν των πολιτισμικών δεσμών των δύο πλευρών του Ατλαντικού, του αξιακού υποβάθρου του δυτικού πολιτισμού, σφυρηλατήθηκαν με τη συμπόρευσή τους σε δύο παγκόσμιους πολέμους τον 20ο αιώνα και στη συνέχεια με την ενσωμάτωσή τους σε μια θεσμική αρχιτεκτονική που επέτρεψε την κυριαρχία της πολιτικής Δύσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν αυτή η σχέση διαρραγεί, σε πρώτη φάση μπορεί η Ευρώπη να τραυματισθεί αλλά οι ΗΠΑ θα είναι τελικά χαμένες. Γιατί ο διατλαντικός δεσμός όπως εκφράζεται με τη συνύπαρξή τους με τους Ευρωπαίους σε οργανισμούς όπως η Ατλαντική Συμμαχία, τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ εξυπηρετεί. Με ποιους συμμάχους θα συμπορευθούν οι ΗΠΑ αν εγκαταλείψουν την Ευρώπη;
Το θεσμικό οικοδόμημα που με τη σφραγίδα των ΗΠΑ επιβλήθηκε στη Γηραιά Ηπειρο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν η μετεξέλιξη της «ισορροπίας δυνάμεως» που επικρατούσε στις σχέσεις των κρατών τους προηγούμενους αιώνες. Ηταν μια πιο συναινετική εκδοχή αυτής της ιερής έννοιας που όποτε διαταράχθηκε οδήγησε σε αιματηρότατες συγκρούσεις. Αν η επόμενη αμερικανική ηγεσία επιλέξει να ανατρέψει τη σημερινή ισορροπία, οι συνέπειες θα είναι δυστυχώς αντίστοιχες.
Ο νέος πρόεδρος θα πρέπει επίσης να διαχειρισθεί τη θέση των ΗΠΑ σ’ έναν πολυκεντρικό κόσμο. Οι θέσεις του είναι τόσο αντιφατικές ως προς τη σχέση των ΗΠΑ με άλλες μεγάλες δυνάμεις όπως η Κίνα που μπορεί να οδηγήσουν είτε σε σύγκρουση είτε σε υποχώρηση σε βάρος των αμερικανικών συμφερόντων. Ο Τραμπ παρά τις διακηρύξεις του δεν είναι ικανός να ενισχύσει την αμερικανική ηγεμονία καθώς τόσο ο ίδιος όσο και οι αντιδραστικές δυνάμεις που τον στηρίζουν δίνουν προτεραιότητα σ’ αυτό που αποκαλούν «εσωτερικό εχθρό», όλες εκείνες τις κοινωνικές κατηγορίες εναντίον των οποίων έκαναν καμπάνια – μειονότητες, φιλελεύθερες ελίτ, μετανάστες. Και αν η ηγεσία μιας χώρας όπως οι ΗΠΑ επικεντρωθεί σε «κυνήγι μαγισσών» σε μια ιστορική φάση που η παγκόσμια κυριαρχία της αμφισβητείται, το πιθανότερο είναι ότι τον χώρο που θ’ αφήσει θα τον καταλάβουν άλλες δυνάμεις.
Για την Ευρώπη, ίσως η πιο επικίνδυνη συνέπεια της επικράτησης Τραμπ θα είναι να ζηλέψουν τη δόξα του αντίστοιχες πολιτικές δυνάμεις. Το ρεύμα αυτό θα ενισχυθεί από τη νέα αμερικανική ηγεσία, ας μην έχουμε καμία αμφιβολία. Θα επιχειρηθεί μια συμμαχία με τους ομόδοξους για να ανατραπεί το ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό προς όφελος του ακροδεξιού λαϊκισμού. Οι βάσεις υπάρχουν, Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ουγγαρία.
Να ελπίσουμε ότι τα ευρωπαϊκά δημοκρατικά ανακλαστικά θα αποδειχθούν πιο ισχυρά;
Η Ινώ Αφεντούλη είναι εκτελεστική διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων
Πηγή: tanea.gr
