Η επιστροφή Τραμπ συνιστά απειλή για τη δημοκρατία, την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και κυριαρχία, την Ουκρανία, το παγκόσμιο πολυμερές σύστημα, το μέλλον του πλανήτη, τον ορθό λόγο, την ανοιχτή κοινωνία… Το πρώτο «θύμα» του ηγεμόνα Τραμπ θα είναι σαφώς η Ευρώπη – πολιτικά, οικονομικά / εμπορικά, στρατηγικά. Η επανεκλογή Τραμπ δεν είναι έκφραση δημοκρατίας. Είναι ήττα, απόρριψη της φιλελεύθερης δημοκρατίας (F. Fukuyama – «FT») και θρίαμβος του τοξικού λαϊκισμού / δημαγωγίας. Η Αμερική υπνοβατεί προς τον αυταρχισμό (αν όχι νεοφασισμό). Ο Πλάτων για μία ακόμη φορά δικαιώνεται πλήρως. Ο ανεύθυνος δημαγωγός / λαϊκιστής που υπόσχεται στους αδύνατους θαύματα, λαγούς με πετραχήλια, ενώ υπηρετεί τους ισχυρούς, κερδίζει πάντοτε. Και «έτσι πεθαίνουν οι δημοκρατίες» (Levitsky, Ziblatt). Με κρότο και λυγμό μαζί. Με τη λαϊκή ψήφο, με τους… εκλογικούς θριάμβους τύπου Τραμπ, Ορμπαν, Πούτιν κ.ά. Ολοι οι αυταρχισμοί έρχονται στην εξουσία σήμερα μέσω εκλογών. Ο δημαγωγικός / θεατρικός λόγος υπήρξε τόσο αποπλανητικός ώστε γυναίκες, ισπανόφωνοι, Λατίνοι, μετανάστες, μαύροι και λευκοί, φτωχοί και πλούσιοι, μορφωμένοι και (κυρίως) αμόρφωτοι ψήφισαν Τραμπ! Ο καραγκιόζης πάντοτε γοητεύει. Οι κοινωνιολογικές ερμηνείες της εκλογικής συμπεριφοράς έχουν τη σημασία τους, αλλά δεν πιάνουν την ουσία. «Το κακό βρίσκεται μέσα μας». Η Χάνα Αρεντ ερμηνεύει το φαινόμενο και λιγότερο ο Μαρξ ή ο Βέμπερ.
Η δημοκρατία απαιτεί ευθύνη, «αρετή και τόλμη». Και η πρώτη ευθύνη της Ευρώπης είναι ακριβώς αυτή: να υπερασπιστεί τα αγαθά που απειλούνται, πρωτίστως τη δημοκρατία. Η ενίσχυση της οποίας απαιτεί οι προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις να εστιάσουν στην πραγματική κοινωνική ατζέντα (φτώχεια, ανέχεια, ανισότητες, περιθωριοποίηση) παράλληλα με την έμφαση στην οικονομική ανταγωνιστικότητα. Αλλά οι (εν πολλοίς πολιτικά κουτσοί) ευρωπαίοι ηγέτες αδυνατούν να διαμορφώσουν μια φιλόδοξη ολοκληρωμένη στρατηγική αφύπνισης, ενώ ορισμένοι ανοιχτά αντιγράφουν τον Τραμπ.
Οκτώ χρόνια μετά την πρώτη εκλογή του, τα πράγματα είναι χειρότερα σήμερα. Ο Τραμπ-2 (θα) είναι πιο αδίστακτος, πιο αποφασιστικός σε καταστροφικές επιλογές, πιο επιθετικός / εκδικητικός («κάψτε την Ουάσιγκτον» ήδη φωνάζουν) και όχι περισσότερο προβλέψιμος. Σε έναν κόσμο απείρως δυσκολότερο σήμερα σε σχέση με το 2016. Τότε δεν υπήρχαν οι δύο αποσταθεροποιητικοί πόλεμοι, Ουκρανίας και Γάζας, που δοκιμάζουν το παγκόσμιο σύστημα. Η επιθετικότητα της Ρωσίας ήταν ελεγχόμενη, η διεκδικητικότητα της Κίνας πιο συγκρατημένη, η κλιματική κρίση υπαρκτή μεν αλλά όχι στη σημερινή της οξύτητα. Ενας πιο επικίνδυνος κόσμος. Παρά ταύτα, με την επανεκλογή Τραμπ οι αμερικανοί πολίτες τερμάτισαν τον ρόλο των ΗΠΑ ως παγκόσμιας ηγέτιδας δύναμης που γαλουχεί τις φιλελεύθερες αξίες και ιδεολογία. Το παγκόσμιο σύστημα θα είναι για τις ΗΠΑ από εδώ και πέρα απλώς ένα πεδίο συναλλακτικών σχέσεων και τίποτα περισσότερο.
Η παραπαίουσα Ευρώπη πρέπει να αντιδράσει όχι υιοθετώντας την ατζέντα ή τη λογική Τραμπ αλλά αναλαμβάνοντας τον δύσκολο ρόλο της αναχαίτισης του τραμπισμού. Αξιοποιώντας την επανεκλογή ως ευκαιρία για την επιτάχυνση και εμβάθυνση της ολοκλήρωσης. Χωρίς να χάσει την ψυχή της. Αν και οι αντιδημοκρατικές, ανελεύθερες, λαϊκίστικες δυνάμεις της ηπείρου, από τη Μ. Λεπέν στη Γαλλία μέχρι τον Ορμπαν στην Ουγγαρία, πανηγυρίζουν για την εκλογή Τραμπ. Τη διαβάζουν ως μήνυμα για έφοδο αιχμαλωτισμού της ΕΕ και ελέγχου της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Ο τυφώνας Τραμπ απειλεί όμως και την ευρωπαϊκή κυριαρχία. Καθώς, μεταξύ άλλων, θέλει να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία με ουσιαστικό νικητή τον Πούτιν, κάτι που θα έχει ως συνέπεια να ενθαρρύνει πιθανότατα τη Ρωσία για νέες επιθέσεις εναντίον κυρίαρχων ευρωπαϊκών κρατών.
Ομως βλέπει και ακούει η Ευρώπη; Ή ως συνήθως «εις την οδόν έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί»;
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ
Πηγή: tanea.gr
