Στον σημερινό κόσμο της ευημερίας, μία σιωπηρή «επιδημία» αρχίζει να αφήνει το αποτύπωμά της στην έκβαση πολλών ασθενειών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες ένας στους τρεις ενηλίκους αναφέρει χρόνια μοναξιά – μια κατάσταση τόσο επιζήμια που ανταγωνίζεται το κάπνισμα και την παχυσαρκία όσον αφορά την αρνητική της επίδραση στην υγεία και την ευημερία. Η μοναξιά είναι κάτι περισσότερο από ένα συναίσθημα – είναι ένας αναδυόμενος παράγοντας κινδύνου τόσο για τον εγκέφαλο και την καρδιά όσο και για το υπόλοιπο σώμα. Η μοναξιά δεν ταυτίζεται με την κοινωνική απομόνωση. Η τελευταία είναι ένα αντικειμενικό μέτρο του αριθμού των ατόμων με τα οποία κάποιος αλληλεπιδρά τακτικά, ενώ η μοναξιά είναι ένα υποκειμενικό συναίσθημα που προκύπτει όταν λείπουν οι στενές, ποιοτικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που βιώνουν κοινωνική απομόνωση ή μοναξιά έχουν αυξημένο κίνδυνο για άγχος και κατάθλιψη, άνοια, λοιμώδη νοσήματα, νοσηλεία και θάνατο από κάθε αιτία, ακόμη και έπειτα από προσαρμογή για την ηλικία και άλλους παραδοσιακούς παράγοντες κινδύνου. Πρόσφατα, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία υποστήριξε την άμεση σύνδεση μεταξύ κοινωνικής απομόνωσης και μοναξιάς και της στεφανιαίας νόσου και της θνησιμότητας από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Δύο πρόσφατες μετα-αναλύσεις υποστηρίζουν ότι η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση είναι ανεξάρτητοι παράγοντες κινδύνου για πρόωρη θνησιμότητα, αυξάνοντας τον κίνδυνο αυτόν κατά περίπου το ένα τρίτο – ισοδύναμο με τον κίνδυνο να καπνίζει κάποιος 15 τσιγάρα την ημέρα. Αν και παρατηρήσεις από μοντέλα ζώων υποδεικνύουν ότι η μοναξιά είναι ένας αιτιατός παράγοντας κινδύνου για αρνητικές εκβάσεις υγείας, και η σχέση μοναξιάς και κακής υγείας στους ανθρώπους μπορεί να είναι αμφίδρομη, το σίγουρο είναι ότι η μοναξιά συμβάλλει επιπρόσθετα σε αυτές τις αρνητικές εκβάσεις της υγείας. Οσον αφορά τους πιθανούς μηχανισμούς που εμπλέκονται στην επιδείνωση της υγείας σε ανθρώπους με μοναξιά, φαίνεται ότι οι αλλοιωμένες αντιλήψεις των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων έχουν βαθιές επιπτώσεις στον εγκέφαλο, όπως διαπιστώθηκε με λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI). Υπάρχουν επίσης στοιχεία που υποδεικνύουν ότι η ωκυτοκίνη μπορεί να αυξήσει την εμπιστοσύνη, και υπάρχει μειωμένη έκκριση ενδογενούς ωκυτοκίνης σε άτομα με προχωρημένου σταδίου μοναξιά.
Σήμερα, η σημασία της μοναξιάς είναι υποεκτιμημένη και υποτιμημένη στον αναπτυγμένο κόσμο. Φαίνεται λοιπόν ότι πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στην οικοδόμηση ποιοτικών κοινωνικών συνδέσεων με τον ίδιο τρόπο που έχουμε δώσει προτεραιότητα σε άλλα κρίσιμα ζητήματα δημόσιας υγείας, όπως είναι η διακοπή του καπνίσματος και η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Ο Κώστας Τσιούφης είναι καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ – Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών
Πηγή: tanea.gr
