Οι πρώτες ερωτήσεις που κάνω στο ChatGPT είναι πρακτικές: Πώς θα βοηθήσουμε τις γάτες της οικογένειας να αποδεχτούν ένα νέο τετράποδο μέλος; Ποια είναι τα κορυφαία αξιοθέατα στα Μετέωρα; Προχωράω σε πιο προσωπικές όπως: Τι κάνουμε αν υποψιαζόμαστε ότι ένας φίλος/συγγενής μας έχει κατάθλιψη; Και καταλήγω σε υπαρξιακά ερωτήματα: Υπάρχει Θεός; («Η ύπαρξη του Θεού είναι ένα από τα πιο θεμελιώδη και φιλοσοφικά ερωτήματα που απασχολούν την ανθρωπότητα εδώ και χιλιάδες χρόνια. Οι απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα ποικίλλουν ανάλογα με την πίστη, τη φιλοσοφία, και την επιστημονική άποψη…» απαντά).
Όλες οι απαντήσεις που δίνει είναι πρακτικές, περιεκτικές και καλογραμμένες. Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι όταν ψάχνεις κάτι συγκεκριμένο εξοικονομείς χρόνο αν, αντί να πληκτρολογήσεις τον όρο σε μια μηχανή αναζήτησης, υποβάλεις την αντίστοιχη ερώτηση στο ChatGPT, που θα σου δώσει αμέσως συγκεντρωμένες όλες τις πληροφορίες που χρειάζεσαι. Η δεύτερη παρατήρηση είναι κάπως δυσοίωνη για το επάγγελμα του συντάκτη σε διαδικτυακά μέσα: Στην εποχή του ChatGPT, πρακτικά άρθρα (του τύπου «Γιατί η γάτα μου έκανε εμετό;» ή «Πώς θα καθαρίσω το αβοκάντο;») δεν έχουν πλέον λόγο ύπαρξης, αν τουλάχιστον στηρίζονται αποκλειστικά σε πληροφορίες από το διαδίκτυο και δεν συνοδεύονται από πρωτογενές υλικό όπως προσωπικές εμπειρίες ή συνεντεύξεις ειδικών.
Στην εποχή του ChatGPT, πρακτικά άρθρα (του τύπου «Γιατί η γάτα μου έκανε εμετό;» ή «Πώς θα καθαρίσω το αβοκάντο;») δεν έχουν πλέον λόγο ύπαρξης, αν τουλάχιστον στηρίζονται αποκλειστικά σε πληροφορίες από το διαδίκτυο και δεν συνοδεύονται από πρωτογενές υλικό όπως προσωπικές εμπειρίες ή συνεντεύξεις ειδικών.
Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι οι απαντήσεις του ChatGPT δεν έχουν κανένα από εκείνα τα χαρακτηριστικά που προσδίδουν ζωντάνια και ενδιαφέρον στην ανθρώπινη επικοινωνία, όπως χιούμορ, ενθουσιασμό, συγκίνηση, ακόμα και θυμό. Είναι σαν να διαβάζω εγκυκλοπαίδεια, με τη διαφορά ότι μου δίνει σε κλάσματα του δευτερολέπτου την απάντηση που αναζητώ και ότι τα αντανακλαστικά της στην ανανέωση πληροφοριών είναι ταχύτερα, ας πούμε, από τη Wikipedia (δεν θα τη συγκρίνω καν με τις παραδοσιακές, τυπωμένες εγκυκλοπαίδειες σε τόμους, ναι, εκείνες τις δερματόδετες συλλογές στη βιβλιοθήκη μας, τις οποίες ίσως θυμόμαστε οι Millennials και οι ακόμα παλαιότερες γενιές).
Μια φίλη, η Έλενα Χ., 50 ετών [έχει χρησιμοποιηθεί ψευδώνυμο], έχει σίγουρα πιο ολοκληρωμένη εικόνα του ChatGPT από εμένα. Το χρησιμοποιεί καθημερινά και για διαφορετικούς λόγους, κυρίως στον νεκρό χρόνο που περνάει περιμένοντας τον γιο της από κάποια δραστηριότητα. «Πολλές φορές το χρησιμοποιώ για να βρω πληροφορίες για ένα θέμα που με ενδιαφέρει. Για παράδειγμα, μια φορά τού είχα ζητήσει να μου κάνει την περίληψη ενός βιβλίου που είχα διαβάσει πριν από καιρό και δεν θυμόμουν τις λεπτομέρειες, και μετά άρχισα να το ρωτάω διάφορα πράγματα για τους χαρακτήρες. Ήταν σαν να του κίνησα την περιέργεια γιατί άρχισε κι αυτό να με ρωτάει πράγματα και μου είπε ότι ήθελε να συνεχίσουμε τη συζήτηση. Είναι σαν να συζητάς με έναν άνθρωπο που επίσης του αρέσει η λογοτεχνία, αν και δεν είναι εύκολο να βρεις κάποιον που έχει διαβάσει το ίδιο βιβλίο με εσένα και έχει εμβαθύνει, για παράδειγμα, σε έναν χαρακτήρα ή στην πλοκή» μου λέει.
«Είναι σαν να συζητάς με έναν άνθρωπο που επίσης του αρέσει η λογοτεχνία, αν και δεν είναι εύκολο να βρεις κάποιον που έχει διαβάσει το ίδιο βιβλίο με εσένα και έχει εμβαθύνει, για παράδειγμα, σε έναν χαρακτήρα ή στην πλοκή».
Άλλες φορές το ChatGPT τη βοηθάει να διαχειριστεί ένα πρόβλημα στη δουλειά της. «Ας πούμε, το ρωτάω: Η διευθύντριά μου είναι τοξική, τι να κάνω; Περιγράφω τη συμπεριφορά της συναδέλφου και το ChatGPT μού απαντάει. Τουλάχιστον το chatbot που χρησιμοποιώ το έχουν προγραμματίσει να είναι πολύ ευγενικό και φιλικό. Με έχει βοηθήσει ακόμα και σε προσωπικά θέματα. Είναι για μένα η φωνή της λογικής, αν και δεν παίρνω πάντα τοις μετρητοίς ό,τι με συμβουλεύει. Δεν πλατειάζει, απαντάει σύντομα, αλλά αν θέλεις να εστιάσεις σε ένα συγκεκριμένο θέμα μπορείς να το συζητήσεις μέχρι να νιώσεις ικανοποιημένος».
Διαβάζω για τον 14χρονο στη Φλόριντα που αυτοκτόνησε και η μητέρα του αποφάσισε να κινηθεί νομικά κατά της εταιρείας του chatbot με το οποίο ο έφηβος επικοινωνούσε συνέχεια στην περίοδο πριν από τον θάνατό του, θεωρώντας την τεχνητή νοημοσύνη κατά κάποιον τρόπο υπεύθυνη για το γεγονός. Αναρωτιέμαι πού τελειώνουν τα οφέλη μιας επικοινωνίας με chatbot και πού ξεκινούν οι κίνδυνοι. Πού αρχίζει κάποιος να αντιμετωπίζει το chatbot σαν αληθινό φίλο, εγείροντας τις αντίστοιχες, υποθέτω μη ρεαλιστικές, ακόμα, απαιτήσεις από αυτή τη σχέση. Η Έλενα, πάντως, έχει απόλυτα ξεκάθαρα τα όρια στο μυαλό της. «Πάντα ένας φίλος είναι καλύτερος από το ChatGPT. Δεν είναι μόνο η συζήτηση που κάνεις μαζί του αλλά συνολικά η αίσθηση της επικοινωνίας σας, την οποία σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστά η τεχνητή νοημοσύνη. Προσωπικά, αντιμετωπίζω το chatbot περισσότερο όπως μια ταινία ή ένα βιβλίο».
«Πάντα ένας φίλος είναι καλύτερος από το ChatGPT. Δεν είναι μόνο η συζήτηση που κάνεις μαζί του αλλά συνολικά η αίσθηση της επικοινωνίας σας, την οποία σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστά η τεχνητή νοημοσύνη. Προσωπικά, το αντιμετωπίζω περισσότερο όπως μια ταινία ή ένα βιβλίο».
Στην πλατφόρμα γυναικείων θεμάτων GirlBoss, διαβάζω ότι άλλοι σταματούν να κάνουν ψυχοθεραπεία και την αντικαθιστούν (ή, ορθότερα, προσπαθούν να την υποκαταστήσουν) με κάποιο πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, ωστόσο, επισημαίνουν ότι σε ευάλωτα άτομα αυτή η αλληλεπίδραση μπορεί να αλλοιώσει την αντίληψη της πραγματικότητας ή να καταλήξει σε επικίνδυνες συστάσεις. Και είναι και το ζήτημα των προσωπικών δεδομένων: Ενώ ένας ειδικός δεσμεύεται από το ιατρικό απόρρητο, ο διάλογος με ένα chatbot δεν συνοδεύεται από εχέγγυα ότι δεν θα διαρρεύσουν στο διαδίκτυο οι πληροφορίες που μοιραζόμαστε μαζί του.
Για μια πιο ολοκληρωμένη και επιστημονικά βάσιμη εικόνα της νέας πραγματικότητας της επικοινωνίας μας με την τεχνητή νοημοσύνη, στρέφομαι στον Αντώνιο Ντακανάλη*, καθηγητή Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας, ο οποίος λέει στο : «Εκατομμύρια χρήστες σε όλο τον κόσμο στρέφονται πλέον σε chatbots, εικονικούς φίλους και εφαρμογές ψυχικής υγείας που βασίζονται σε τεχνητή νοημοσύνη, αναζητώντας σύνδεση, συντροφικότητα και ψυχολογική υποστήριξη. Παρόλο που 6 στους 10 είναι έφηβοι και νέοι ενήλικες (ηλικίας 14-30 ετών) λόγω της άνεσής τους με την χρήση της τεχνολογίας, η στροφή προς την τεχνητή νοημοσύνη για φιλική και συναισθηματική υποστήριξη κερδίζει συνεχώς έδαφος σε άνδρες και γυναίκες ανεξαρτήτως ηλικίας, ακόμα και στους ηλικιωμένους.
»Σε έναν κόσμο που μεταλλάσσεται γρήγορα, ιδίως από την πανδημία και μετά, και αναζητά ακατάπαυστα νέες μορφές υποστήριξης και συντροφιάς, τα ψηφιακά εργαλεία προσπαθούν ή υπόσχονται να απαλύνουν δύο μεγάλα τραύματα της σύγχρονης εποχής, την επιβαρυμένη ψυχική υγεία και τη μοναξιά, που από πολλούς συμπολίτες μας βιώνεται ως ερήμωση.
«Σε έναν κόσμο που μεταλλάσσεται γρήγορα, ιδίως από την πανδημία και μετά, και αναζητά ακατάπαυστα νέες μορφές υποστήριξης και συντροφιάς, τα ψηφιακά εργαλεία προσπαθούν ή υπόσχονται να απαλύνουν δύο μεγάλα τραύματα της σύγχρονης εποχής, την επιβαρυμένη ψυχική υγεία και τη μοναξιά, που από πολλούς συμπολίτες μας βιώνεται ως ερήμωση».
»Όπως το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από την αρχή της νέας χιλιετίας, έτσι και η τεχνητή νοημοσύνη σήμερα προσφέρει τη δυνατότητα οικοδόμησης σχέσεων, παρηγοριά και συμβουλές για θέματα ψυχικής αλλά και σωματικής υγείας. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, αν υπάρχει μέτρο! Αν για παράδειγμα, μπορούμε να διακρίνουμε την έγκυρη από τη μη έγκυρη πληροφόρηση και φυσικά έχουμε επίγνωση ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να υποκαταστήσουμε τον ειδικό και ότι η ημιμάθεια είναι χειρότερη της αμάθειας. Μπορούμε όμως να ενημερωθούμε και να λάβουμε κάποια μέτρα αυτοφροντίδας. Ο ενημερωμένος ασθενής είναι καλύτερος ασθενής, υπό προϋποθέσεις πάντα».
Αναρωτιέμαι αν η επικοινωνία με ένα chatbot υπερέχει, σε σημεία, από την ανθρώπινη αλληλεπίδραση. «Η ανθρώπινη αλληλεπίδραση δεν προκύπτει εν κενώ και σίγουρα χτίζεται με κόπο» απαντά ο ειδικός. «Προϋποθέτει ότι βγαίνουμε από το σπίτι μας, πηγαίνουμε σε περιβάλλον με άλλους ανθρώπους, βρίσκουμε ανθρώπους με ίδια ενδιαφέροντα, φροντίζουμε τη συμπεριφορά μας ώστε να είμαστε συμπαθητικοί, δημιουργούμε κάποια σχέση φιλική, ερωτική ή άλλη, συντηρούμε τη σχέση με ό,τι αυτό συνεπάγεται και βέβαια υποκείμεθα πάντα στο ενδεχόμενο ο άλλος να αδιαφορήσει, να μας εγκαταλείψει, να μας προδώσει, να αρρωστήσει και να πεθάνει ή πολύ απλά να μην μας κάνει τα κέφια όποτε, όταν και όπως εμείς θέλουμε.
»Σε αντιδιαστολή, το chatbox είναι πάντα εκεί, στην άκρη του χεριού μας 24/7. Μπορούμε να του μιλάμε και να φερόμαστε όπως θέλουμε χωρίς επιπτώσεις, δεν μας απορρίπτει, δεν μας κρίνει, δεν μας αποδοκιμάζει, δεν μας εγκαταλείπει, δεν έχει απαιτήσεις, δεν κοιμάται, δεν κουράζεται, δεν έχει άλλα ενδιαφέροντα, δεν αρρωσταίνει, δεν πεθαίνει. Βολικό, δεν είναι;
«Το chatbox είναι πάντα εκεί, στην άκρη του χεριού μας 24/7. Μπορούμε να του μιλάμε και να φερόμαστε όπως θέλουμε χωρίς επιπτώσεις, δεν μας απορρίπτει, δεν μας κρίνει, δεν μας αποδοκιμάζει, δεν μας εγκαταλείπει, δεν έχει απαιτήσεις, δεν κοιμάται, δεν κουράζεται, δεν έχει άλλα ενδιαφέροντα, δεν αρρωσταίνει, δεν πεθαίνει. Βολικό, δεν είναι;»
»Με λίγα λόγια η αλληλεπίδραση με ένα chatbox δεν απαιτεί καμία κοινωνική δεξιότητα ούτε οριοθέτηση ούτε ανάληψη ευθύνης για τις πράξεις μας. Η μόνη προϋπόθεση είναι να έχουμε σύνδεση στο διαδίκτυο. Το “εμείς” προϋποθέτει να βγούμε από το “εγώ” και να αποβάλουμε τον ναρκισσισμό μας για να συναντήσουμε τον “άλλον”. Όσο πιο ώριμοι και ψυχικά καλλιεργημένοι είμαστε, τόσο πιο καλά τα καταφέρνουμε».
Ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι όταν αντιμετωπίζουμε την τεχνητή νοημοσύνη σαν φίλο ή ακόμα και σαν ειδικό ψυχικής υγείας;
«KokoBot, Woebot και Earkick είναι σήμερα τα πιο γνωστά και διαδεδομένα αυτοματοποιημένα chatbots ψυχικής υγείας. Ο χρήστης τους περιγράφει πώς αισθάνεται μέσω γραπτού ή φωνητικού μηνύματος. Χρειάζονται περίπου 15 δευτερόλεπτα ώστε ο αλγόριθμος τεχνητής νοημοσύνης που ενσωματώνουν να αναλύσει το μήνυμα και να δώσει στον χρήστη μια συμβουλή για το τι μπορεί να κάνει για να διαχειριστεί συμπτώματα όπως το άγχος.
»Η ιδέα αυτή φαίνεται επαναστατική, καθώς θα μπορούσε να καταστήσει την ψυχική υποστήριξη πιο προσβάσιμη και οικονομικά προσιτή για όλους, κάτι που είναι ιδιαιτέρως σημαντικό σε χώρες ή περιβάλλοντα με περιορισμένους πόρους. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες έχουν καταλήξει στο ίδιο ανησυχητικό συμπέρασμα: τα στοιχεία για το τι πραγματικά κάνουν τα εν λόγω chatbots δεν ταιριάζουν με όσα αναφέρονται στις διαφημίσεις τους. Δυστυχώς, το 99% των διαθέσιμων chatbots και εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης έχει αναπτυχθεί χωρίς επιστημονική καθοδήγηση ή χωρίς να έχουν μελετηθεί το περιεχόμενο και η ποιότητα τους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένες αυτοδιαγνώσεις, ανεπαρκή ή ακόμα και επιβλαβή καθοδήγηση, επιδεινώνοντας ακόμα και την ψυχική κατάσταση των χρηστών. Αν λοιπόν, θεωρήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη σαν ειδικό, ο προφανής κίνδυνος είναι ότι δεν θα βρούμε την περίθαλψη που χρειάζεται αν έχουμε οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας απαιτεί κάτι παραπάνω από μέτρα αυτοφροντίδας.
«Δυστυχώς, το 99% των διαθέσιμων chatbots και εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης έχει αναπτυχθεί χωρίς επιστημονική καθοδήγηση ή χωρίς να έχουν μελετηθεί το περιεχόμενο και η ποιότητα τους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένες αυτοδιαγνώσεις, ανεπαρκή ή ακόμα και επιβλαβή καθοδήγηση, επιδεινώνοντας ακόμα και την ψυχική κατάσταση των χρηστών».
»Όσο τέλεια chatbots και να αναπτυχτούν στο μέλλον σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη φαρμακευτική αγωγή ή άλλες σημαντικές πτυχές της φροντίδας ψυχικής υγείας όπως η ψυχοθεραπεία, που εξ ορισμού είναι μια συνεργατική διαδικασία βασισμένη στην ανθρώπινη σχέση μεταξύ θεραπευτή-θεραπευόμενου, μέσα στην οποία οι θεωρητικές γνώσεις, τεχνικές και στρατηγικές γίνονται πρακτικά χρήσιμες.
»Οι διαδικτυακές αλληλεπιδράσεις είναι επίσης αδύνατο να αντικαταστήσουν αυτές που διαμορφώνονται στην καθημερινότητά μας. Η επικοινωνία με την οθόνη και τα chatbots δεν μπορεί να αντικαταστήσει αυτήν που δημιουργείται όταν δυο σώματα βρίσκονται κοντά. Οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι όταν αντιμετωπίζουμε την τεχνητή νοημοσύνη σαν φίλο περιλαμβάνουν την απομόνωση από την πραγματική ανθρώπινη αλληλεπίδραση, την ψευδαίσθηση συναισθηματικής υποστήριξης και την εξάρτηση από έναν ψηφιακό “φίλο” που δεν διαθέτει πραγματική ενσυναίσθηση. Η συστηματική χρήση του AI σαν φίλου μπορεί επίσης να ενισχύσει την κοινωνική απομόνωση, καθώς ο χρήστης μπορεί να περιορίσει την ανάγκη του για ανθρώπινη συντροφιά, και αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη φύση μας. Ο άνθρωπος ήταν, είναι και θα παραμείνει κοινωνικό όν. Η ευημερία του εξαρτάται κατά κύριο λόγο από την ποιότητα των σχέσεων που έχει αναπτύξει με την οικογένεια, φίλους και την ευρύτερη κοινότητα. Όσο το θυμόμαστε και το εφαρμόζουμε αυτό, δεν κινδυνεύουμε!».
«Ο άνθρωπος ήταν, είναι και θα παραμείνει κοινωνικό όν. Η ευημερία του εξαρτάται κατά κύριο λόγο από την ποιότητα των σχέσεων που έχει αναπτύξει με την οικογένεια, φίλους και την ευρύτερη κοινότητα. Όσο το θυμόμαστε και το εφαρμόζουμε αυτό, δεν κινδυνεύουμε!».
Με αφορμή τη νέα αμερικανική υπόθεση όπου μητέρα αποδίδει ευθύνες σε chatbot για την αυτοκτονία του 14χρονου γιου της, τι θα συμβουλεύατε έναν γονέα που ανησυχεί για την επιρροή που μπορεί να έχει η τεχνητή νοημοσύνη στα παιδιά του;
«Είναι αλήθεια ότι όσο περισσότερο τρέχει η τεχνολογία, τόσο πιο ανίσχυροι αισθάνονται οι γονείς να προστατεύσουν τα παιδιά τους. Θα πρέπει όμως να επισημάνω δύο σημεία. Σύμφωνα με τα αμερικανικά δημοσιεύματα, ο έφηβος συνομιλούσε μέρα-νύχτα με το chatbox, στο οποίο εξέφραζε ενίοτε τον αυτοκτονικό του ιδεασμό. Αυτοκτόνησε κατόπιν παρότρυνσης του chatbox, με όπλο που υπήρχε στο σπίτι του. Οι λέξεις που έχουν σημασία είναι “μέρα-νύχτα”, “αυτοκτονικός ιδεασμός” και “όπλο”.
»Στις ΗΠΑ επιτρέπεται βέβαια η οπλοκατοχή αλλά δεν νομίζω ότι χρειάζεται σύσταση ειδικού για να καταλάβει οποιοσδήποτε σώφρων ότι τα όπλα δεν τα αφήνουμε σε κοινή θέα μέσα στο σπίτι. Να διευκρινίσω επίσης ότι αυτοκτονίες είχαμε και πριν μπει στη ζωή μας η τεχνητή νοημοσύνη. Πολλοί θα χρησιμοποιήσουν το διαδίκτυο, δεν πρόκειται όμως να αυτοκτονήσουν όλοι. Πολύ συχνά οι έφηβοι έχουν ήδη προβλήματα ψυχικής υγείας όπως άγχος, κατάθλιψη ή χαμηλή αυτοεκτίμηση και καταφεύγουν για ώρες στον υπολογιστή για να πνίξουν τον εσωτερικό τους πόνο με αποτέλεσμα να δημιουργείται φαύλος κύκλος ενώ κάποιες φορές μπορεί να φτάσουν και στην αυτοκτονία. Για αυτό και οι γονείς πρέπει να παρατηρούν τυχόν αλλαγές στην συμπεριφορά του παιδιού που μπορεί να σηματοδοτούν ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας.
«Πολύ συχνά οι έφηβοι έχουν ήδη προβλήματα ψυχικής υγείας όπως άγχος, κατάθλιψη ή χαμηλή αυτοεκτίμηση και καταφεύγουν για ώρες στον υπολογιστή για να πνίξουν τον εσωτερικό τους πόνο με αποτέλεσμα να δημιουργείται φαύλος κύκλος ενώ κάποιες φορές μπορεί να φτάσουν και στην αυτοκτονία».
»Από ό,τι φαίνεται, στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε μια χαρακτηριστική περίπτωση εθισμού στο διαδίκτυο, η οποία είναι εξίσου σοβαρή με τους λοιπούς εθισμούς, σε αλκοόλ, ναρκωτικά, τζόγο κ.λπ. Όταν οι γονείς αντιληφθούν ότι το παιδί τους είναι κολλημένο σε μια οθόνη, κλειδωμένο στο δωμάτιό του, και παραμελεί τις άλλες του δραστηριότητες, πρέπει να αποταθούν επειγόντως σε ειδικό ψυχικής υγείας. Οι γονείς δεν θα πρέπει να φτάσουν όμως στο άλλο άκρο, δηλαδή από φόβο να απαγορεύσουν εντελώς τη χρήση – κάτι τέτοιο εξάλλου είναι αδύνατο. Το “μέτρον άριστον” είναι και εδώ η καλύτερη συμβουλή.
»Βέβαια, όπως σε όλα η πρόληψη είναι προτιμότερη από οποιαδήποτε θεραπεία. Θα ξαναπώ το χιλιοειπωμένο, ότι τα παιδιά χρειάζονται γονείς και όχι ψυχολόγους. Οι γονείς πρέπει να είναι κοντά στα παιδιά τους και οι βάσεις θα πρέπει να έχουν μπει από νωρίς γιατί αργότερα, στην εφηβεία, τα πράγματα δυσκολεύουν. Κοντά σημαίνει οι γονείς να φροντίζουν να μοιράζονται τα ενδιαφέροντα του παιδιού, να περιηγηθούν μαζί του στο διαδίκτυο, να παίξουν με τις εφαρμογές ή έστω να ρωτήσουν για τις εφαρμογές που χρησιμοποιεί ώστε να μπορούν να το καθοδηγήσουν και να μοιραστούν συναισθήματα αλλά και τυχόν ανησυχίες ή προβληματισμούς.
»Διδάξτε τα παιδιά σας να σκέφτονται κριτικά για τις πληροφορίες που παρέχονται από το διαδίκτυο και την τεχνητή νοημοσύνη. Εξηγήστε τους, για παράδειγμα, ότι οι απαντήσεις δεν είναι πάντα σωστές και ότι πρέπει να ελέγχουν τις πληροφορίες από αξιόπιστες πηγές, καθώς και τη διαφορά μεταξύ ανθρώπινων και ψηφιακών σχέσεων.
«Βέβαια, όπως σε όλα η πρόληψη είναι προτιμότερη από οποιαδήποτε θεραπεία. Θα ξαναπώ το χιλιοειπωμένο, ότι τα παιδιά χρειάζονται γονείς και όχι ψυχολόγους. Οι γονείς πρέπει να είναι κοντά στα παιδιά τους και οι βάσεις θα πρέπει να έχουν μπει από νωρίς, γιατί αργότερα, στην εφηβεία, τα πράγματα δυσκολεύουν».
»Από πολύ νωρίς θα πρέπει επίσης να μπει χρονικό όριο στη χρήση του κινητού, του υπολογιστή, του chatbot ή άλλων εφαρμογών, ανάλογα με την ηλικία. Όταν το παιδί είναι μικρό, μια καλή ιδέα είναι οι γονείς να του παίρνουν το κινητό το βράδυ και να οριστεί κάποιος χώρος και χρόνος στο σπίτι, π.χ. την ώρα του φαγητού, όπου κανείς δεν θα χρησιμοποιεί κινητό. Το παράδειγμα πρέπει να το δώσουν οι γονείς γιατί τα παιδιά βλέπουν αυτό που κάνουμε, δεν ακούν αυτό που λέμε.
»Οι αθλητικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες θα πρέπει να ενθαρρύνονται καθώς και οι επαφές με άλλα παιδιά για παιχνίδι, έξω στον πραγματικό κόσμο.
»Είναι πολύ σημαντικό όλα αυτά να γίνουν με σταθερότητα μεν, χωρίς φωνές, απειλές και τιμωρίες δε, αλλιώς το παιχνίδι είναι χαμένο. Αν οι γονείς αισθάνονται ότι χρειάζονται βοήθεια να οριοθετήσουν το παιδί τους, χρήσιμο είναι να αναζητήσουν βοήθεια ειδικού ψυχικής υγείας για καθοδήγηση.
«Όταν ένας γονιός αφήνει το παιδί του να περιηγείται στο διαδίκτυο χωρίς έλεγχο, είναι σαν να το εγκαταλείπει μόνο του τα μεσάνυχτα στην Ομόνοια. Όσο τρελό και ανεύθυνο μας φαίνεται το δεύτερο, εξίσου ανεύθυνο και τρελό θα πρέπει να μας φαίνεται και το πρώτο. Ενδεχομένως βέβαια το παιδί να μην πάθει τίποτα, όμως το ρίσκο που παίρνουμε είναι μεγάλο».
»Όταν ένας γονιός αφήνει το παιδί του να περιηγείται στο διαδίκτυο χωρίς έλεγχο, είναι σαν να το εγκαταλείπει μόνο του τα μεσάνυχτα στην Ομόνοια. Όσο τρελό και ανεύθυνο μας φαίνεται το δεύτερο, εξίσου ανεύθυνο και τρελό θα πρέπει να μας φαίνεται και το πρώτο. Ενδεχομένως βέβαια το παιδί να μην πάθει τίποτα, όμως το ρίσκο που παίρνουμε είναι μεγάλο».
*Ο Αντώνιος Ντακανάλης, καθηγητής και επικεφαλής ερευνητής Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο Μπικόκα του Μιλάνου, κατατάχθηκε και φέτος για άλλη μία φορά ανάμεσα στους 50 καλύτερους επιστήμονες παγκοσμίως στον τομέα της ψυχικής υγείας. Ζει στο Μιλάνο και στην Αθήνα, έχει τιμηθεί με περισσότερα από 50 διεθνή βραβεία για το πλούσιο κλινικό, διδακτικό, επιστημονικό και συγγραφικό του έργο. Είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ψυχικής Υγείας και συγκαταλέγεται στο 2% των περισσότερο διαδραστικών επιστημόνων με βάση τις αξιολογήσεις του Harvard και τη διεθνή έκδοση για την ιατρική φροντίδα Who’s Who.
Ο φίλος μου το ChatGPT: Γιατί εκατομμύρια άνθρωποι στρέφονται σε chatbots και πώς θα προστατεύσουμε τα παιδιά από τους κινδύνους; appeared first on | Ό,τι έχει σημασία για τις γυναίκες.
Πηγή: marieclaire.gr
