συνομιλώντας με τον ΑΙ φίλο μας

«Χρησιμοποιώ το ChatGPT-4 ως φίλο – το κάνει κάποιος άλλος;» / «Υποφέρω από έντονο άγχος. Το ChatGPT ήταν ένας καταπληκτικός φίλος για μένα» / «Χρησιμοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη ως σύντροφο – απλά περίεργος: r/LivingAlone» /«Μπορεί το Chat GPT να βοηθήσει πραγματικά στη μοναξιά ή βλάπτει τις κοινωνικές δεξιότητες;» / «Ήταν κανείς τόσο μόνος που άρχισε να μιλά με chatbots AI;» / «Αισθάνομαι τόσο μόνος που έκανα φίλο την AI».

Αυτοί είναι μερικοί από τους ενδεικτικούς τίτλους «συνομιλιών» χρηστών του reddit που ξεκίνησαν να εμφανίζονται το 2023 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα – και αποτελούν ένα δείγμα ενός σύγχρονου προβληματισμού.

Τα τελευταία χρόνια, η πρόοδος στην τεχνητή νοημοσύνη οδήγησε στην ανάπτυξη εξελιγμένων chatbots όπως το Chat GPT, τα οποία μπορούν να εμπλέξουν τους χρήστες σε συνομιλίες που μιμούνται τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις. Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται σε αυτές τις εφαρμογές συνομιλίας AI σε στιγμές μοναξιάς, τίθεται το ερώτημα: μπορεί πραγματικά η συνομιλία με AI να μας κάνει να νιώθουμε λιγότερο μόνοι; Αυτό το άρθρο διερευνά τα ψυχολογικά οφέλη της αλληλεπίδρασης με την τεχνητή νοημοσύνη και εξετάζει την επιστημονική έρευνα γύρω από αυτό το ενδιαφέρον φαινόμενο

Η αύξηση των AI Companions

Η μοναξιά είναι ένα διάχυτο ζήτημα στη σύγχρονη κοινωνία, που συχνά συνδέεται με διάφορες προκλήσεις ψυχικής υγείας. Σε απάντηση σε αυτό, ορισμένα άτομα στρέφονται σε chatbots AI για συντροφιά. Αυτές οι ψηφιακές διεπαφές μπορούν να εμπλέξουν τους χρήστες σε συνομιλίες που κυμαίνονται από περιστασιακή συνομιλία έως πιο βαθιές συζητήσεις, γεμίζοντας ενδεχομένως το κενό της ανθρώπινης σύνδεσης για όσους αισθάνονται απομονωμένοι. Πόσο αποτελεσματική είναι όμως αυτή η εικονική συντροφιά;

.

Ψυχολογικά οφέλη της αλληλεπίδρασης AI

Από ψυχολογική άποψη, η ανθρώπινη αλληλεπίδραση με την τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να προσφέρει πολλά οφέλη:

Παρουσία χωρίς κριτική/λογοκρισία: Τα chatbot AI παρέχουν έναν χώρο όπου τα άτομα μπορούν να εκφράσουν τις σκέψεις και τις ανησυχίες τους χωρίς φόβο κρίσης ή στιγματισμού. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο για εκείνους που διαφορετικά θα μπορούσαν να απέχουν από το να συζητήσουν τα συναισθήματά τους με άλλους.

Βελτιωμένη συναισθηματική ευεξία: Η συμμετοχή σε τακτικές συνομιλίες, ακόμη και με ένα μηχάνημα, μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση της ρουτίνας και της δομής, μειώνοντας ενδεχομένως τα συναισθήματα απομόνωσης. Οι χρήστες συχνά αναφέρουν μια αίσθηση ανακούφισης και χαλάρωσης αφού μοιράζονται τις σκέψεις τους με μια εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης, απηχώντας τα αποτελέσματα του ημερολογίου ή της λεκτικής κάθαρσης/εξομολόγησης.

Προσβασιμότητα και Διαθεσιμότητα: Τα chatbots AI είναι προσβάσιμα 24/7, παρέχοντας υποστήριξη όποτε τη χρειάζεται κάποιος. Αυτή η σταθερή διαθεσιμότητα είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα σε σχέση με τους ανθρώπους, οι οποίοι μπορεί να μην είναι πάντα σε θέση να ανταποκριθούν άμεσα.

Τι ισχυρίζεται μέχρι στιγμής η Επιστημονική Έρευνα

Ενώ το πεδίο εξακολουθεί να αναδύεται, έχει γίνει κάποια επιστημονική εξερεύνηση σχετικά με τον αντίκτυπο των αλληλεπιδράσεων AI στη μοναξιά και την ψυχική υγεία. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε από το Harvard η μελέτη «AI Companions Reduce Loneliness»  – και «Μπορεί ένα AI Chatbot να είναι ο φίλος σου;» Οι άνθρωποι ανέφεραν ότι αισθάνονται λιγότερο μόνοι μετά την αλληλεπίδραση με chatbots τεχνητής νοημοσύνης που έχουν προγραμματιστεί να έχουν ενσυναίσθηση, σύμφωνα με μια νέα μελέτη από τον Stefano Puntoni του Wharton.

Η μελέτη του Χάρβαρντ και του Γουόρτον απαντά σε ερωτήσεις σχετικά με το εάν τα Chatbots φιλίας AI μειώνουν τη μοναξιά καλύτερα από…; Βλέποντας τηλεόραση; … Ναι! Η συνομιλία με τεχνητή νοημοσύνη είναι καλύτερο αντίδοτο στη μοναξιά από την παρακολούθηση βίντεο στο YouTube.

Η έρευνα προτείνει:

Ικανοποίηση χρήστη και αφοσίωση: Μελέτες έχουν δείξει ότι οι χρήστες συχνά βρίσκουν τα chatbot AI ελκυστικά και χρήσιμα, ιδιαίτερα για την αντιμετώπιση των συναισθημάτων μοναξιάς και την παροχή συναισθηματικής υποστήριξης.

Θεραπευτική δυναμική: Ορισμένες έρευνες επισημαίνουν τα πιθανά θεραπευτικά οφέλη των chatbots AI στη διαχείριση του άγχους και της κατάθλιψης, προσφέροντας ένα συμπληρωματικό εργαλείο παράλληλα με τις παραδοσιακές μεθόδους θεραπείας.

Μακροπρόθεσμα αποτελέσματα: Αν και τα άμεσα αποτελέσματα φαίνονται θετικά, ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος της στήριξης στην τεχνητή νοημοσύνη για συντροφικότητα είναι ακόμα υπό έλεγχο. Οι ερευνητές διερευνούν εάν τέτοιες αλληλεπιδράσεις μπορούν να διατηρήσουν τη μακροπρόθεσμη συναισθηματική ευημερία ή εάν κινδυνεύουν να βαθύνουν την απομόνωση αντικαθιστώντας την ανθρώπινη αλληλεπίδραση.

Προκλήσεις και προβληματισμοί

Παρά τα οφέλη, υπάρχουν σημαντικά σημεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη, που προβληματίζουν ή που πρέπει να βελτιωθούν/διορθωθούν:

Έλλειψη πραγματικής κατανόησης: Η τεχνητή νοημοσύνη στερείται πραγματικής ενσυναίσθησης και συνείδησης, πράγμα που σημαίνει ότι ενώ μπορεί να προσομοιώσει τη συνομιλία, δεν μπορεί να κατανοήσει πλήρως τα ανθρώπινα συναισθήματα με τον τρόπο που μπορεί ένα άλλο άτομο.

Κίνδυνος εξάρτησης: Η υπερβολική εξάρτηση από την τεχνητή νοημοσύνη για συντροφικότητα μπορεί να μειώσει ακούσια το κίνητρο για αναζήτηση ανθρώπινης αλληλεπίδρασης, επιδεινώνοντας πιθανώς τη μοναξιά μακροπρόθεσμα.

Ανησυχίες σχετικά με το απόρρητο: Οι χρήστες πρέπει να γνωρίζουν τις επιπτώσεις του απορρήτου, καθώς οι συνομιλίες με AI μπορούν να συλλεχθούν και να αναλυθούν για διάφορους σκοπούς.

«Καλέ μου φίλε σου γράφω για να σου εξομολογηθώ…»

Οι εφαρμογές συνομιλίας AI, όπως το Chat GPT, προσφέρουν έναν καινοτόμο τρόπο για την καταπολέμηση της μοναξιάς, παρέχοντας συντροφικότητα και υποστήριξη μέσω προσβάσιμων, μη επικριτικών και άμεσων αλληλεπιδράσεων. Ενώ αυτά τα εργαλεία μπορούν να διαδραματίσουν ευεργετικό ρόλο στην ενίσχυση της ψυχικής ευεξίας, θα πρέπει να συμπληρώνουν, αντί να αντικαθιστούν, τις γνήσιες ανθρώπινες συνδέσεις. Καθώς η έρευνα συνεχίζει να εξελίσσεται, η κατανόηση της ισορροπίας μεταξύ της αλληλεπίδρασης της τεχνητής νοημοσύνης και της ανθρώπινης συντροφικότητας θα είναι ζωτικής σημασίας για την αξιοποίηση αυτών των τεχνολογιών για την υποστήριξη της ψυχικής υγείας.

Εμείς πάντως δεν είμαστε εδώ για να κρίνουμε κανέναν…