Η κοινωνική επιρροή εγγράφεται στον εγκέφαλό μας και τροφοδοτεί ή εμποδίζει την αυτοεκτίμηση.
Τι είναι η αυτοεκτίμηση; Είναι κάτι που σχετίζεται με το πώς αξιολογείτε τον εαυτό σας ή βασίζεται στο πώς σκέφτονται οι άλλοι για εσάς; Λοιπόν, υπάρχουν πολλές θεωρίες αυτοεκτίμησης στην ψυχολογική επιστήμη, καθώς και κριτική για το ίδιο το κατασκεύασμα. Ενώ αυτές οι θεωρίες συχνά αποκλίνουν σε ορισμένα σημεία, όλες μοιράζονται μια κοινή ιδέα: με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η αυτοεκτίμησή μας εξαρτάται από το κοινωνικό μας πλαίσιο και τις σχέσεις μας.
Με μια λέξη, αυτό που υποστηρίζει ο ψυχολόγος και ερευνητής Nick Kabrel σε άρθρο του που διαβάζουμε στο Psychology Today, είναι ότι η αυτοεκτίμησή μας επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από δύο βασικούς παράγοντες: α) τις αντιλήψεις μας για το πώς μας βλέπουν οι άλλοι και β) τον βαθμό στον οποίο εξαρτόμαστε από αυτές τις αντιλήψεις.
Αυτή η ιδέα δεν είναι νέα. Χρονολογείται τουλάχιστον από το 1902, όταν ο Charles Cooley, ένας εξέχων Αμερικανός κοινωνιολόγος, εισήγαγε την έννοια ότι οι αντιλήψεις μας για τον εαυτό μας διαμορφώνονται από την κατανόησή μας για το πώς μας αντιλαμβάνονται οι άλλοι. Γνωστή ως ο σχεσιακός ή διαπροσωπικός απολογισμός της αυτοεκτίμησης, αυτή η έννοια υποστηρίχθηκε από έρευνες σε διάφορους τομείς της ψυχολογίας.
Μελέτες για τις κοινωνικές πτυχές της αυτοεκτίμησης
Για παράδειγμα, μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής την Anne Reitz στρατολόγησε περισσότερους από 1.000 εφήβους για να εξετάσει τη σχέση μεταξύ της αυτοεκτίμησής τους και της αντιλαμβανόμενης δημοτικότητας μεταξύ των συνομηλίκων. Διαπίστωσαν ότι η αίσθηση της δημοτικότητας ενός ατόμου εντός της κοινωνικής του ομάδας συνδέθηκε με αυξήσεις στην αυτοεκτίμηση.
Επιπλέον, μια μετα-ανάλυση του 2020 για την αυτοεκτίμηση και τις κοινωνικές σχέσεις αποκάλυψε μια αμοιβαία σχέση μεταξύ των δύο. Οι θετικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις τείνουν να ενισχύουν την αυτοεκτίμηση, ενώ οι αρνητικές εμπειρίες μπορούν να την αποδυναμώσουν.
Ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης έχει επίσης κερδίσει την προσοχή σε πρόσφατες μελέτες. Για παράδειγμα, οι Woods και Scott ανέφεραν ότι η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνδέεται συχνά με χαμηλότερη αυτοεκτίμηση, κυρίως λόγω των αρνητικών ανατροφοδοτήσεων και των ανοδικών κοινωνικών συγκρίσεων που προκύπτουν από τις διαδικτυακές αλληλεπιδράσεις.
Όλες αυτές οι μελέτες δεν θα εκπλήξουν ένα άτομο που είναι εξοικειωμένο με την Κοινωνικοπολιτισμική Θεωρία του Lev Vygotsky. Η θεωρία του υποστηρίζει ότι η ανθρώπινη ανάπτυξη ξεκινά σε κοινωνικό επίπεδο (μεταξύ ατόμων) πριν εσωτερικευτεί σε προσωπικό επίπεδο (μέσα στο άτομο). Αυτή η διαδικασία, γνωστή ως εσωτερίκευση, μπορεί να παραδειγματιστεί από μια μητέρα που λέει συχνά στον γιο της ότι είναι καλό αγόρι, οδηγώντας τον να το εσωτερικεύσει ως «Είμαι καλό παιδί». Σε μεγαλύτερη κλίμακα, σκεφτείτε πώς ένα άτομο από την παιδική του ηλικία (που δεν γνωρίζει τίποτα για το ποιος είναι) αναπτύσσει την αντίληψη του εαυτού του μέσα από αλληλεπιδράσεις, απόψεις και προσδοκίες από τους άλλους.
Οι σαρώσεις εγκεφάλου αποκαλύπτουν ενδιαφέρουσες ιδέες
Πρόσφατα πειράματα απεικόνισης εγκεφάλου έδωσαν περαιτέρω πληροφορίες για την κοινωνική φύση της αυτοεκτίμησης. Συνεπής έρευνα έχει εντοπίσει τον έσω προμετωπιαίο φλοιό (MPFC) ως μια κρίσιμη δομή του εγκεφάλου που εμπλέκεται στην αυτοαξιολόγηση.
Για παράδειγμα, μια μελέτη έδειξε ότι τα άτομα με χαμηλότερη αυτοεκτίμηση παρουσιάζουν πιο έντονη ενεργοποίηση MPFC ως απάντηση σε αρνητικά σχόλια για αυτά, ενώ εκείνα με υψηλότερη αυτοεκτίμηση δείχνουν λιγότερη ενεργοποίηση (ίσως επειδή δεν τους νοιάζει και τόσο).
Ακόμη πιο ενδιαφέροντα ευρήματα δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο έγκριτο περιοδικό Communications Psychology. Χρησιμοποιώντας τεχνολογία fMRI, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Όρεγκον, με επικεφαλής τη Moriah Sten, σάρωσαν τους εγκεφάλους των συμμετεχόντων ενώ στοχάζονταν τον εαυτό τους και στη συνέχεια τους εγκεφάλους άλλων ατόμων ενώ στοχάζονταν στο πρώτο άτομο.
Ανακάλυψαν ότι τα άτομα με χαμηλότερη αυτοεκτίμηση έδειξαν μεγαλύτερη ομοιότητα στα μοτίβα ενεργοποίησης MPFC με αυτά που τα σκέφτηκαν, υποδεικνύοντας ότι η εγκεφαλική τους δραστηριότητα είναι πιο ευθυγραμμισμένη με τις απόψεις των άλλων.
Αντίθετα, τα άτομα με υψηλότερη αυτοεκτίμηση εμφάνιζαν πιο ανεξάρτητα πρότυπα ενεργοποίησης του εγκεφάλου όταν οι άλλοι τα σκέφτονταν. Με πιο απλά λόγια, εάν έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση, ο εγκέφαλός σας είναι πιο συντονισμένος με τις απόψεις των άλλων και τείνει ακόμη και να αντικατοπτρίζει την εγκεφαλική τους ενεργοποίηση.
Αυτή η μελέτη είναι σημαντική επειδή επιβεβαιώνει διάφορες υπάρχουσες θεωρίες, συμπεριλαμβανομένου του Vygotsky, και έχει πιθανές επιπτώσεις στην κλινική έρευνα. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι ένας καλά τεκμηριωμένος παράγοντας κινδύνου για πολλές διαταραχές ψυχικής υγείας. Ίσως για να βοηθηθούν τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση, χρειάζεται να διευκολυνθεί ο διαχωρισμός των αντιλήψεών τους για τον εαυτό τους από τις απόψεις των άλλων ως αρχικό βήμα στη θεραπευτική παρέμβαση.
Τι σημαίνει αυτό για σένα;
Έχετε υψηλή ή χαμηλή αυτοεκτίμηση; Αυτή μπορεί να είναι μια καλή στιγμή για να σκεφτείτε πόσο επηρεάζεται η αντίληψή σας για τον εαυτό σας από το τι σκέφτονται οι άλλοι για εσάς ή τα κοινωνικά πλαίσια που αποδέχεστε (π.χ., «Είμαι αξιολύπητος επειδή οι άλλοι είχαν διαφορετικές προσδοκίες ή ελπίδες για σένα»). Εάν διαπιστώσετε ότι οι εξωτερικές απόψεις σας επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό, ίσως είναι καιρός να εργαστείτε για να καλλιεργήσετε μια πιο ανεξάρτητη αίσθηση αυτοεκτίμησης. Εξάλλου, η ανάπτυξη των «μοναδικών προτύπων ενεργοποίησης του εγκεφάλου» σας και η εστίαση στις δικές σας αξίες μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη προσωπική ανάπτυξη.
Πηγή: allyou.gr
