Μεγαλώνει η “πίτα” των έργων

Του Νίκου Ρουσάνογλου

Ξεπερνούν τα 5,5 δισ. ευρώ οι νέες συμβάσεις έργων, τόσο δημόσια όσο και ιδιωτικά, που προβλέπεται να ανατεθούν τους επόμενους 12 μήνες, δείγμα της συνεχιζόμενης άνθησης του κλάδου, αλλά και των προκλήσεων που θα κληθούν να διαχειριστούν οι μεγάλοι όμιλοι, που έχουν συγκεντρώσει και τη μερίδα του λέοντος των έργων. Ακόμα κι αν ληφθεί υπόψη η υλοποίηση μέρους του ανεκτέλεστου υπολοίπου των 17 δισ. ευρώ τους επόμενους 12 μήνες, η ροή των νέων συμβάσεων είναι τέτοια, ώστε εκτιμάται ότι θα αναπληρωθεί πλήρως, ενδεχομένως και θα μεγεθυνθεί ακόμα περισσότερο έως το τέλος του 2025. 

Αυτό γεννά μια σειρά από ζητήματα, με δεδομένο ότι η λύση της εισαγωγής εργαζομένων από το εξωτερικό, σε μαζική κλίμακα όπως απαιτείται, είναι ιδιαίτερα δύσκολη και περίπλοκη. Για παράδειγμα, όπως σημειώνουν στελέχη της αγοράς, σε μεγάλα εργοτάξια, που απαιτούν χιλιάδες “χέρια”, μία λύση θα ήταν η δημιουργία προσωρινών καταλυμάτων, με όλες τις ανέσεις, για τη στέγαση των εργαζομένων. Ωστόσο, στη νομοθεσία δεν υπάρχει κάποια σχετική πρόβλεψη, κάτι που σημαίνει ότι π.χ. σε έργα όπως στο Ελληνικό, η δημιουργία ενός νέου camp να απαιτεί την έκδοση οικοδομικής άδειας σαν να επρόκειτο για μια εξ ολοκλήρου νέα κατασκευή κατοικιών. Ασφαλώς, αυτό αίρει τον χαρακτήρα του προσωρινού και απαιτεί την κατασκευή μόνιμων υποδομών, κάτι που απαιτεί πολλαπλάσιο χρόνο (άνω του 1,5 έτους) και φυσικά και αντίστοιχα υψηλό κόστος, καθιστώντας την επιλογή αυτή αδιέξοδη. 

Υποδομές Θεσσαλίας

Σε κάθε περίπτωση, τα έργα συνεχίζουν να ανατίθενται. Η πιο πρόσφατη εξέλιξη αφορά την –επιτέλους– ωρίμανση των διαγωνισμών για την αποκατάσταση των υποδομών της Θεσσαλίας, που θα απαιτήσει κεφάλαια 1,35 δισ. ευρώ. Οι σχετικοί διαγωνισμοί αναμένονταν ήδη από τις αρχές του καλοκαιριού, αλλά απαιτήθηκε πρόσθετος χρόνος, λόγω και της συνθετότητας των έργων. Πρόκειται για συνολικά εννιά έργα, τα οποία θα χρηματοδοτηθούν κατά 600 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και εθνικούς πόρους, κάτι που απαίτησε και την πρόσφατη αύξηση του ΠΔΕ του Υπ. Υποδομών από τα 330 εκατ. ευρώ σε 600 εκατ. ευρώ ετησίως ήδη από το 2024. Έτσι, το δημόσιο θα δεσμεύσει πόρους 396,6 εκατ. ευρώ για τις οδικές υποδομές και 226,86 εκατ. ευρώ για τις αντίστοιχες σιδηροδρομικές. Όσον αφορά τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, 420 εκατ. ευρώ θα κατευθυνθούν προς τα οδικά έργα και τα υπόλοιπα 180 εκατ. ευρώ για τα έργα του σιδηρόδρομου. 

Η διαγωνιστική διαδικασία θα προχωρήσει τις επόμενες εβδομάδες, με βάση το πλαίσιο που θεσπίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 και προβλέπει την fast track εκτέλεση έργων, όταν πρόκειται για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας. Έτσι, εστάλησαν “κλειστές” προσκλήσεις και θα ακολουθήσει διαπραγμάτευση με τους κατασκευαστικούς ομίλους της χώρας για τη διαδικασία της ανάθεσης και των εκπτώσεων που θα χορηγηθούν. Λόγω του μεγέθους και της κλίμακας των έργων, δεν προβλέπεται η συμμετοχή μικρότερων εταιρειών, προκειμένου να αποφευχθεί ο κατακερματισμός των συμβάσεων. Ωστόσο, η σχετική απόφαση προκάλεσε και την έντονη αντίδραση των μικρότερων κατασκευαστικών εταιρειών και των θεσμικών τους εκπροσώπων. 

ΣΔΙΤ

Στα έργα ΣΔΙΤ αναμένεται να υπογραφούν συμβάσεις έργων ύψους τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ, χωρίς να αποκλείεται το νούμερο αυτό να ξεπεράσει κατά πολύ ακόμα και τα 2 δισ. ευρώ, ανάλογα με την πορεία κάποιων διαγωνισμών.

Σημαντικό ρόλο στην επιτάχυνση θα διαδραματίσει η πορεία αποκλιμάκωσης των επιτοκίων, που έχει θετική επίδραση στην εξασφάλιση χρηματοδότησης. 

Περίπου 400 εκατ. ευρώ αφορούν τα έργα κατασκευής φοιτητικών κατοικιών σε Κρήτη, Θεσσαλία και Θράκη, ενώ δεν αποκλείεται προς το δεύτερο εξάμηνο του 2025 να συμβασιοποιηθούν και τα δύο μεγάλα οδικά έργα, ύψους 550 εκατ. ευρώ, στη Βόρεια Ελλάδα (Μαυροβούνι-Έδεσσα και Δράμα-Αμφίπολη). Επίσης, άλλα 450 εκατ. ευρώ αφορούν τις δύο μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων στην Κεντρική Μακεδονία, όπου έχει μειοδοτήσει η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (στη μία εκ των δύο σε κοινοπραξία με τον όμιλο ΤΙΤΑΝ). Αντιθέτως, το Κυβερνητικό Πάρκο στη Δάφνη, ύψους 1,1 δισ. ευρώ, εκτιμάται ότι θα απαιτήσει αρκετό χρόνο έως ότου φτάσει στο στάδιο των υπογραφών, με το πιο ρεαλιστικό σενάριο να αφορά το πρώτο εξάμηνο του 2026. Πιο πιθανή όμως θεωρείται η υπογραφή του έργου για τις νέες φυλακές στον Ασπρόπυργο, ύψους 650-700 εκατ. ευρώ. 

Ιδιωτικά 

Τέλος στα ιδιωτικά έργα, οι αναθέσεις στο Ελληνικό συνεχίζονται, με τη σημαντικότερη σύμβαση να αφορά την κατασκευή του εμπορικού κέντρου Ellinikon Mall στο βόρειο τμήμα της έκτασης. Ο ανάδοχος θα γίνει γνωστός εντός του πρώτου διμήνου του 2025. Πρόκειται για έργο ύψους άνω των 600 εκατ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζεται το κόστος γης και οι συναφείς υποδομές. 

Προχωρούν οι διαγωνισμοί για τα σιδηροδρομικά έργα

Εντός του 2025 θα προχωρήσουν και οι διαγωνισμοί για τρία σιδηροδρομικά έργα, καθώς έχουν εξασφαλιστεί πόροι 518 εκατ. ευρώ, μέσω του Ταμείου CEF II. Πρόκειται για την αναβάθμιση της σιδηροδρομικής γραμμής Πάτρα-Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Ειδομένη/Προμαχώνας κι ένα ακόμα έργο για την εγκατάσταση συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης στο τμήμα ΣΚΑ-Κιάτο (27,9 εκατ. ευρώ). Σε ό,τι αφορά τα έργα αναβάθμισης, σχεδιάζονται παρεμβάσεις στο τμήμα ΣΚΑ-Οινόη (192,1 εκατ. ευρώ), το τμήμα Πύθιο-Ορμένιο (186,6 εκατ. ευρώ) και το τμήμα Μουριές-Προμαχώνας (112 εκατ. ευρώ).

Μέσω του CEF θα χρηματοδοτηθεί και ένα ακόμα έργο για το οποίο είχαν επίσης εξασφαλιστεί πόροι μέσω του CEF II σε προγενέστερο στάδιο. Πρόκειται για τη νέα σιδηροδρομική γραμμή στο τμήμα Νέα Καρβάλη-Τοξότες. Εκεί προβλέπεται να κατασκευαστεί μια νέα μονή γραμμή, μήκους 32 χλμ., καθώς και ένας ακόμα κλάδος από Ν. Καρβάλη προς τον νέο εμπορευματικό λιμένα Καβάλας, μήκους 5,3 χλμ. περίπου. Το έργο είναι προϋπολογισμού 192,5 εκατ. ευρώ και ο σχετικός διαγωνισμός έχει ήδη προκηρυχθεί, με την υποβολή προσφορών να είναι δρομολογημένη για την 3η Σεπτεμβρίου. Με το έργο αυτό επιτυγχάνεται η σύνδεση του νέου εμπορευματικού λιμένα Καβάλας με το υφιστάμενο σιδηροδρομικό δίκτυο της Βόρειας Ελλάδας, ενώ ταυτόχρονα προχωρά και η σύνδεση με το δίκτυο των γειτονικών χωρών.