Της Ελευθερίας Κούρταλη
Το 2025 ξεκίνησε με αρκετό “θόρυβο”, αρκετές εξελίξεις και με ένα δραματικό ξεπούλημα στις αγορές ομολόγων. Και όλα αυτά πριν ορκιστεί ο Ντόναλντ Τραμπ. Από την προσεχή Δευτέρα θα αναλάβει επίσημα το τιμόνι του Λευκού Οίκου για δεύτερη φορά και όπως σημειώνει η Capital Economics, ενόψει της ορκωμοσίας, έχει δεχθεί βροχή ερωτήσεων από επενδυτές για το τι μέλλει γενέσθαι σε αγορές και οικονομία έπειτα από το επεισοδιακό πρώτο μισό του Ιανουαρίου.
Σε αυτό το πλαίσιο απαντά σε καίρια ερωτήματα όπως αν θα συνεχιστεί η υπεραπόδοση των ΗΠΑ, τι θα κάνει ο Τραμπ, πόσο θα μειωθούν τα επιτόκια και αν θα επιστρέψει ο πληθωρισμός. Όσον αφορά την Ευρώπη τα πράγματα είναι ίσως πιο άσχημα από ό,τι φαίνονται, ωστόσο για όποιον αναζητά μια θετική ιστορία ανάπτυξης στην περιοχή τα μέρη που πρέπει να ψάξει είναι η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία.
Θα συνεχιστεί η υπεραπόδοση των ΗΠΑ;
Ναι, αλλά αυτό θα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αδυναμία άλλων μεγάλων αναπτυγμένων οικονομιών και όχι στην ισχυρή απόδοση των ΗΠΑ, όπως σημειώνει η Capital Economics. Αναμένει ότι η οικονομία των ΗΠΑ θα αναπτυχθεί κατά 2,2% το τρέχον έτος, κάτω από το 2,8% που εκτιμά ότι κινήθηκε το 2024. Ωστόσο, η συνολική ανάπτυξη του 2025 συνολικά θα κρύψει πτώση της στα μέσα του έτους, η οποία εκτιμάται ότι μπορεί να είναι της τάξης του 1%, καθώς οι συνδυασμένες επιπτώσεις των υψηλότερων δασμών και των περιορισμών της μετανάστευσης επιβαρύνουν τη δραστηριότητα.
Αντίστοιχα, η σταθερή υπεραπόδοση των ΗΠΑ θα είναι κατά κύριο λόγο το αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης αδυναμίας σε άλλες οικονομίες. Ο οίκος βλέπει ανάπτυξη 1,3% φέτος στο Ηνωμένο Βασίλειο, 0,9% στην Ιαπωνία και μόλις 0,8% στην ευρωζώνη. Το αποτέλεσμα θα είναι άλλη μια χρονιά κατά την οποία οι ΗΠΑ θα είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μεγάλη ανεπτυγμένη αγορά, αλλά η ανάπτυξη δεν θα είναι ανάλογη των bullish προσδοκιών που έχει αυτή τη στιγμή η αγορά.
Θα επιστρέψει ο πληθωρισμός;
Ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να κινείται χαμηλότερα στις περισσότερες προηγμένες οικονομίες – με μία σημαντική εξαίρεση. Η μεγάλη άνοδος του πληθωρισμού των τελευταίων τεσσάρων ετών θεωρείται αποτέλεσμα αρκετών σοκ. Τα lockdown της πανδημίας και οι συνοδευτικές αλλαγές στα πρότυπα δαπανών ήταν οι πιο σημαντικές αιτίες, αλλά στη συνέχεια ακολούθησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η επακόλουθη άνοδος των τιμών της ενέργειας, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Αυτά τα σοκ έχουν περάσει σε μεγάλο βαθμό στο σύστημα και τώρα εξασθενούν. Οι κεντρικές τράπεζες έχουν κάνει πολλά λάθη, αλλά αξίζουν τα εύσημα για τη διατήρηση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό σε καλά επίπεδα.
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πληθωριστικές πιέσεις θα συνεχίσουν να μειώνονται στις περισσότερες οικονομίες φέτος. Ο οίκος αναμένει ότι ο ονομαστικός πληθωρισμός θα κλείσει το έτος χαμηλότερα από ό,τι ξεκίνησε παντού – αλλά όχι στις ΗΠΑ. Αυτό αντανακλά τις επιπτώσεις των υψηλότερων δασμών. Οι δασμοί θεωρούνται ότι προκαλούν μια σταδιακή αλλαγή στο επίπεδο των τιμών παρά μια συνεχιζόμενη αύξηση του πληθωρισμού. Ωστόσο, οι υψηλότεροι δασμοί μπορεί να είναι αρκετοί για να ωθήσουν τον πληθωρισμό των ΗΠΑ πάνω από το 3% κατά το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, κάτι που θα έκανε τη ζωή… άβολη για τους αξιωματούχους της Fed.
Θα καταφέρει ο Τραμπ να προωθήσει πρόσθετα δημοσιονομικά κίνητρα και φορολογικές περικοπές;
Είναι αμφίβολο. Η δημοσιονομική θέση των ΗΠΑ βρίσκεται τώρα σε μια ριζικά διαφορετική θέση από εκείνη που ήταν στην αρχή της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ. Το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι περίπου στο 6% του ΑΕΠ και το ομοσπονδιακό χρέος πάνω από το 100% – και όλα αυτά συμβαίνουν σε μια οικονομία που βρίσκεται σε πλήρη απασχόληση.
Όπως επισημαίνει η Capital Economics, είναι πιθανό να παραταθεί το πακέτο φορολογικών περικοπών του 2018, το οποίο ψηφίστηκε κατά την πρώτη κυβέρνηση Τραμπ και πρόκειται να λήξει φέτος. Αλλά οποιαδήποτε προσπάθεια να περάσουν περαιτέρω φορολογικές περικοπές που χρηματοδοτούνται από το έλλειμμα είναι πιθανό να προκαλέσει την οργή της αγοράς ομολόγων (και πιθανώς του Κογκρέσου). Αντίστοιχα, εάν η κυβέρνηση Τραμπ προχωρήσει σε πρόσθετες φορολογικές περικοπές (συμπεριλαμβανομένων των εταιρικών φόρων και των φόρων στα φιλοδωρήματα) τότε θα πρέπει είτε να μειώσει τις δαπάνες, είτε να αυξήσει τα έσοδα από άλλες πηγές.
Το πρώτο είναι απίθανο, τουλάχιστον σε σημαντικό βαθμό, το δεύτερο είναι εφικτό (ιδιαίτερα εάν η κυβέρνηση σκοπεύει να αυξήσει τους δασμούς). Αλλά αυτό απλώς θα μετατόπιζε το βάρος της φορολογίας μεταξύ των τομέων – δεν θα αντιπροσώπευε δημοσιονομικό κίνητρο. Οι μακροοικονομικές συνέπειες θα εξαρτηθούν από το πώς θα λειτουργούσαν οι “δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές” των διαφόρων φορολογικών περικοπών και αυξήσεων φόρων, αλλά είναι πιθανό να είναι σχετικά μικρές.
Πόσο θα μειώσουν οι κεντρικές τράπεζες τα επιτόκια;
Οι κεντρικές τράπεζες θα μειώσουν περαιτέρω τα επιτόκια, αλλά οι περισσότερες θα κινηθούν με σχετικά σταδιακό ρυθμό. Ενώ ο οίκος αναμένει πτώση του πληθωρισμού τους επόμενους 12 μήνες, η πρόοδος θα είναι αργή και εξακολουθούν να υπάρχουν αρκετοί κίνδυνοι. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, όπου η απειλή της χαλαρής δημοσιονομικής πολιτικής και των υψηλότερων δασμών έχει εκνευρίσει την Fed. Ισχύει επίσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου οι αυξήσεις στον κατώτατο μισθό, οι λογαριασμοί κοινής ωφελείας των νοικοκυριών και οι φόροι μισθοδοσίας των εργοδοτών θα επιβραδύνουν τον ρυθμό του αποπληθωρισμού.
Αν μη τι άλλο, τα τελευταία αρκετά χρόνια υπογράμμισαν τη σημασία της διατήρησης των προσδοκιών για τον πληθωρισμό καλά εδραιωμένες. Ως εκ τούτου, αποκλείοντας μια κατάρρευση της ανάπτυξης, οι κεντρικές τράπεζες θα άρουν τον περιορισμό της πολιτικής μόνο σταδιακά.
Τούτου λεχθέντος, η σημαντική ανατιμολόγηση των προσδοκιών για τα επιτόκια τον τελευταίο περίπου μήνα σημαίνει ότι οι προβλέψεις της Capital Economics για τα επιτόκια βρίσκονται τώρα κάτω από αυτό που τιμολογείται επί του παρόντος στις αγορές. Πιστεύει ότι η Fed θα πραγματοποιήσει δύο μειώσεις των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης φέτος, αλλά οι αγορές τιμολογούν ελαφρώς παραπάνω από μία επιπλέον μειώσεις το 2025. Τα επιτόκια στο Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να μειωθούν στο 3,75% μέχρι το τέλος του έτους, ενώ η αγορά τιμολογεί πτώση λίγο πάνω από το 4%. Και στην ευρωζώνη προβλέπει πτώση του βασικού επιτοκίου πολιτικής στο 1,5% φέτος, σε σύγκριση με το 2% που αποτιμάται στις αγορές. Οι κεντρικές τράπεζες θα κινηθούν σταδιακά, αλλά το sell-off που κατέγραψαν τα ομόλογα στις αρχές του νέου έτους μπορεί να έχει πάει πολύ μακριά, όπως εκτιμά ο οίκος.
Πόσο άσχημες είναι οι προοπτικές για την Ευρώπη;
Αρκετά άσχημες, απαντά η Capital Economics. Αναμένει ότι το ΑΕΠ θα αυξηθεί μόλις κατά 0,8% φέτος. Σε αντίθεση με την κρίση του ευρώ της τελευταίας δεκαετίας, όταν τα προβλήματα επικεντρώνονταν κυρίως στις μικρότερες οικονομίες της περιοχής, τώρα επικεντρώνονται στις τρεις μεγάλες: Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία. Επιπλέον, ενώ υπάρχει ένα στοιχείο κυκλικής αδυναμίας στο όλο σκηνικό, πολλές από τις προκλήσεις έχουν δομικό χαρακτήρα.
Ο μακρύς κατάλογος των θεμάτων περιλαμβάνει το υψηλό ενεργειακό κόστος, τη φθίνουσα παραγωγική βάση, τις εξαιρετικά αδύναμες καταναλωτικές δαπάνες και (εκτός από τη Γερμανία) τις εύθραυστες δημοσιονομικές θέσεις.
Η αρχιτεκτονική της πολιτικής παραμένει επίσης προβληματική, με τη δημοσιονομική και τραπεζική ένωση να είναι ακόμη ημιτελής. Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι είναι πιθανή μια νέα κρίση του ευρώ – η ΕΚΤ διαθέτει πλέον επαρκή εργαλεία για στηρίξει τις αγορές ομολόγων. Σημαίνει όμως ότι οι μεγάλες οικονομίες της ευρωζώνης θα παραμείνουν σε συνθήκες σχεδόν ύφεσης όλο αυτό το έτος. Εντωμεταξύ, σε αντίθεση με την κατάσταση πριν από μια δεκαετία, οι οικονομίες της περιφέρειας και ειδικότερα της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ελλάδας βρίσκονται πλέον σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Για όποιον αναζητά μια θετική ιστορία ανάπτυξης στην Ευρώπη, αυτά είναι τα μέρη που πρέπει να ψάξουν, καταλήγει η Capital Economics.
Πηγή: capital.gr
