4+3 λόγοι που δείχνουν ότι δεν έχουμε “ξεμπλέξει” με τον…

Της Ελευθερίας Κούρταλη

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σταθερή τάση υποτίμησης του πληθωρισμού και αυτό σημαίνει ότι οι επενδυτές ήταν πολύ αισιόδοξοι στην τιμολόγησή τους για τις κινήσεις των κεντρικών τραπεζών, υποτιμώντας την ταχύτητα του πρόσφατου κύκλου σύσφιξης και επίσης πόσο γρήγορα θα ακολουθούσαν οι μειώσεις των επιτοκίων, σημειώνει η Deutsche Bank. Αλλά αυτό το μοτίβο μπορεί να απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει, καθώς σήμερα έχουμε πολλές μακροπρόθεσμες δυνάμεις που αλληλεπιδρούν με πιο πρόσφατες πληθωριστικές τάσεις, δημιουργώντας τις συνθήκες που ιστορικά οδήγησαν σε εκρήξεις του πληθωρισμού, τονίζει η γερμανική τράπεζα.

Για παράδειγμα, οι κεντρικές τράπεζες έχουν χαλαρώσει την πολιτική τους τελευταίους μήνες και η αύξηση της προσφοράς χρήματος επιταχύνεται. Αυτό έρχεται τη στιγμή που η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει υψηλότερους δασμούς και τα πρόσφατα στοιχεία δείχνουν επίσης υψηλότερο πληθωρισμό. Εντωμεταξύ, αρκετές κεντρικές τράπεζες έχουν προσαρμόσει τις εντολές τους σε μια πιο dovish κατεύθυνση τα τελευταία χρόνια, με κινήσεις όπως ο μέσος στόχος πληθωρισμού από τη Fed. Και οι δημοσιονομικές πιέσεις δεν έχουν υποχωρήσει, καθώς οι κυβερνήσεις εξακολουθούν να πρέπει να ξοδεύουν χρήματα σε τομείς από τη γήρανση του πληθυσμού μέχρι την άμυνα.

Έτσι, ενώ η μέση πρόβλεψη των οικονομολόγων μπορεί εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα επιστρέψει στον στόχο, είναι σαφές ότι οι κίνδυνοι μίας νέας εκτόξευσης παραμένουν σημαντικοί. Τελικά, δεν έχει συνειδητοποιηθεί από τις αγορές ότι το περιβάλλον των χαμηλών επιτοκίων και του χαμηλού πληθωρισμού κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010 ήταν ιστορικά μοναδικά, αντανακλώντας τις ασυνήθιστες συνθήκες μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση σημειώνει η Deutsche Bank, Αντίθετα, τονίζει ότιο έχουμε επιστρέψει σε έναν κόσμο διαρθρωτικά υψηλότερου πληθωρισμού και επιτοκίων.

Ποιες λοιπόν βραχυπρόθεσμες δυνάμεις ωθούν τον πληθωρισμό υψηλότερα;

1. Οι κεντρικές τράπεζες έχουν χαλαρώσει την πολιτική και η αύξηση της προσφοράς χρήματος επιταχύνεται. Γνωρίζουμε ότι ο πλήρης οικονομικός αντίκτυπος αυτού θα λειτουργήσει με καθυστέρηση. Τόσο η Fed όσο και η ΕΚΤ μείωσαν τα επιτόκια κατά 100 μονάδες βάσης τους τελευταίους μήνες και περισσότερες μειώσεις αναμένονται φέτος. Καθώς η νομισματική πολιτική απομακρύνεται από μια πολύ περιοριστική στάση για τον έλεγχο του πληθωρισμού, υπήρξε επίσης ανάκαμψη στην αύξηση της προσφοράς χρήματος, ομολογουμένως από χαμηλά επίπεδα. Η νομισματική πολιτική επηρεάζει την οικονομία με καθυστέρηση, όπως σημειώνει η γερμανική τράπεζα. Ιστορικά, γνωρίζουμε επίσης ότι το σημείο χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής είναι ακριβώς το σημείο που απαιτείται προσοχή στον πληθωρισμό. Εξάλλου, παρόλο που ο πληθωρισμός έχει μειωθεί σημαντικά, παραμένει πάνω από τον στόχο στις ανεπτυγμένες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Ευρωζώνης και της Ιαπωνίας.

2. Υψηλότεροι δασμοί είναι στον ορίζοντα, με τη δυνατότητα για σημαντικές προσαρμογές στο παγκόσμιο σύστημα συναλλαγών και υψηλότερες τιμές.  Αν και πρέπει να περιμένουμε τις ακριβείς λεπτομέρειες για τυχόν νέους δασμούς από την επερχόμενη κυβέρνηση Τραμπ, η κατεύθυνση είναι σαφής προς υψηλότερους δασμούς. Με τη σειρά του, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αντίποινα από άλλες χώρες, και αρκετές έχουν συζητήσει να το κάνουν εάν οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμούς. Όπως σημειώνει η D.B, οι υψηλότεροι δασμοί αντιπροσωπεύουν αρνητικό σοκ προσφοράς, και ενώ είναι εύλογο ότι πρόκειται για προσωρινό σοκ στις τιμές και ότι ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος περιορίζεται, γνωρίζουμε από την πρόσφατη εμπειρία ότι μια διαδοχή φαινομενικά προσωρινών σοκ μπορεί να συνδυαστεί για να διατηρήσει τον πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα για μεγαλύτερη περίοδο, η οποία στη συνέχεια συμβάλλει σε υψηλότερες προσδοκίες για τον πληθωρισμό.

3. Τα πρόσφατα στοιχεία και οι προσδοκίες συνέχισαν να δείχνουν πληθωριστική κατεύθυνση.  Την περασμένη εβδομάδα, η συνιστώσα των καταβληθέντων τιμών του δείκτη υπηρεσιών ISM ανέβηκε στο 64,4, το υψηλότερο σε σχεδόν δύο χρόνια. Πριν από ένα χρόνο, μια άνοδος αυτού του δείκτη αποδείχθηκε σημάδι ότι ο πληθωρισμός θα κινηθεί υψηλότερα το πρώτο τρίμηνο του 2024. Οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό κινήθηκαν επίσης υψηλότερα. Η σειρά μακροπρόθεσμων προσδοκιών του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο από το 2008 την περασμένη εβδομάδα, στο 3,3%. Αυτό είναι πολύ σημαντικό όπως επισημαίνει η Deutsche Bank, επειδή οι υψηλότερες προσδοκίες για τον πληθωρισμό κινδυνεύουν να γίνουν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία εάν οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές αρχίσουν να ορίζουν τιμές και να διαπραγματεύονται μισθούς με βάση αυτές τις υψηλότερες προσδοκίες. Επιπλέον, άλλα σήματα οικονομικής ζήτησης ήταν ισχυρά, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης για τις θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ τον Δεκέμβριο.

4. Οι τιμές των εμπορευμάτων σημείωσαν σαφή άνοδο τις τελευταίες εβδομάδες, γεγονός που θα αυξήσει τις βραχυπρόθεσμες πιέσεις στις τιμές. Ο δείκτης Commodity Spot του Bloomberg βρίσκεται επί του παρόντος στο υψηλότερο επίπεδο από τον Μάιο.  Ένας παράγοντας είναι οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου με το αργό πετρέλαιο Brent πρόσφατα να επιστρέφει πάνω από τα 80 δολ./βαρέλι. Αυτό σύντομα θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές της βενζίνης και ήδη η πτωτική δυναμική στις μέσες τιμές της βενζίνης στις ΗΠΑ τους τελευταίους μήνες έχει σταματήσει. Εντωμεταξύ στην Ευρώπη, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου διαπραγματεύονται γύρω από το υψηλότερο επίπεδο του τελευταίου έτους.

Όλοι αυτοί οι παραπάνω παράγοντες, όπως επισημαίνει η Deutsche Bank, αλληλεπιδρούν με διάφορες διαρθρωτικές πιέσεις στον πληθωρισμό, όπως:

-Οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν πολλές πιέσεις να ξοδέψουν περισσότερα, ενώ το δημόσιο χρέος συνεχίζει να αυξάνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό αυξάνει τους κινδύνους πληθωρισμού σε τουλάχιστον δύο επίπεδα. Πρώτον, οι περισσότερες κρατικές δαπάνες αυξάνουν τις πιέσεις της ζήτησης στην οικονομία. Δεύτερον, με υψηλότερα βάρη χρέους, αυτό δημιουργεί τον πειρασμό να χρησιμοποιηθεί ο πληθωρισμός ως στρατηγική μερικής μείωσης του χρέους.

– Η ευρύτερη μετατόπιση του προστατευτισμού και η απομάκρυνση από την παγκοσμιοποίηση είναι μια άλλη πληθωριστική δύναμη.  Ένας παράγοντας που συνέβαλε στη μείωση του πληθωρισμού τα χρόνια πριν από το 2008 ήταν η εμβάθυνση της παγκοσμιοποίησης. Από το 2008, ωστόσο, αυτή η τάση έχει σταματήσει και το παγκόσμιο εμπόριο μειώθηκε ως ποσοστό του ΑΕΠ. Κοιτάζοντας το μέλλον, με τους δασμούς των ΗΠΑ στον ορίζοντα, δεν είναι προφανές τι θα οδηγήσει σε αναστροφή αυτής της τάσης πίσω σε βαθύτερη παγκοσμιοποίηση, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Επομένως, αυτή είναι μια άλλη δύναμη που είναι απίθανο να ασκήσει πτωτική πίεση στον πληθωρισμό ξανά σύντομα, όπως σημειώνει η Deutsche Bank.

-Οι κεντρικές τράπεζες έχουν γίνει πιο dovish στη ρητορική τους σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες. Μετά την εμπειρία του χαμηλού πληθωρισμού τη δεκαετία του 2010, η Fed προχώρησε στη στόχευση του μέσου πληθωρισμού. Στην ΕΚΤ, αύξησαν ελαφρά τον επίσημο ρυθμό πληθωρισμού που στόχευαν. Προηγουμένως, αναζητούσαν πληθωρισμό που ήταν “κάτω αλλά κοντά στο 2%”, αλλά τώρα στοχεύουν στον πληθωρισμό στο 2%.  Πολλές από αυτές τις αλλαγές αντανακλούσαν την εμπειρία της δεκαετίας του 2010, όταν το κύριο πρόβλημα ήταν ο πληθωρισμός κάτω του στόχου και η ανεπαρκής ζήτηση. Αλλά οι αλλαγές στην προσέγγιση εξακολουθούν να έχουν αντίκτυπο, και ι υπάρχει μια πιο dovish αντίδραση σε σχέση με τους προηγούμενους κύκλους. Πράγματι, τόσο η Fed όσο και η ΕΚΤ άρχισαν να μειώνουν τα επιτόκια το 2024 με τον πληθωρισμό να παραμένει πάνω από τους επίσημους στόχους τους.