Η αμυλοείδωση σχετιζόμενη με τρανσθυρετίνη (ATTR) είναι μια σοβαρή νόσος που προκαλείται από την εναπόθεση παθολογικών αμυλοειδικών ινών στο μυοκάρδιο και σε άλλα όργανα, οδηγώντας σε δυσλειτουργία τους και την πρόκληση καρδιακής ανεπάρκειας. Πέραν των κλασικών την τελευταία δεκαετία έχει καταγραφεί μια επανάσταση στις διαθέσιμες μοριακές θεραπείες για την ATTR. Οι σταθεροποιητές της τρανσθυρετίνης (TTR) αποτελούν την πρώτη γραμμή θεραπείας έναντι της ATTR. Τα φάρμακα αυτά δεσμεύουν την τρανσθυρετίνη, αποτρέποντας τη διάσπαση και τη δημιουργία αμυλοειδικών ινών. Ο πρώτος σταθεροποιητής που είναι εγκεκριμένος σήμερα για τη θεραπεία της καρδιακής αμυλοείδωσης από ATTR είναι το tafamidis με καλά αποτελέσματα όσον αφορά τη μείωση της θνησιμότητας και των νοσηλειών και τη διατήρηση της λειτουργικής ικανότητας των ασθενών. Χορηγείται από το στόμα, με καλή ανοχή και ελάχιστες παρενέργειες, καθιστώντας το μια εξαιρετικά χρήσιμη επιλογή για ασθενείς με καρδιακή ATTR αμυλοείδωση.
Οι RNA τεχνολογίες στοχεύουν στη μείωση της παραγωγής της τρανσθυρετίνης με δύο τρόπους, είτε μέσω μοριακών σιγαστών όπως τα small interfering RNAs (siRNA) είτε μέσω αντι-νοηματικών ολιγονουκλεοτιδίων (antisense oligonucleotides) που με μοριακό τρόπο μειώνουν την παραγωγή της υπεύθυνης για τη νόσο TTR πρωτεΐνης. Στην πρώτη κατηγορία η δράση των φαρμάκων βελτιώνει τόσο τις νευρολογικές όσο και τις καρδιακές επιπλοκές της ATTR, επιτρέποντας στους ασθενείς να ανακτήσουν την ποιότητα ζωής τους. Η δεύτερη κατηγορία σε κλινικές δοκιμές έχει δείξει υποσχόμενα αποτελέσματα.
Θεραπείες με μονοκλωνικά αντισώματα προάγουν την απομάκρυνση των εναποθέσεων της τρανσθυρετίνης μέσω φαγοκυττάρωσης. Αυτές οι θεραπείες δεν περιορίζονται μόνο στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου αλλά οδηγούν σε υποστροφή των βλαβών, βελτιώνοντας τη λειτουργία των οργάνων. Η κατανόηση της γενετικής βάσης της νόσου αλλά και η ανάπτυξη επαναστατικών τεχνικών γενετικής επιδιόρθωσης τα τελευταία χρόνια όπως είναι το CRISPR-Cas9, φέρνουν νέες δυνατότητες στη θεραπεία της ATTR, που έμοιαζαν αδιανόητες πριν από λίγα χρόνια. Η τεχνική CRISPR-Cas9 προσφέρει τη δυνατότητα γενετικής «επιδιόρθωσης» του γονιδίου της τρανσθυρετίνης στο DNA των ηπατικών κυττάρων, απενεργοποιώντας μοριακά το γονίδιο που παράγει την τρανσθυρετίνη. Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές θεραπείες, η CRISPR-Cas9 τεχνική μπορεί να προσφέρει μόνιμη θεραπεία, εξαλείφοντας τη βασική αιτία της νόσου.
Συμπερασματικά η ATTR αποτελεί το χαρακτηριστικό παράδειγμα εφαρμογής ιατρικής ακρίβειας στην κλινική πράξη σήμερα, καθώς η θεραπευτική στόχευση της παθοφυσιολογικής βάσης και αιτίας της νόσου σε μοριακό επίπεδο με νεότερα φάρμακα έχει αλλάξει θεαματικά τη φυσική πορεία της νόσου που προηγουμένως θεωρείτο αθεράπευτη.
Ο Κώστας Τσιούφης είναι καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ – Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών
Πηγή: tanea.gr
