«Ηρθε η ώρα να επιστρέψουμε στις ρίζες μας σε ό,τι αφορά την ελευθερία της έκφρασης στο Facebook και στο Instagram». Με αυτά τα λόγια ξεκίνησε το βίντεο που ανήρτησε στις 7 Ιανουαρίου 2025 ο διευθύνων σύμβουλος της Meta («μαμάς» εταιρείας των Facebook, Instagram, Threads & WhatsApp) Μαρκ Ζάκερμπεργκ. Στα πέντε λεπτά που διαρκεί το βίντεο αυτό και συνοδεύει την ανακοίνωση της εταιρείας για σαρωτικές αλλαγές στον τρόπο που ρυθμίζει τη διάχυση της πληροφορίας στις πλατφόρμες της, ο Ζάκερμπεργκ λέει επί της ουσίας ότι στόχος του είναι να αποκαταστήσει την ελευθερία της έκφρασης στις πλατφόρμες του.
Πώς θα το κάνει αυτό; Τερματίζοντας το πρόγραμμα ελέγχου γεγονότων (fact-checking) από τρίτους αρχικά στις ΗΠΑ και σταματώντας το «κατέβασμα» δημοσιεύσεων, υιοθετώντας το μοντέλο «Community Notes» (που εισήγαγε το «Χ» επί Ιλον Μασκ, όπου οι χρήστες μπορούν να προσθέσουν σημείωση με επικαιροποίηση σε κάποια ανάρτηση). Με δικά τους λόγια «δίνοντας έμφαση στην παροχή διαφάνειας και την ελαχιστοποίηση της μεροληψίας».
Οι αλλαγές
Ο Ζάκερμπεργκ χαρακτήρισε τους ισχύοντες κανόνες και τις πολιτικές της εταιρείας «εκτός επαφής με την κυρίαρχη συζήτηση».
Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι πως ταυτόχρονα με τις ανακοινώσεις αυτές, η Meta προχώρησε σε μια επικαιροποίηση των κοινοτικών της οδηγιών, του εκτεταμένου συνόλου δηλαδή κανόνων που διέπουν το ποια είδη περιεχομένου και ποιες εκφράσεις απαγορεύονται στις πλατφόρμες της. Οι πιο εντατικές αλλαγές έγιναν στο τμήμα των οδηγιών που αφορούν την αποτροπή της ρητορικής μίσους και άπτονται ζητήματα φύλου και μετανάστευσης.
Για παράδειγμα, επιτρέπονται πια «κατηγορίες περί ψυχικής ασθένειας ή ανωμαλίας όταν βασίζονται στην έκφραση φύλου ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό» και επικαλούνται πολιτικό και θρησκευτικό διάλογο για την τρανσεξουαλικότητα και την ομοφυλοφιλία. Με άλλα λόγια, η Meta φαίνεται να επιτρέπει στους χρήστες να κατηγορούν τρανς ή ομοφυλόφιλους ανθρώπους ότι είναι ψυχικά ασθενείς εξαιτίας της έκφρασης φύλου ή του σεξουαλικού τους προσανατολισμού. Οι χρήστες πλέον επιτρέπεται να αναφέρονται σε «γυναίκες ως αντικείμενα του νοικοκυριού ή ιδιοκτησία» ή σε «τρανς ή μη δυαδικά άτομα ως “αυτό”», σύμφωνα με ένα τμήμα της πολιτικής που απαγόρευε τέτοιες εκφράσεις και το οποίο πλέον έχει διαγραφεί. Το στέλεχος της εταιρείας, Τζόελ Κάπλαν δήλωσε ότι δεν είναι σωστό αυτά τα πράγματα να μπορούν να ειπωθούν στην τηλεόραση ή στο βήμα του Κογκρέσου, αλλά όχι στις πλατφόρμες.
Τα περιθώρια
Στην ίδια επικαιροποίηση οδηγιών αναγράφεται πως «ορισμένες φορές, οι χρήστες χρησιμοποιούν διατυπώσεις που δηλώνουν τον αποκλεισμό ατόμων με βάση το βιολογικό ή κοινωνικό φύλο, όταν συζητούν ζητήματα πρόσβασης σε χώρους όπου η πρόσβαση συχνά περιορίζεται με βάση το βιολογικό ή κοινωνικό φύλο, π.χ. πρόσβαση σε μπάνια, συγκεκριμένα σχολεία, συγκεκριμένες στρατιωτικές ή διδακτικές θέσεις ή θέσεις επιβολής του νόμου, ομάδες υγείας ή ομάδες υποστήριξης. Αλλες φορές, ζητούν τον αποκλεισμό ατόμων ή χρησιμοποιούν προσβλητική γλώσσα στο πλαίσιο συζητήσεων για πολιτικά ή θρησκευτικά θέματα, όπως συζητήσεων για τα δικαιώματα διεμφυλικών ατόμων, για μεταναστευτικά ζητήματα ή για την ομοφυλοφιλία. Τέλος, μερικές φορές, οι χρήστες χρησιμοποιούν βωμολοχίες κατά ορισμένου φύλου στο πλαίσιο της διάλυσης μιας ερωτικής σχέσης. Οι πολιτικές μας είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να αφήνουν περιθώριο για τέτοιου είδους εκφράσεις».
Περαιτέρω, καταργήθηκε η απαγόρευση περιεχομένου που στοχοποιεί άτομα με βάση τα «προστατευμένα χαρακτηριστικά» τους, όπως η φυλή, η εθνικότητα και η ταυτότητα φύλου, όταν συνδυάζονται με ισχυρισμούς ότι αυτά τα άτομα ευθύνονται για τη διάδοση του κορωνοϊού. Τώρα θα μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι, για παράδειγμα, οι Κινέζοι ευθύνονται για την πανδημία Covid-19 και το περιεχόμενο αυτό θα παραμένει αναρτημένο. Επιτρέπεται πια το περιεχόμενο που υποστηρίζει περιορισμούς βάσει φύλου σε επαγγέλματα, όπως η στρατιωτική υπηρεσία ή η διδασκαλία, εφόσον οι απόψεις βασίζονται σε θρησκευτικές πεποιθήσεις. Οι χρήστες μπορούν, τέλος, να χρησιμοποιούν γλώσσα αποκλεισμού με βάση το φύλο, όταν συζητούν για χώρους όπως τουαλέτες, σχολεία, ή επαγγέλματα.
Πριν απ’ την επικαιροποίηση της 7ης Ιανουαρίου, οι κοινοτικές οδηγίες της Meta ξεκινούσαν υπογραμμίζοντας ότι ο διαδικτυακός λόγος μίσους μπορούσε να προκαλέσει πραγματική βία εκτός Διαδικτύου. Η πρόταση που υπήρχε στην πλατφόρμα από το 2019 πλέον έχει αφαιρεθείΟΌπως καταγράφει το Wired, είχε προστεθεί ύστερα από αναφορές ανθρωπιστικών οργανώσεων το 2018, ότι το Facebook είχε χρησιμοποιηθεί μαζικά για την υποκίνηση βίας κατά θρησκευτικών μειονοτήτων στη Μιανμάρ.
Απαγορεύσεις για εκφράσεις άρνησης του Ολοκαυτώματος, εκφράσεις αντισημιτισμού ή blackface θα εξακολουθούν να υφίστανται. Είναι όμως αυτό ελευθερία της έκφρασης; Ο αντίλογος είναι ο εξής: ακόμα και με τις πιο αυστηρές οδηγίες, το content moderation των πλατφορμών αυτών δεν λειτουργούσε και πολύ αποδοτικά. Πόσες φορές δεν έχουμε κάνει όλοι αναφορά σε μια δημοσίευση εξόφθαλμα προβληματική και εχθροπαθή και δεν έγινε τίποτα; Κάποιος θα έλεγε ότι η Meta απλά λέει ότι δεν θα επιδιώκει καν να κάνει αυτό που δεν έκανε και πολύ αποτελεσματικά ποτέ. Αλλος θα ισχυριζόταν ότι συχνά κατέβαιναν τόσες πολλές αναρτήσεις άδικα γιατί ο αλγόριθμος δεν μπορούσε να ερμηνεύσει τις λεπτές αποχρώσεις της γλώσσας, την ειρωνεία ή την παράθεση των λόγων άλλων για να τους επικρίνει. Σε κάθε περίπτωση η εξέλιξη αυτή μόνο καλό παράδειγμα δεν δίνει.
Πηγή: tanea.gr
