Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο σήμερα, θεωρείται ευρέως ότι εγκαινιάζει μια περίοδο σημαντικής αναταραχής για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο ασκείται η διπλωματία (φωτογραφία, επάνω, από Facebook / Skynews).
Το ύφος στο οποίο αρέσκεται ο Τραμπ – οι μεγαλοστομίες και οι απειλές κατά ξένων ηγετών – φαίνεται ήδη να έχει αποδώσει καρπούς βοηθώντας στη σύναψη μιας εκεχειρίας, όσο ασταθής κι αν είναι, στη Γάζα. Τη συμφωνία διαπραγματεύτηκε ο Τζο Μπάιντεν και η ομάδα του σε συντονισμό με την επερχόμενη κυβέρνηση του Τραμπ.
Τρεις πτυχές δίνουν μια πρώιμη ένδειξη για το δόγμα Τραμπ στην εξωτερική πολιτική
Σαν να μην έφταναν όλα τ’ άλλα για τους Ευρωπαίους, ο Ελον Μασκ καυχιέται ανοιχτά για τις προσπάθειές του ν’ αλλάξει κυβερνήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία (φωτογραφία Reuters/Brian Snyder )
Ωστόσο, οι αναλυτές υποδεικνύουν ότι η σφοδρή επίθεση του Τραμπ στις 7 Ιανουαρίου πως «θα ξεσπάσει όλη η κόλαση» εάν οι όμηροι δεν απελευθερώνονταν σύντομα, είχε στην πραγματικότητα ως στόχο τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, προκειμένου να γίνει κάτι γρήγορα. Κι αυτό ανάγκασε την ισραηλινή κυβέρνηση να δεσμευτεί σε μια συμφωνία.
Ο Τραμπ χρησιμοποίησε το ίδιο άγριο στιλ στην πρώτη του θητεία. Και οι πρόσφατες απειλές του ν’ αγοράσει τη Γροιλανδία, να προσαρτήσει τον Καναδά και ν’ αναλάβει ξανά τον έλεγχο της Διώρυγας του Παναμά υποδηλώνουν ότι θα συμβεί ξανά. Κάτι τέτοιο μπορεί να μην είναι καλό, ειδικά για τους παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ.
Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Ελον Μασκ, ένας από τους στενούς συνεργάτες του, καυχιέται ανοιχτά για τις προσπάθειές του ν’ αλλάξει κυβερνήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία – σε μια προφανή κίνηση να στηρίξει μια παγκόσμια συμμαχία λαϊκιστών ηγετών, γράφει σε ανάλυσή του ο Stefan Wolff, καθηγητής διεθνούς ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ.
Εστίαση στο δυτικό ημισφαίριο
Προσθέστε εδώ μια υποσχόμενη συμφωνία με τη Ρωσία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, την ανανέωση της εκστρατείας μέγιστης πίεσης κατά του Ιράν και την ακόμα πιο αποφασιστική αντιπαράθεση με την Κίνα, κι έχετε όλα τα συστατικά μιας θεμελιώδους αναμόρφωσης της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Τρεις συγκεκριμένες πτυχές ξεχωρίζουν και δίνουν μια πρώιμη ένδειξη για το πώς μπορεί να μοιάζει το δόγμα Τραμπ στην εξωτερική πολιτική. Πρώτον, είναι η εστίαση στο δυτικό ημισφαίριο.
Αυτή ερμηνεύεται ως η ταυτόχρονη επιβεβαίωση της κυριαρχίας των ΗΠΑ στις υποθέσεις τους και η εξάλειψη των θεωρούμενων τρωτών στρατηγικών σημείων.
Ενώ η Γροιλανδία, ο Καναδάς και η Διώρυγα του Παναμά έχουν κυριαρχήσει στα πρωτοσέλιδα, υπάρχουν επίσης επιπτώσεις στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Κούβα, τη Νικαράγουα και τη Βενεζουέλα, με τον εκλεκτό του Τραμπ ως υπουργού Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, να είναι γνωστός για την επιθετική προσέγγισή του.
Η απειλή στη Λατινική Αμερική
Ο Τραμπ μπορεί να κραυγάζει ανακριβώς για τον ρόλο της Κίνας στη Διώρυγα του Παναμά, αλλά το Πεκίνο αδιαμφισβήτητα έχει αυξήσει το (κυρίως οικονομικό) αποτύπωμά του στη Λατινική Αμερική. Ενα λιμάνι βαθέων υδάτων που χρηματοδοτείται από την Κίνα στο Περού έχει εγείρει ανησυχίες για την ασφάλεια των ΗΠΑ.
Οι κινεζικές επενδύσεις στο Μεξικό άνοιξαν μια σημαντική πίσω πόρτα στην αγορά των ΗΠΑ, συμβάλλοντας στο γεγονός ότι το Μεξικό είναι πλέον ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος τους. Το 2024, οι εξαγωγές αγαθών του στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν λίγο κάτω από τα 467 δισεκατομμύρια δολάρια, σε σύγκριση με τα 401 δισεκατομμύρια δολάρια της Κίνας.
Ο Τραμπ είναι πιθανό να εντείνει την πίεση στο δυτικό ημισφαίριο χρησιμοποιώντας ένα μείγμα απειλητικής ρητορικής, δασμών και πολιτικής πίεσης.
Η υποσχόμενη συμφωνία του Τραμπ με τη Ρωσία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία είναι ένα βασικό συστατικό της στρατηγικής του για την απελευθέρωση των αμερικανικών πόρων προκειμένου να επικεντρωθεί στην Κίνα (φωτογραφία Reuters/Kevin Lamarque)
Σε μια πρώιμη απόδειξη του πόσο σοβαρά αντιμετωπίζει το θέμα η νέα κυβέρνηση, οι σύμμαχοί του στο Κογκρέσο έχουν ήδη εισαγάγει ένα νομοσχέδιο στη Βουλή των Αντιπροσώπων με το οποίο «εξουσιοδοτείται ο Πρόεδρος να επιδιώξει την εκκίνηση διαπραγματεύσεων με το Βασίλειο της Δανίας προκειμένου οι Ηνωμένες Πολιτείες να εξασφαλίσουν την απόκτηση της Γροιλανδίας».
Συμφωνία για την Ουκρανία
Το δεύτερο χαρακτηριστικό του αναδυόμενου δόγματος εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ είναι η μείωση της εμπλοκής των ΗΠΑ σε περιφέρειες που η κυβέρνηση θεωρεί δευτερεύουσας σημασίας. Οι δύο βασικές περιοχές σ’ αυτό το πλαίσιο είναι η Ευρώπη και η Μέση Ανατολή.
Η υποσχόμενη συμφωνία του με τη Ρωσία τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία είναι ένα βασικό συστατικό της στρατηγικής του για την απελευθέρωση των αμερικανικών πόρων προκειμένου να επικεντρωθεί στην Κίνα και να «διασπάσει» τη συνεργασία της Μόσχας με το Πεκίνο.
Πάντως, η ταυτόχρονη επιμονή του για αύξηση των αμυντικών δαπανών από τους συμμάχους των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, αποτελεί μια ένδειξη ότι η επερχόμενη κυβέρνηση συνεχίζει να δίνει αξία στη διατλαντική ασφάλεια.
Απλώς, δεν θέλει να είναι αυτός που κυρίως πληρώνει γι’ αυτόν τον σκοπό. Και έχει ένα δίκιο: η Ουάσιγκτον επωμίζεται επί του παρόντος το 68% όλων των δαπανών του ΝΑΤΟ, σε σύγκριση με το 28% των ευρωπαϊκών μελών του.
Η προσέγγιση του Τραμπ στη Μέση Ανατολή υποστηρίζεται από τον ίδιο υπολογισμό της σύναψης συμφωνιών με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ που προστατεύουν τα συμφέροντά τους, ενώ επιτρέπουν τη μείωση των δεσμεύσεών τους.
Και στο βάθος… Ιράν
Μια κατάπαυση του πυρός μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς τώρα που θα διευκολύνει την απελευθέρωση των ισραηλινών ομήρων, ανοίγει έναν ξεκάθαρο δρόμο για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας.
Αυτό εξακολουθεί να εξαρτάται από ένα ισραηλινό νεύμα για παλαιστινιακό κράτος, αλλά όταν υλοποιηθεί θα βελτιωθούν επίσης οι σχέσεις του Ισραήλ με τον υπόλοιπο αραβικό κόσμο.
Στη συνέχεια θα μετατοπίσει το βάρος στον περιορισμό του Ιράν μ’ έναν πιθανώς πιο αποτελεσματικό και ικανό συνασπισμό συμμάχων των ΗΠΑ στην περιοχή που θα τους επιτρέψει να εκκινήσουν ξανά την εκστρατεία μέγιστης πίεσης κατά της Τεχεράνης.
Τι θ’ ακολουθήσει για την Κίνα;
Ενώ η προσέγγιση του Τραμπ στο δυτικό ημισφαίριο και στις μελλοντικές σχέσεις της Ουάσιγκτον με την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή είναι αρκετά σαφείς, υπάρχει πληθώρα ερωτημάτων σχετικά με τη στρατηγική του για την Κίνα.
Η ομάδα του εθνικής ασφαλείας θεωρείται γενικά επιθετική έναντι του Πεκίνου – μ’ εξαίρεση τον Μασκ, ο οποίος έχει σημαντικά επιχειρηματικά συμφέροντα στην Κίνα.
Ο Τραμπ μπορεί να είναι ανοιχτός σε μια συμφωνία – και η Κίνα, με τη σειρά της, έχει σηματοδοτήσει ανάλογο ενδιαφέρον. Ενώ ο Σι δεν θα παραστεί στην ορκωμοσία, θα παρευρεθεί ο αντιπρόεδρός του, Χαν Ζενγκ.
Τραμπ και ο Σι έχουν επίσης ιστορικό στη σύναψη συμφωνιών, παρόλο που εκείνη την οποία έκλεισαν το 2020 δεν έκανε τίποτα περισσότερο από το να σταματήσει έναν κλιμακούμενο εμπορικό πόλεμο.
Υπάρχει πληθώρα ερωτημάτων σχετικά με τη στρατηγική του Τραμπ για την Κίνα καθώς η ομάδα του εθνικής ασφάλειας θεωρείται επιθετική έναντι του Πεκίνου
Η διαπραγμάτευσή της κράτησε δύο χρόνια και διατήρησε πολλούς από τους δασμούς που επέβαλε ο Τραμπ στις αρχές της πρώτης του θητείας, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις με μειωμένο ποσοστό.
Κάτι παρόμοιο θα μπορούσε να συμβεί τώρα, με τον αμερικανό πρόεδρο να εκπληρώνει μία από τις δεσμεύσεις του στην προεκλογική εκστρατεία για υψηλότερους δασμούς σε κινεζικά προϊόντα ενώ ταυτόχρονα ξεκινάει διαπραγματεύσεις για μια νέα συμφωνία με το Πεκίνο.
Χωρίς περιορισμούς
Κατά πάσα πιθανότητα, αυτή είναι η τελευταία θητεία του Τραμπ ως προέδρου. Για τα επόμενα τουλάχιστον δύο χρόνια ελέγχει τόσο τη Γερουσία όσο και τη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Εχει κάθε κίνητρο να εκπληρώσει τις υποσχέσεις του – και αντιμετωπίζει λίγους, αν όχι καθόλου, περιορισμούς. Βλέπει τον εαυτό του ως διαταράκτη και αυτό είναι που περιμένει η βάση του MAGA. Η αστάθεια είναι σχεδόν εγγυημένη.
Δεν είναι σαφές, ωστόσο, εάν θα υλοποιηθεί το όραμά του για μια τελικά πιο σταθερή διεθνή τάξη με σαφώς καθορισμένες σφαίρες επιρροής για τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής – ΗΠΑ, Κίνα και πιθανώς Ρωσία –, πόσο μάλλον εάν ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα ήταν επιθυμητό.
Πηγή: in.gr
