Οι φροντιστές ασθενών με χρόνια νοσήματα, όπως είναι για παράδειγμα η νόσος Αλτσχάιμερ, είναι (κατ’ ανάγκη) αεικίνητοι, θυσιάζοντας συχνά τις προσωπικές τους ανάγκες και τον ελεύθερο χρόνο τους. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι άτρωτοι. Αντιθέτως, η παραμέληση του ίδιου του εαυτού τους, κάθε άλλο παρά σπάνια φθείρει την υγεία τους – σωματική αλλά και ψυχική.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι ειδικοί προειδοποιούν σε κάθε ευκαιρία για την εξουθένωση (burnout) του φροντιστή, σημειώνοντας ότι πρόκειται για κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής και πνευματικής εξάντλησης. Εξαιτίας του καθημερινού στρες στο οποίο υποβάλλονται μπορεί να εμφανίσουν κόπωση, άγχος και κατάθλιψη, προβλήματα που οφείλουν εντούτοις να αντιμετωπίσουν αναζητώντας την κατάλληλη ιατρική βοήθεια.
Μια ακόμη… ενόχληση, όμως, που συχνά ταλαιπωρεί τους φροντιστές και συνεπακόλουθα τους εμποδίζει από το αναζητήσουν και οι ίδιοι φροντίδα είναι το αίσθημα της ενοχής ακριβώς επειδή εστιάζουν στον εαυτό τους και όχι στον σημαντικό «άλλον». Ετσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος με ό,τι αυτό συνεπάγεται…
Τι εννοούμε με
τον όρο φροντιστής;
Ο φροντιστής, σύμφωνα με την παγκοσμίου φήμης κλινικής Cleveland, είναι ένα άτομο που παρέχει σωματική ή ψυχολογική φροντίδα σε κάποιον άλλον. Οι φροντιστές βοηθούν άλλους που δεν είναι σε θέση να βοηθήσουν πλήρως τον εαυτό τους από μόνοι τους λόγω φθίνουσας υγείας, τραυματισμού ή κάποιας υποκείμενης ιατρικής πάθησης όπως:
n Αλτσχάιμερ ή άνοια.
n Καρκίνος.
n Χρόνια ασθένεια.
n Ψυχικές παθήσεις.
n Σκλήρυνση κατά πλάκας.
n Νόσος Πάρκινσον.
n Εγκεφαλικό επεισόδιο.
n Εγκεφαλικές κακώσεις.
Οι επιστήμονες της κλινικής σημειώνουν ότι ο παραπάνω κατάλογος δεν είναι πλήρης αλλά ενδεικτικός, συμπεριλαμβάνοντας τις πιο κοινές παθήσεις που υποστηρίζουν οι φροντιστές. Επιπλέον, ορισμένα επαγγέλματα – όπως τα άτομα που εργάζονται στην περίθαλψη ή την εκπαίδευση – μπορεί να εμφανίσουν burnout όπως αυτό των φροντιστών.
Επιπρόσθετα, ο ρόλος του φροντιστή μπορεί να περιλαμβάνει:
n Βοήθεια στην καθημερινή ρουτίνα – π.χ. μπάνιο, ντύσιμο κ.ο.κ.
n Την προετοιμασία των γευμάτων.
n Ολοκλήρωση των εργασιών του σπιτιού.
n Διαχείριση της φαρμακευτικής αγωγής.
n Διαχείριση των οικονομικών.
n Μεταφορά.
n Παρακολούθηση της υγείας.
n Υποστήριξη και επικοινωνία με γιατρούς.
Σε κάθε περίπτωση, η κύρια ευθύνη του φροντιστή είναι να διασφαλίζει ότι το άτομο που φροντίζει είναι ασφαλές και υγιές.
Τι είναι το burnout
των φροντιστών;
To burnout του φροντιστή είναι μια κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής και πνευματικής εξάντλησης που μπορεί να συμβεί όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο και ενέργεια για να διαχειριστεί την υγεία και την ασφάλεια κάποιου άλλου. Οι φροντιστές που βιώνουν εξουθένωση μπορεί να αισθάνονται κουρασμένοι, αγχωμένοι, αποτραβηγμένοι και καταθλιπτικοί. Η εξουθένωση των φροντιστών μπορεί να επηρεάσει ένα άτομο με διάφορους τρόπους, όπως σωματικά, ψυχολογικά, οικονομικά και κοινωνικά. Οι ειδικοί παρομοιάζουν το burnout με το κερί του οποίου το φιτίλι… καίγεται – άρα, δεν έχει αυτό που χρειάζεται για να συνεχίσει να προσφέρει φως. Ο φροντιστής εισέρχεται στην κατάσταση αυτής της εξουθένωσης όταν δεν λαμβάνει τη βοήθεια που χρειάζεται, καθώς αφιερώνει όλο τον χρόνο και την ενέργειά του για τη φροντίδα ενός άλλου ατόμου. Οπως πάντως εξηγούν οι ειδικοί της Cleveland, «η υγεία και η ευημερία των φροντιστών έχει εξίσου μεγάλη σημασία με το άτομο που φροντίζουν. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν τα σημάδια και τα συμπτώματα του burnout, ώστε να είναι σε θέση να λάβουν τη βοήθεια που χρειάζονται όταν προκύπτει ανάγκη».
Ποια είναι
τα συμπτώματα;
Τα ύποπτα σημάδια είναι τα εξής:
n Συναισθηματική και σωματική εξάντληση.
n Απομάκρυνση από τους φίλους, την οικογένεια και άλλα αγαπημένα πρόσωπα.
n Απώλεια ενδιαφέροντος για αγαπημένες έως πρότινος δραστηριότητες.
n Αίσθημα απελπισίας.
n Αλλαγές στην όρεξη ή/και στο βάρος.
n Αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου.
n Αδυναμία συγκέντρωσης.
n Αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα (δηλαδή, αρρωσταίνει κανείς συχνά).
n Ευερεθιστότητα, απογοήτευση ή θυμός.
Πώς τα βιώνει
ο φροντιστής;
Το πώς βιώνει κανείς και αντιδρά στο burnout δεν παύει να αποτελεί μία προσωπική υπόθεση. Κατά κανόνα όμως τα άτομα αυτά μοιράζονται κοινά συναισθήματα που σύμφωνα με τους επιστήμονες της κλινικής Cleveland είναι τα εξής:
n Αγχος ή φόβος: Αν κάνετε κάτι λάθος, θα βλάψετε κάποιον που βρίσκεται υπό τη φροντίδα σας.
n Θυμός ή απογοήτευση: Το άτομο που βρίσκεται υπό τη φροντίδα σας δεν αποδέχεται, δεν θέλει ή δεν εκτιμά τη φροντίδα που παρέχετε.
n Αρνηση: Η σοβαρότητα της κατάστασης του ατόμου που φροντίζετε «δεν είναι τόσο άσχημη».
n Ενοχή: Το να επενδύετε χρόνο στη φροντίδα του εαυτού σας είναι λιγότερο σημαντικό από το άτομο που φροντίζετε. Μπορεί να αισθάνεστε άσχημα όταν ενεργείτε με γνώμονα το δικό σας όφελος.
n Αρνητικότητα: Οπως για παράδειγμα, απουσία επιθυμίας να κάνετε καλά τη δουλειά σας.
n Απομόνωση ή μοναξιά: Νιώθετε ότι δεν έχετε υποστήριξη, ότι κανείς δεν θέλει να βοηθήσει ή ότι το να ζητάτε βοήθεια είναι ένδειξη αδυναμίας.
«Είναι φυσιολογικό να αισθάνεστε έτσι όταν έχετε εξαντληθεί. Αλλά είναι σημαντικό να μην ενεργείτε βάσει αυτών των συναισθημάτων με τρόπο που θα μπορούσε να βλάψει τον εαυτό σας ή κάποιον άλλο. Ζητήστε βοήθεια όταν παρατηρήσετε σημάδια που υποδηλώνουν burnout».
Ποια είναι η θεραπεία;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να διαχειριστεί κανείς το burnout, σίγουρα όμως το πρώτο βήμα είναι να απευθυνθεί σε επαγγελματία ψυχικής υγείας, μιλώντας με ειλικρίνεια για τα συναισθήματα που βιώνει. Εξίσου σημαντικό είναι να βρει κανείς χρόνο για αυτοφροντίδα. «Δεν είναι εγωιστικό να φροντίζετε τον εαυτό σας ενώ φροντίζετε κάποιον άλλο. Μην παραλείπετε προσωπικά ραντεβού, όπως η επίσκεψη στον οδοντίατρο. Φροντίστε να ακολουθείτε μια ισορροπημένη διατροφή και να κοιμάστε αρκετά. Η άσκηση μπορεί να βελτιώσει τη διάθεσή σας».
Επίσης, ένα προσωρινό διάλειμμα (για λίγες ώρες, λίγες ημέρες ή λίγες εβδομάδες) από τη φροντίδα του σημαντικού «άλλου» αποτελεί ακόμη μία σημαντική και δοκιμασμένη μέθοδο αποσυμπίεσης. «Θα συμβάλει στο να χαλαρώσετε και να βρείτε μια ισορροπία μεταξύ της ευθύνης σας ως φροντιστή και της προσωπικής σας ζωής».
Πηγή: tanea.gr
