Καθισμένος στο κάγκελο μιας οδογέφυρας στο Βελιγράδι, ο Uroš Pantović δεν είχε διάθεση να μασήσει τα λόγια του.
Ο 22χρονος είχε ενωθεί με δεκάδες χιλιάδες άλλους διαδηλωτές τη περασμένη Δευτέρα για να αποκλείσει μια από τις κύριες διασταυρώσεις της σερβικής πρωτεύουσας, μετατρέποντας τον κόμβο σε μια θάλασσα κυρίως καλοδιάθετων αλλά ωστόσο αποφασισμένων διαφωνιών.
«Είμαστε εδώ για να πούμε στην κυβέρνησή μας ότι είναι υπόλογη απέναντί μας», δήλωσε ο Pantović, φοιτητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, ο οποίος είχε έρθει μαζί με τρεις φίλους του από την πόλη του, το Κόσεριτς.
«Ήρθα εδώ για να βοηθήσω τους ανθρώπους, επειδή η κυβέρνηση προσπαθεί να μας κοροϊδέψει με πολλούς τρόπους».
O Guardian μεταφέρει την ατμόσφαιρα που υπήρξε τις τελευταίες ημέρες στη Σερβία που έζησε τα δικά της «Τέμπη» με τις κινητοποιήσεις για το δυστύχημα στο Νόβι Σαντ να οδηγούν τον πρωθυπουργό σε παραίτηση.
Τα «Τέμπη» της Σερβίας το έναυσμα για το «ως εδώ και μη παρέκει»
Η ατμόσφαιρα ήταν ειρηνική: παράλληλα με όσους κρατούσαν πανό με συνθήματα κατά του καθεστώτος και σφύριζαν σφυρίχτρες, οι νέοι έπαιζαν χαρτιά, μπάσκετ και σκάκι. Μοιράστηκε δωρεάν καφές. Είχαν στηθεί σκηνές, ώστε οι φοιτητές να μπορούν να διαμαρτυρηθούν κατά τη διάρκεια της νύχτας. Τα αυτοκίνητα στον αυτοκινητόδρομο κάτω από την οδογέφυρα κορνάριζαν για να υποστηρίξουν τους φοιτητές.
Οι κινητοποιήσεις ξεκίνησαν από τους φοιτητές και επεκτάθηκαν στα εργατικά σωματεία και τις γειτονιές, μετά το δυστύχημα που σημειώθηκε στον σιδηροδρομικό σταθμό στην πόλη Νόβι Σαντ
Αυτή ήταν η τελευταία ημέρα σε ένα κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στη Σερβία, οι οποίες διεξάγονται από τον Νοέμβριο και μετά υπό την ηγεσία των φοιτητών. Οι φοιτητές έχουν καταλάβει πανεπιστημιακά κτίρια και έχουν οργανώσει αποκλεισμούς δρόμων, διαμαρτυρίες και ειρηνικές αντάρτικες δράσεις.
Το φοιτητικό κίνημα λειτουργεί με δωρεές τροφίμων και λειτουργεί ανεξάρτητα από τη διοίκηση των πανεπιστημίων τους και τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Φοιτητές διαμαρτύρονται στο Βελιγράδι στις 27 Ιανουαρίου. Πηγή Φωτό: Frank/Divergence για τον Guardian
Σύμφωνα με ορισμένους, πρόκειται για το μεγαλύτερο φοιτητικό κίνημα στην Ευρώπη από το 1968- σίγουρα, είναι ένα από τα μεγαλύτερα κύματα διαφωνίας στο Βελιγράδι από τις διαδηλώσεις που οδήγησαν στην πτώση του Σέρβου προέδρου Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς το 2000.
Το έναυσμα για τις διαδηλώσεις δόθηκε την 1η Νοεμβρίου, όταν 15 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και αρκετοί τραυματίστηκαν σοβαρά όταν κατέρρευσε το τσιμεντένιο στέγαστρο του πρόσφατα ανακαινισμένου σιδηροδρομικού σταθμού στο Νόβι Σαντ, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σερβίας. Πολλοί κατηγόρησαν την κυβέρνηση για την καταστροφή, υποστηρίζοντας διαφθορά και ανικανότητα.
«Η κυβέρνηση έδειξε την ανικανότητά της»
Οι διαδηλωτές ζητούν από την κυβέρνησή τους να λογοδοτήσει και οι κρατικοί θεσμοί να ακολουθούν το κράτος δικαίου. Το κυβερνών κόμμα, το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (SNS), βρίσκεται στην εξουσία από το 2012 και ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ο αυταρχικός ηγέτης του, είναι πρόεδρος τα τελευταία οκτώ χρόνια.
Την Τρίτη, ο πρωθυπουργός, Μίλος Βούτσεβιτς, στενός σύμμαχος του παραιτήθηκε λόγω της κατάρρευσης του Νόβις Σαντ και των διαδηλώσεων, αλλά οι φοιτητές δεν ηρεμούν: θέλουν μια ριζική αναθεώρηση ενός συστήματος που θεωρούν σάπιο μέχρι το κόκαλο.
«Ατυχήματα όπως το τρομερό στο Νόβι Σαντ θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν τηρούνταν μόνο οι απλούστεροι κανονισμοί, αλλά η κυβέρνηση έδειξε την ανικανότητά της», δήλωσε ο Pantović.
«Είμαστε εδώ για να αγωνιστούμε για την πολιτική μας ζωή και τη χώρα μας», δήλωσε ο Jovan Stikić, 19 ετών, φοιτητής μηχανικής στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, ο οποίος βρισκόταν στο μπλόκο τη Δευτέρα. «Το κυβερνών κόμμα μας θέλει να λέει ότι αυτή είναι μια αντικυβερνητική διαμαρτυρία και αντισυνταγματική, αλλά εδώ αγωνιζόμαστε για αυτή τη χώρα και αυτό το σύνταγμα».
«Αλλάζουμε για να μην μετακομίσουμε»
«Για την ελευθερία», είπε ο φίλος του, Vuk Nektarijević, επίσης φοιτητής. Ο Stikić πρόσθεσε: «Η ελευθερία που αυτή η κυβέρνηση παραβιάζει καθημερινά».
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι φοιτητές λένε ότι κάνουν τα πράγματα διαφορετικά.
Ένας κανόνας είναι να μην έχουν ηγέτη- καθιστώντας έτσι πιο δύσκολο για τις αρχές να διαταράξουν τις διαδηλώσεις. Δεύτερον, όλες οι διαδηλώσεις πρέπει να είναι ειρηνικές και τα τυχόν συντρίμμια πρέπει να καθαρίζονται.
Ο Vuk Nektarijević, 19 ετών, φοιτητής μηχανικός στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, ο οποίος συμμετείχε στο μπλόκο τη Δευτέρα. Πηγή φωτό: Jeanne Frank/Divergence για τον Guardian
Τρίτον, όλες οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται δημοκρατικά κατά τη διάρκεια ωριαίων συνεδριάσεων ολομέλειας στις πανεπιστημιακές τους σχολές.
«Αλλάζουμε αυτή την κατάσταση στη χώρα μας για τους νέους ανθρώπους, ώστε να μπορούν να μεγαλώνουν σε αυτή τη χώρα και να εργάζονται σε αυτή τη χώρα, χωρίς να χρειάζεται να μετακομίσουν στην Ευρώπη», δήλωσε ο Stikić.
Όλοι στους δρόμους μετά τους φοιτητές
Τις τελευταίες εβδομάδες οι φοιτητές της Σερβίας έχουν συγκεντρώσει την υποστήριξη των πολιτών σε ολόκληρη τη χώρα – δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι σε πόλεις όπως το Βελιγράδι, το Νις και το Νόβι Σαντ, αλλά και σε επαρχιακές πόλεις και χωριά, βγήκαν στους δρόμους για να υποστηρίξουν τη νεολαία τους.
Αυτό που τους ενώνει όλους είναι η απογοήτευση για αυτό που θεωρούν δυσλειτουργική πολιτική.
Τη Δευτέρα, η Tina Pribićević, μια 18χρονη μαθήτρια λυκείου από το Βελιγράδι, διαδήλωσε μπρος-πίσω στην άδεια διασταύρωση της πόλης με ένα αυτοσχέδιο πανό που προέτρεπε: «Άνθρωπε, θυμώσου».
«Πιστεύουμε ότι το σύστημα είναι διεφθαρμένο εδώ και αρκετό καιρό, από τότε που δολοφονήθηκε ο πρωθυπουργός μας», είπε.
Το 2003, ο Zoran Đinđić, ο τότε πρωθυπουργός και υπέρμαχος των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων, δολοφονήθηκε στο Βελιγράδι λόγω των φιλοδυτικών μεταρρυθμίσεων και της καταστολής του οργανωμένου εγκλήματος.
«Το καθεστώς λειτουργεί σαν μαφία»
Σύμφωνα με μελετητές, διεθνείς παρατηρητές και οργανώσεις υπεράσπισης, η Σερβία αντιμετωπίζει εδώ και πολύ καιρό ένα αδύναμο κράτος δικαίου, το οποίο υπονομεύεται από την ενδημική διαφθορά, την πολιτική παρέμβαση, τις εκλογικές νοθεύσεις και τους αυστηρούς περιορισμούς στα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης.
«Το καθεστώς λειτουργεί σαν μαφία», δήλωσε ο Srđan Cvijić, πολιτικός επιστήμονας και πρόεδρος της διεθνούς συμβουλευτικής επιτροπής του Κέντρου Πολιτικής Ασφάλειας του Βελιγραδίου (BCSP), ενός ανεξάρτητου thinktank. «Η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη».
Η Pribićević, η οποία τελειώνει το λύκειο σε λίγους μήνες και θέλει να σπουδάσει νομικά, δήλωσε ότι δεν ήθελε να «αναγκαστεί να φύγει» από τη Σερβία μόλις αποφοιτήσει, αλλά ήθελε να μείνει και να «είναι περήφανη» για τη χώρα της. Αλλά δεν ήταν περήφανη «για αυτό το σύστημα τώρα», είπε.
«Θα σταματήσουμε να διαμαρτυρόμαστε μόνο όταν μας δώσουν αυτό που ζητάμε. Έχουν περάσει τρεις μήνες και τίποτα δεν έχει αλλάξει- απλώς μας λένε ψέματα επειδή δεν μπορούν να αποδεχτούν το γεγονός ότι το σύστημά τους καταρρέει».
Προσπαθούν να στοχοποιήσουν τους φοιτητές
Στο Βελιγράδι, ένας 50χρονος μοτοσικλετιστής, ο Boris Pantović, είχε επίσης έρθει για να υποστηρίξει τους μαθητές.
«Οι φοιτητές μας θέλουν τα θεσμικά όργανα να κάνουν τη σωστή δουλειά τους. Αυτοί είναι οι νέοι μας, οι φοιτητές μας, το μέλλον μας».
Δεν σκέφτονται όλοι όπως αυτός. Ενώ οι δράσεις των φοιτητών είναι ειρηνικές, στο περιθώριο υπήρξε βία.
Την περασμένη Δευτέρα, μια ομάδα φοιτητών από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Νόβι Σαντ τοποθετούσε αυτοκόλλητα σε κτίρια της πόλης όταν δέχτηκαν επίθεση από μασκοφόρους. Ένας φοιτητής μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο. Κατά τη διάρκεια άλλων διαδηλώσεων, αυτοκίνητα έπεσαν πάνω σε φοιτητές.
Τα μέσα ενημέρωσης που πρόσκεινται στο καθεστώς μεταδίδουν αρνητικά για τους φοιτητές, επηρεάζοντας ορισμένους ανθρώπους εναντίον τους.
Η Tina Pribićević, αριστερά, μια 18χρονη μαθήτρια λυκείου από το Βελιγράδι, πορεύτηκε μπρος-πίσω στην άδεια διασταύρωση της πόλης με ένα αυτοσχέδιο πανό που προέτρεπε: «Άνθρωπε, θυμώσου επιτέλους». Πηγή φωτό: Frank/Divergence για τον Guardian
Σε συνέντευξη Τύπου χθες, ο Βούτσιτς δήλωσε ότι «η τάξη θα αποκατασταθεί στη Σερβία, η ειρήνη και η σταθερότητα θα διατηρηθούν». Και πρόσθεσε: «Πρέπει να επιστρέψουμε στη δουλειά μας. Η χώρα πρέπει να λειτουργήσει».
Κατηγόρησε τα ξένα μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένου του Guardian, ότι λένε ψέματα για τις διαδηλώσεις. Το γραφείο του πρωθυπουργού της Σερβίας και η σερβική κυβέρνηση κλήθηκαν να σχολιάσουν.
Οι εξαγγελίες του προέδρου δεν πείθουν
Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος προσπάθησε να φέρει τους διαδηλωτές με το μέρος του, κυρίως με την παραίτηση του Μίλος Βούτσεβιτς ο οποίος ήταν δήμαρχος του Νόβι Σαντ από το 2012 έως το 2020 κατά τα πρώτα στάδια του έργου ανακατασκευής του σιδηροδρομικού σταθμού.
Την Τετάρτη, το γραφείο του προέδρου Βούτσιτς δήλωσε ότι έδωσε χάρη σε 13 άτομα, μεταξύ των οποίων έξι φοιτητές και αρκετοί ακαδημαϊκοί, που είχαν συλληφθεί σε σχέση με τις διαδηλώσεις.
Υποσχέθηκε επίσης να δώσει στη δημοσιότητα έγγραφα σχετικά με την ανοικοδόμηση και άφησε να εννοηθεί ένας μεγάλος κυβερνητικός ανασχηματισμός. Έχουν γίνει αρκετές συλλήψεις.
Ωστόσο, αυτές οι ανακοινώσεις δεν έχουν μέχρι στιγμής κατευνάσει τους διαδηλωτές.
«Δεν πολεμάμε μόνο το καθεστώς, αλλά όλο το σύστημα»
Απαιτούν συστημική αλλαγή και έχουν προγραμματίσει μεγάλη πορεία από το Βελιγράδι στο Νόβι Σαντ αυτή την εβδομάδα, με αφορμή την τρίμηνη επέτειο της καταστροφής.
Οι φοιτητές λένε ότι το να πάρει ο πρόεδρος τη δικαιοσύνη στα χέρια του είναι «άχρηστο». Απαιτούν ένα λειτουργικό σύστημα, με διαφανείς θεσμούς που θα λειτουργούν σύμφωνα με το κράτος δικαίου.
«Αυτή η διαμαρτυρία δίνει επιτέλους σε ορισμένους ανθρώπους την ελπίδα ότι τα πράγματα θα αλλάξουν», δήλωσε ο Nektarijević.
«Τελειώσαμε με τη διαφθορά και τους πολιτικούς», πρόσθεσε ο Stikić, διότι »η διαφθορά δεν υπάρχει μόνο στο κυβερνών κόμμα, αλλά σε κάθε κόμμα που είχαμε μέχρι τώρα. Επομένως, δεν πολεμάμε μόνο το καθεστώς, αλλά και για να αλλάξει το σύστημα».
Πηγή: tanea.gr
