Η διαχείριση των διασυνοριακών υδάτων αποτελεί ένα κρίσιμο ζήτημα στις σχέσεις Ελλάδας-Βουλγαρίας, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου η κλιματική αλλαγή επιτείνει τις πιέσεις στους υδάτινους πόρους. Η λήξη μιας από τις δύο βασικές συμφωνίες για τη χρήση των ποταμών Άρδα και Νέστου έχει δημιουργήσει εντάσεις, με την Ελλάδα να επιδιώκει την ανανέωσή τους και τη Βουλγαρία να προβάλλει αντιστάσεις.
Σύμφωνα με τη Βουλγάρα ειδικό σε θέματα οικολογίας, Λιούμπκα Κατσάκοβα, η χώρα της πρέπει να σταθμίσει προσεκτικά τις δεσμεύσεις της, λαμβάνοντας υπόψη τόσο την εσωτερική της ασφάλεια σε νερό όσο και τις ανάγκες της στον τομέα της ενέργειας. Με το περιβαλλοντικό κόστος και τις γεωπολιτικές επιπτώσεις να είναι στο επίκεντρο, το ζήτημα των υδάτων των ποταμών αυτών παραμένει ανοιχτό και αμφιλεγόμενο.
Η Κατσάκοβα, με δηλώσεις της στη βουλγαρική τηλεόραση, προειδοποιεί ότι η Βουλγαρία δεν πρέπει να υποκύψει στις πιέσεις των Ελλήνων πολιτικών για την υπογραφή νέων συμφωνιών σχετικά με τη χρήση των υδάτων των ποταμών Άρδα και Νέστου, ιδιαίτερα εν μέσω των δραματικών κλιματικών αλλαγών που παρατηρούνται.
Η Κατσάκοβα επισημαίνει ότι πριν από δέκα μήνες έληξε μία από τις δύο συμφωνίες που είχε η Βουλγαρία με την Ελλάδα για την παροχή υδάτων από τους ποταμούς αυτούς για αρδευτικούς σκοπούς. Οι συμφωνίες αυτές αποτελούσαν μέρος των μεταπολεμικών αποζημιώσεων μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και μετά τη λήξη τους, η Ελλάδα επιδιώκει την ανανέωσή τους για την άρδευση περίπου 20.000 εκταρίων ελληνικών γεωργικών εκτάσεων.
Υψηλό το κόστος
Η Κατσάκοβα τονίζει ότι, ενώ η Βουλγαρία έχει εκπληρώσει και υπερβεί τις υποχρεώσεις της βάσει της συμφωνίας του 1964 για τον ποταμό Άρδα, η ελληνική πλευρά δεν έχει κατασκευάσει φράγματα στην επικράτειά της για να συγκρατεί τα ύδατα του ποταμού μετά την είσοδό τους στην Ελλάδα. Επισημαίνει ότι, παρά το υψηλό κόστος και την απώλεια γόνιμης γης που συνεπάγεται η κατασκευή τέτοιων υποδομών, αυτό δεν δικαιολογεί την άσκηση πίεσης προς τη Βουλγαρία για την υπογραφή νέων μακροχρόνιων συμφωνιών.
Σχετικά με τη συμφωνία για τον ποταμό Νέστο, η οποία ισχύει μέχρι το 2031, η Κατσάκοβα αναφέρει ότι η βουλγαρική Εθνική Εταιρεία Ηλεκτρισμού (ΝΕΚ) έχει ζητήσει την ανταποδοτική χρήση των υδάτων, με τη χώρα να λαμβάνει επιπλέον ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Επισημαίνει ότι η Βουλγαρία επενδύει σε δάση, φράγματα και αναδασώσεις για τη διαχείριση των υδάτων του Νέστου, ενώ χρησιμοποιεί μόνο το 10% των υδάτων του ποταμού, με την Ελλάδα να εκμεταλλεύεται το υπόλοιπο 90%.
Η Κατσάκοβα καλεί τους Βούλγαρους πολιτικούς να είναι προσεκτικοί στις δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν και να βασίζονται στις απόψεις των ειδικών και των επιστημόνων για τις ανάγκες και τις δυνατότητες της χώρας όσον αφορά τη διαχείριση των υδάτων. Τονίζει ότι δεν πρέπει να υπάρξει βιασύνη για την υπογραφή νέων συμφωνιών υπό πίεση.
Η διακρατική συμφωνία του 1964 μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας για την παροχή υδάτων από τον ποταμό Άρδα έληξε στις 9 Ιουλίου 2024. Μετά τη λήξη της, οι δύο χώρες βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για τη σύναψη νέας συμφωνίας που θα επιτρέψει στην Ελλάδα να συνεχίσει να χρησιμοποιεί μέρος της ροής του ποταμού. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Βουλγαρία είναι έτοιμη να συμφωνήσει σε μια νέα συμφωνία με παρόμοιους όρους, αλλά η τελική απόφαση αναμένεται να ληφθεί από την επόμενη εκλεγμένη κυβέρνηση της Βουλγαρίας.
Προσωρινή συμφωνία με Βουλγαρία
Εν τω μεταξύ, τον Ιούλιο του 2024, υπεγράφη προσωρινή συμφωνία μεταξύ της βουλγαρικής Εθνικής Εταιρείας Ηλεκτρισμού (ΝΕΚ) και της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, με την οποία η Βουλγαρία δεσμεύτηκε να παρέχει 77,9 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού για την κάλυψη των αρδευτικών αναγκών του βόρειου Έβρου για τη φετινή καλλιεργητική περίοδο.
Οι διαπραγματεύσεις για μια μακροχρόνια συμφωνία συνεχίζονται, με στόχο την εξασφάλιση σταθερής παροχής υδάτων για τις αρδευτικές ανάγκες της περιοχής. Η ελληνική πλευρά επιδιώκει την ανανέωση της συμφωνίας με τους ίδιους όρους, ενώ η βουλγαρική πλευρά ζητά αποζημίωση για την ενέργεια που χάνει λόγω της παροχής νερού στην Ελλάδα.
Επιπλέον, η συμφωνία για τον ποταμό Νέστο, η οποία ισχύει μέχρι το 2031, αναμένεται να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγματεύσεων στο μέλλον, καθώς η Βουλγαρία ενδέχεται να ζητήσει αποζημιώσεις για την ενέργεια που δεν μπορεί να παράγει λόγω της χρήσης των υδάτων από την Ελλάδα.
Συνολικά, το ζήτημα της διαχείρισης των διασυνοριακών υδάτων παραμένει κρίσιμο για τις σχέσεις Ελλάδας-Βουλγαρίας, με τις διαπραγματεύσεις να βρίσκονται σε εξέλιξη για την εξεύρεση αμοιβαία επωφελούς λύσης.
Πηγή: in.gr
