Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απ’ ό,τι φαίνεται σκοπεύει να επιτύχει την ειρήνη στην Ουκρανία με γρήγορους ρυθμούς, έχοντας ορίσει ένα περιθώριο 100 ημερών για την ολοκλήρωση αυτού του εξαιρετικά περίπλοκου πολιτικού έργου (φωτογραφία, επάνω, από το Reuters).
Εκτός από την έλλειψη ρεαλισμού ενός τέτοιου χρονοδιαγράμματος, υπάρχουν άλλοι παράγοντες που θα το καταστήσουν σύντομα ξεπερασμένο. Ο βασικότερος είναι η επιδεινούμενη ικανότητα του ουκρανικού στρατού να συγκρατήσει τις ισχυρές ρωσικές ένοπλες δυνάμεις που βρίσκονται τώρα παρατεταγμένες απέναντί του.
Ο ουκρανικός στρατός θυμίζει τον συριακό του Ασαντ που κατέρρευσε πρόσφατα
Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν, αριστερά, και ο ομόλογός του των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ (φωτογραφία αρχείου Reuters/Carlos Barria)
Το μέτωπο μπορεί να υποστεί μια καταστροφική κατάρρευση πριν την εικαζόμενη προθεσμία του Τραμπ, προσφέροντας στη Ρωσία ακόμη μεγαλύτερο πλεονέκτημα στις συνομιλίες.
Φαίνεται να επίκειται η διάλυση των αμυντικών γραμμών της Ουκρανίας κατά μήκος ολόκληρου ή σχεδόν ολόκληρου του μετώπου – το οποίο εκτείνεται από τη Χερσώνα ακριβώς βόρεια της Κριμαίας προς τα ανατολικά, και βόρεια μέσω του Ντονέτσκ έως το Χάρκοβο και το Σούμι.
Ορισμένα επί μέρους μέτωπα μπορεί να κρατήσουν περισσότερο, αλλά είναι απίθανο ν’ αντέξουν το 2025. Ολον τον περασμένο χρόνο, τα εδαφικά κέρδη της Ρωσίας και, ως επί το πλείστον, οι απώλειες της Ουκρανίας αυξάνονταν κάθε μήνα που περνούσε, γράφει ο ειδικός αναλυτής του Corr Analytics, Gordon M. Hahn.
Μέχρι τον Δνείπερο
Η εδαφική προέλαση τώρα επιταχύνεται με όλο και πιο γρήγορο ρυθμό και θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να οδηγήσει σε σημαντική διάσπαση των αμυντικών γραμμών στον ποταμό Δνείπερο. Ταυτόχρονα, το κράτος πέρα από τον ουκρανικό στρατό αποτελεί σκέτη καταστροφή.
Η κινητοποίηση για νέα στρατολόγηση πέρασε και φέτος διεξάγεται με σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία και την κοινωνία, ενώ δεν καταφέρνει να καλύψει τις τρέχουσες απώλειες στο μέτωπο με τους εντελώς άπειρους νεοσύλλεκτους που διαθέτουν χαμηλό έως καθόλου ηθικό.
Σύμφωνα με πληροφορίες, δεν υπάρχουν άλλοι εθελοντές και ορισμένοι ουκρανοί αξιωματούχοι αναφέρουν ότι μέχρι την άνοιξη η κατάσταση θα είναι μη αναστρέψιμη. Επιπλέον, σχεδόν όλοι οι νεοσύλλεκτοι είναι ηλικιωμένοι ή χωρίς κίνητρα, αναφέρει ο Economist.
Διοικητές στο μέτωπο, όπως του τάγματος μη επανδρωμένων αεροσκαφών της 30ης μηχανοποιημένης ταξιαρχίας της Ουκρανίας, επιβεβαιώνουν ότι η κινητοποίηση του 2024 ήταν πλήρως αποτυχημένη και τώρα υπάρχουν πολύ λίγοι άνδρες για ν’ αναπληρώσουν τις απώλειες.
Στρατολόγηση με τη βία
Η στρατολόγηση πραγματοποιείται με σκληρά, συχνά βίαια μέτρα. Ο βουλευτής της Verkhovna Rada (ουκρανικής Βουλής) Aleksandr Bakumov από το κόμμα «Υπηρέτης του Λαού» του ίδιου του Ζελένσκι δήλωσε σε συνεδρίαση ότι η κινητοποίηση στην περιοχή του Χάρκοβο είναι καταναγκαστική, και μοιάζει με φιλτράρισμα του ουκρανικού πληθυσμού (αναφερόμενος στην πρακτική της κράτησης, του ξυλοδαρμού και του βασανισμού πολιτών σε μια φαινομενική αναζήτηση μαχητών και συνεργατών), με ομάδες αναγκαστικής στρατολόγησης πολιτών ν’ αποκλείουν τις εξόδους της πόλης και δικηγόρους επιστρατευμένων ανδρών να ξυλοκοπούνται.
In a poignant parliament speech, Ukrainian MP Oleksandr Bakumov says mobilisation in Kharkiv is increasingly looking like filtration of Ukrainian population (a post-Soviet military term typically applied to violent screening of civilian population by an occupying force).
He… pic.twitter.com/yOOj685dwH
— Leonid Ragozin (@leonidragozin) January 20, 2025
Οι μικρές επιχειρήσεις υφίστανται μαζικό κλείσιμο λόγω έλλειψης εργαζομένων που προτιμούν ν’ αποχωρήσουν για να μην εντοπιστούν και εξαναγκαστούν να πάνε στο μέτωπο. Αλλοι, αναφέρθηκε, πλαστογραφούν στοιχεία για ν’ αποφύγουν τη στρατολόγηση.
Κίνδυνος δημογραφικής κατάρρευσης
Υπάρχουν πολλές αναφορές και βίντεο για χρήση βίας από ομάδες αναγκαστικής στρατολόγησης. Επιπλέον, πολλοί άνδρες εγκαταλείπουν τη χώρα σ’ όλο και μεγαλύτερους αριθμούς για ν’ αποφύγουν τ’ απεγνωσμένα και δρακόντεια μέτρα αναγκαστικής επιστράτευσης, μερικές φορές με μεγάλο κίνδυνο για τη ζωή τους και την κοινωνικοπολιτική σταθερότητα.
New videos of forced mobilization on street & in gym & hotel in Lviv in Western Ukraine, most anti-Russian region of Ukraine. There is flood of forced mobilization videos on Telegram channels showing mass raids by press gangs of concerts, restaurants, hotels, shopping malls,… pic.twitter.com/m8p8KaA4Ai
— Ivan Katchanovski (@I_Katchanovski) October 14, 2024
Πιο πρόσφατα, οι δυτικές κυβερνήσεις φέρεται να πιέζουν το Κίεβο να επεκτείνει τη στρατολόγηση στην ηλικιακή ομάδα των 18-25 ετών, κάτι που θα προκαλούσε μια, σχεδόν καταστροφική, δημογραφική κατάρρευση σ’ έναν πληθυσμό που έχει ήδη μειωθεί κατά περίπου 30% λόγω των θανάτων από τον πόλεμο και τη μετανάστευση.
Ακόμη και τα ίδια τα κέντρα στρατολόγησης προσπαθούν ν’ αποφύγουν την επιστράτευση. Οταν οι βουλευτές της Verkhovna Rada πρότειναν να καλυφθεί η έλλειψη στρατιωτικού προσωπικού από τις ομάδες καταναγκασμού, ο επικεφαλής των κέντρων στρατολόγησης ισχυρίστηκε ότι δεν ήταν αρκετοί για να σχηματίσουν πλήρη ταξιαρχία.
«Ταξιαρχίες ζόμπι»
Ο χαμηλός αριθμός εθελοντών και η αποτυχημένη επιστράτευση επιφέρουν στρεβλώσεις στη δομή των δυνάμεων. Οι «ταξιαρχίες ζόμπι» ή «ταξιαρχίες στα χαρτιά» είναι μερικώς επανδρωμένες μονάδες που ονομάζονται απλώς ταξιαρχίες για να εντυπωσιάσουν δυτικούς δωρητές και να διευκολύνουν τη διαφθορά για διοικητές που αρπάζουν τους μισθούς οι οποίοι προορίζονται για το ανύπαρκτο προσωπικό.
Ο μεγάλος αριθμός λιποταξιών στον ουκρανικό στρατό, ένα φαινόμενο που αγνοήθηκε τελείως από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης για τρία χρόνια, αποκαλύφθηκε τελικά τον Νοέμβριο ότι ξεπέρασε τις 100.000 από την έναρξη του πολέμου.
Αυτό θα ισοδυναμούσε ίσως με περισσότερο από το 10% του ουκρανικού στρατού στο σημερινό του μέγεθος, δεδομένου του πρόσφατου ισχυρισμού του Ζελένσκι ότι αριθμεί 800.000. Επίσης, μισές και πλέον απ’ αυτές τις λιποταξίες καταγράφηκαν μόνο τους πρώτους δέκα μήνες του 2024.
Μαζικές λιποταξίες
Πρόκειται για φυγή μαζικής κλίμακας και περιλαμβάνει μαζικές λιποταξίες. Ο στρατιωτικός μπλόγκερ Yurii Butusov, η βουλευτής Maryana Bezuglaya του κόμματος Υπηρέτης του Λαού και άλλοι ανέφεραν στα τέλη του περασμένου έτους τη λιποταξία 1.000 ανδρών από μια ταξιαρχία που εκπαιδεύτηκε στη Γαλλία, αμέσως μετά την άφιξή τους στο μέτωπο.
Αυτή μπορεί να ήταν μια περίπτωση αποτυχημένης προσπάθειας του διοικητή να σχηματίσει μια από τις αποκαλούμενες «ταξιαρχίες ζόμπι».
Πράγματι, το στρατιωτικό προσωπικό αμφισβήτησε την πρόσφατη πρακτική της συγκρότησης νέων ταξιαρχιών, από τη στιγμή που οι υπάρχουσες υπολειτουργούν τραγικά, υποψιαζόμενο προφανώς το σχέδιο διαφθοράς που κρύβεται πίσω απ’ αυτήν την πρακτική. Ουκρανός διοικητής δήλωσε σε πολωνική εφημερίδα ότι μερικές φορές στη μάχη υπάρχουν περισσότεροι λιποτάκτες παρά νεκροί και τραυματίες.
Χαμηλό ηθικό
Οι λιποταξίες αποτελούν σύμπτωμα χαλαρής πειθαρχίας και ιδιαίτερα χαμηλού ηθικού που μαστίζει όλο και περισσότερο τον ουκρανικό στρατό. Οι διοικητές αναφέρουν ότι το 90% των στρατευμάτων τους στην πρώτη γραμμή απαρτίζεται από νέους, εξαναγκαστικά στρατολογημένους άνδρες. Αντίστοιχα στοιχεία αποκαλύπτουν και πηγές του Ουκρανικού Γενικού Επιτελείου.
Ετσι, οι λιποταξίες συνοδεύονται από μη εξουσιοδοτημένες οπισθοχωρήσεις, οι οποίες αυξάνονται σε συχνότητα. Για παράδειγμα, εκατοντάδες απέφυγαν τη μάχη σ’ ένα σημείο το περασμένο φθινόπωρο στο Vuhledar, πριν πέσει. Ηταν ένα ακλόνητο οχυρό, στο οποίο το 2023 οι ρωσικές δυνάμεις επιτέθηκαν δεκάδες φορές χωρίς αποτέλεσμα.
Αποψη του κατεστραμμένου Vuhledar (φωτογραφία από en.wikipedia.org)
Αρνηση εκτέλεσης εντολών
Οι ουκρανοί στρατιώτες αρνούνται να εκτελέσουν επιχειρησιακές εντολές επειδή ισοδυναμούν με επιχειρήσεις αυτοκτονίας και αρχίζουν να παραδίδονται ως ολόκληρες μονάδες, σε μια περίπτωση σχεδόν ένα πλήρες τάγμα (π.χ. το 92ο Μάχης). Πράγματι, οι αρνήσεις ν’ ακολουθήσουν εντολές ή να εξαπολύσουν αντεπιθέσεις αυξάνονται.
Σε μια πρόσφατη περίπτωση, ο αρχηγός του επιτελείου της Ταξιαρχίας του Αζόφ, Bogdan Koretich, κατηγόρησε έναν ουκρανό στρατηγό για τόσο κακή διοίκηση, λέγοντας ότι ήταν υπεύθυνος για περισσότερους θανάτους Ουκρανών παρά Ρώσων, και πετυχαίνοντας την απομάκρυνσή του.
Ενας λόγος για τη διάλυση της πειθαρχίας και του ηθικού είναι ότι δεν αντικαθίστανται οι στρατιώτες, καθώς δεν υπάρχει μεγάλης διάρκειας «αποστράτευση» ή χρόνος μακριά από το μέτωπο, εκτός αυτών που προέρχονται από σποραδικές σύντομες εναλλαγές στρατιωτών – συνέπεια του ανεπαρκούς αριθμού τους.
Μάστιγα η διαφθορά
Οι στρατιωτικοί και οι συγγενείς τους ασκούν πιέσεις εδώ και πολύ καιρό για έναν νόμο αποστράτευσης που θα προέβλεπε τακτικές μακροχρόνιες εναλλαγές στρατιωτών προκειμένου να επισκέπτονται τα σπίτια τους, αλλά κανένας τέτοιος νόμος δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Αν συνέβαινε αυτό, πιθανότατα θα οδηγούσε σε μοιραία έλλειψη στρατιωτών, σε άτακτη φυγή από το πεδίο της μάχης και συντριπτική ήττα.
Ωστόσο, ίσως το κύριο πρόβλημα στον ουκρανικό στρατό, όπως και στο υπόλοιπο ουκρανικό κράτος και την κοινωνία, αποτελεί η διαφθορά. Είναι ενδημική και πανταχού παρούσα στην παραγωγή και προμήθεια όπλων, στην επιστράτευση (αποφυγή στρατολόγησης με δωροδοκία), στην εξαγορά αποχωρήσεων και αδειών από το μέτωπο και στην επάνδρωση ταξιαρχιών.
Υπουργός Αμυνας της Ουκρανίας δήλωσε σε δημοσιογράφο ότι το πρόβλημα είναι «καταστροφικό». Η ανεξάρτητη βουλευτής Anna Skorokhod ισχυρίζεται ότι μόνο το 15% (!) των στρατιωτικών σε διοικητικές θέσεις υπηρετούν στο μέτωπο, με μεγάλους αριθμούς να είναι είτε ανύπαρκτοι εν ενεργεία (νεκρές ψυχές) είτε να έχουν δωροδοκήσει για να κρυφτούν κάπου στα μετόπισθεν.
Να, πώς περιγράφουν οι ουκρανοί αξιωματικοί τη μαζική διαφθορά στον στρατό. Λοχαγός ουκρανικού στρατού:
«Ψευδείς αναφορές»
«Λόγω ψευδών αναφορών για παρουσία προσωπικού, οι διοικητές των διευθύνσεων λαμβάνουν ψευδείς πληροφορίες. Και επιχειρούν με «νεκρές ψυχές», αναπτύσσοντας σχέδια μάχης. Για παράδειγμα, κάπου οι Ρώσοι έχουν διαρρήξει ένα τμήμα του μετώπου, ο διοικητής δίνει εντολή σε μια συγκεκριμένη ταξιαρχία να στείλει ένα τάγμα με μια συνδεδεμένη ομάδα για ενίσχυση.
Στην πραγματικότητα, το τάγμα αποτελεί παρελθόν εδώ και πολύ καιρό, ο αριθμός του δεν είναι άλλος από έναν λόχο — κάποιοι έχουν εξαγοράσει τη φυγή τους προς τα μετόπισθεν ή έχουν λιποτακτήσει. Ως αποτέλεσμα, δεν υπάρχει τίποτα για να κλείσει τη διάσπαση της αμυντικής γραμμής και λόγω του κινδύνου οι πτέρυγες των διπλανών ταξιαρχιών αρχίζουν να καταρρέουν».
Πηγή Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας: «Αν πάρουμε στα χαρτιά πόσα ρωσικά στρατεύματα έχουμε στο μέτωπο, τότε αν οι Ρώσοι έχουν αριθμητικό πλεονέκτημα, αυτό είναι λιγότερο από διπλάσιο. Αλλά αυτό υπάρχει στα χαρτιά. Στην πράξη, η κατάσταση είναι διαφορετική. Ας φανταστούμε ένα ξεχωριστό τμήμα του μετώπου.
Μόνο στα χαρτιά…
»Σύμφωνα με τα χαρτιά, υπάρχουν 100 άτομα από την πλευρά μας και 150 από τη ρωσική. Δηλαδή, το πλεονέκτημα του εχθρού είναι ασήμαντο. Με τέτοια νούμερα είναι πολύ πιθανό να κρατηθεί η άμυνα. Αλλά κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής μάχης, η κατάσταση είναι ριζικά διαφορετική. Το πολύ 40 από τα 100 άτομά μας συμμετέχουν. Και συχνά ακόμη λιγότερα.
Ο ουκρανός υποστράτηγος Yurii Sodol που κατηγορήθηκε από την Ταξιαρχία Αζόφ ότι κατάφερε να προκαλέσει μεγαλύτερες απώλεις ουκρανών παρά ρώσων στρατιωτών (φωτογραφία Army Inform/pravda.com.ua)
»Οι υπόλοιποι είναι λιποτάκτες, που απλώς αρνούνται να πολεμήσουν και άλλα παρόμοια. Και οι Ρώσοι έχουν 140-145 στους 150 ανθρώπους που πηγαίνουν στη μάχη. Συνολικά, το πλεονέκτημα έχει ήδη υπερτριπλασιαστεί. Γιατί υπάρχει αυτή η κατάσταση;
»Ο στρατός μας βασίστηκε αρχικά σ’ έναν πυρήνα εθελοντών, βετεράνων και στρατιωτών με υψηλά κίνητρα που πήγαν στη μάχη χωρίς εξαναγκασμό και πήραν την πρωτοβουλία. Οι Ρώσοι είχαν μεγάλο πρόβλημα με το κίνητρο από την αρχή. Αλλά δούλεψαν πάνω σ’ αυτό το θέμα και σταδιακά εφάρμοσαν το δικό τους στρατιωτικό-κατασταλτικό σύστημα καταναγκασμού.
Πολλαπλή απειλή
»Και λειτουργεί στέλνοντας στρατιώτες στη μάχη και σταματώντας περιπτώσεις ανυπακοής και λιποταξίας. Δεν κάναμε κάτι τέτοιο. Και αμφιβάλλω αν είμαστε ικανοί να υλοποιήσουμε ένα τέτοιο σύστημα. Το κράτος μας είναι πολύ ανίσχυρο και πολύ διεφθαρμένο γι’ αυτό. Και τώρα που οι εθελοντές πέθαναν, πέθαναν από τραυματισμό ή απλώς εξαντλήθηκαν, και ο στρατός αναπληρώνεται με ανίκανους στρατιώτες που έχουν σχεδόν μηδενικά κίνητρα, δεν υπάρχουν τρόποι να τους αναγκάσεις να πολεμήσουν.
»Ενα ξεχωριστό πρόβλημα είναι η ποιότητα του επιτελείου διοίκησης και του συστήματος διαχείρισης μάχης. Υπάρχουν επίσης πολύ μεγάλες αποτυχίες εδώ, γιατί πέθαναν πολλοί έμπειροι διοικητές και δεν τους αναπλήρωσαν πάντα άξιοι αντικαταστάτες».
Αυτή είναι μια κατάσταση διαφθοράς, χαμηλού ηθικού και ανικανότητας η οποία θυμίζει τον συριακό στρατό του Ασαντ που κατέρρευσε πρόσφατα. Αυτού του είδους ο ουκρανικός στρατός μαζί με την κατάρρευσή του συνιστούν πολλαπλή απειλή τόσο για το καθεστώς του Μαϊντάν όσο και για το ουκρανικό κράτος, πέρα από την απειλή του προελαύνοντος ρωσικού στρατού.
Κατάρρευση του κράτους
Με το μέτωπο να καταρρέει και τον στρατό στα πρόθυρα της διάλυσης, το καθεστώς του Ζελένσκι μετά το Μαϊντάν είναι βαθιά διχασμένο και κινδυνεύει να διαλυθεί, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει την κατάρρευση του κράτους, τον εμφύλιο πόλεμο και το εκτεταμένο χάος.
Οι στρατιωτικοί ενός κατεστραμμένου ουκρανικού στρατού θα μετατραπούν σε μια δύναμη που μπορεί να σπείρει χάος και/ή να επιστρατευθεί από έναν στρατιωτικό ή πολιτικό ηγέτη προς την εκτέλεση ενός πραξικοπήματος και ίσως μιας νεοφασιστικής επανάστασης ή από περιφερειακές και τοπικές προσωπικότητες για τη συγκρότηση χωριστών φέουδων.
Θυμηθείτε ότι κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων του Μαϊντάν, οι ηγέτες στη Λβιβ και αλλού εξέφρασαν για πρώτη φορά την ιδέα του διαχωρισμού τους από την τότε Ουκρανία που έλεγχε ο Γιανουκόβιτς. Μετά την εξέγερση του Μαϊντάν και την ανατροπή του Γιανουκόβιτς, ήταν η Κριμαία και το Ντονμπάς που κινήθηκαν προς την αυτονομία.
Ο Τραμπ και οι ομόλογοί του στη Μόσχα, το Κίεβο και τις Βρυξέλλες θα πρέπει να συνάψουν συμφωνία γρήγορα για να επιτύχουν μια ειρήνη που θ’ αποτρέπει τη μακρά αντιπαράθεση και τις πιθανότητες για έναν νέο πόλεμο στην Ουκρανία, η οποία θα είναι εκτεθειμένη σε οποιαδήποτε μονομερή, ρωσική επιβαλλόμενη ειρήνη και συνθηκολόγηση ή/και κατάκτηση, καθώς και τον κίνδυνο κατάρρευσης του κράτους που θα μπορούσε να προηγηθεί μιας ρωσικής νίκης.
Πράγματι, φαίνεται ότι μόνο η ταχεία ειρήνη του Τραμπ μπορεί να προλάβει την πλήρη καταστροφή και την κατάρρευση του ουκρανικού στρατού και να σώσει ό,τι έχει απομείνει από το ουκρανικό κράτος.
Πηγή: in.gr
