Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου σήμερα – Τα πρώτα βήματα του ραδιοφώνου στην Ελλάδα
Βρίσκεται παντού: στο αυτοκίνητό σας, στο σπίτι σας, στο κινητό σας τηλέφωνο. Για τι πράγμα μιλάμε; Μα για το ραδιόφωνο, φυσικά! Στις 13 Φεβρουαρίου γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου.
AKOYME FORMedia Radio 998
Από την πρώτη ημέρα της εμφάνισής του, συνεχίζει να πρωτοστατεί ως πηγή πληροφόρησης, αλλά και διασκέδασης. Γι’ αυτό άλλωστε του αρμόζει μια ξεχωριστή ημέρα αφιερωμένη μόνο σε αυτό!
Ας γνωρίσουμε καλύτερα αυτό το έμπιστο μέσο ενημέρωσης, χάρη στο οποίο σώθηκε κάποτε ο Πύργος του Άιφελ από την καταστροφή.
Πώς καθιερώθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου
Η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου καθιερώθηκε με απόφαση της UNESCO στις 29 Σεπτεμβρίου 2011, έπειτα από πρόταση της Ισπανικής Ακαδημίας Ραδιοφώνου.
Αρχικά, η πρόταση των Ισπανών ήταν να τιμάται η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου στις 30 Οκτωβρίου, σε ανάμνηση της περίφημης εκπομπής του Όρσον Γουέλς το 1938, που έμεινε στην ιστορία ως ο «Πόλεμος των Κόσμων». Η UNESCO, όμως, αποφάσισε διαφορετικά και πρόκρινε τη 13η Φεβρουαρίου, ημερομηνία κατά την οποία το 1946 πρωτολειτούργησε το ραδιόφωνο του ΟΗΕ.
Σκοπός της Παγκόσμιας Ημέρας Ραδιοφώνου είναι ο εορτασμός του ραδιοφώνου ως Μέσου Μαζικής Επικοινωνίας, η βελτίωση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των ραδιοφωνικών οργανισμών και η ενθάρρυνση των μεγάλων διεθνών δικτύων, όσο και των τοπικών ραδιοφώνων, να προωθήσουν την πρόσβαση στην πληροφόρηση και την ελευθερία της έκφρασης στα ερτζιανά.
Η ιστορία του ραδιοφώνου
«Πατέρας» του ραδιοφώνου είναι ο Αλεξάντερ Ποπόφ όπου το 1895 κατόρθωσε κατόρθωσε να μεταδώσει ηχητικά σήματα Μορς διαμέσου ερτζιανών κυμάτων. Οι επιτυχίες του Μαρκόνι και άλλων ερευνητών όπως του Ρέτζιναλντ Φέσεντεν) και του Λη ντε Φόρεστ αποτελούν την απαρχή της ανάπτυξης της ραδιοφωνίας.
Γύρω στα 1873 ο Μάξγουελ πρότεινε τη θεωρία του ηλεκτρομαγνητισμού, σύμφωνα με την οποία ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα μπορεί να μεταδοθεί χωρίς να μεσολαβεί κάποιο φυσικό μέσο. Το 1883 ο Χερτς (Hertz) επαλήθευσε τη θεωρία του Μάξγουελ για τον ηλεκτρομαγνητισμό και ανακάλυψε τα ραδιοκύματα.
Ήταν παραμονές των Χριστουγέννων του 1906 στη Νέα Υόρκη όταν ο Φέσεντεν μετέδωσε για πρώτη φορά φωνή και μουσική μέσω ραδιοκυμάτων. Αργότερα ήρθε ο ντε Φορέ για να εφεύρει την ηλεκτρονική λυχνία, η οποία ήταν η μόνη «μορφή» ραδιοφώνου για τα επόμενα 50-60 χρόνια.
Η ιστορία του ραδιοφώνου στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα ήδη από το 1923 άρχισε μια προσπάθεια εγκατάστασης ραδιοφωνικού πομπού. Οι πειραματισμοί κράτησαν αρκετά χρόνια. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός εξέπεμψε στη Θεσσαλονίκη με ιδιωτική πρωτοβουλία από το ραδιοηλεκτρολόγο Χρήστο Τσιγγιρίδη την 25η Μαρτίου του 1928. Για 20 ολόκληρα χρόνια λειτούργησε στην πόλη, μεταδίδοντας τακτικά εκπομπή-εκπομπές.
Ο σταθμός του Τσιγγιρίδη, που ήταν ο πρώτος στα Βαλκάνια, λειτουργούσε σε μονιμότερη βάση από το 1936 και ως το 1947 οπότε και απαλλοτριώθηκε υπέρ του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας·
Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών (ΡΣΑ) άρχισε να εκπέμπει από τις 25 Μαρτίου 1938 και σε κανονικό πρόγραμμα από τις 21 Μαΐου της ίδιας χρονιάς. Η έδρα του ήταν στα υπόγεια του Ζαππείου. Η πρώτη εκφωνήτρια ήταν η Αφροδίτη Λαουτάρη, ενώ θρυλικό έγινε το σήμα του σταθμού, η βουκολική μελωδία, ο Τσοπανάκος, που έμεινε γνωστό ως τις ημέρες μας.
H μεταπολική περίοδος
Οι Γερμανοί, λίγο πριν αποχωρήσουν από την Αθήνα τον Οκτώβριο του 1944, προσπάθησαν να ανατινάξουν τους πομπούς του σταθμού στα Νέα Λιόσια, ωστόσο κατέστρεψαν μόνο έναν στους τρεις. Αυτό δεν εμπόδισε τον σταθμό να εκπέμψει πρόγραμμα την ημέρα της απελευθέρωσης, που ξεκίνησε με τον Εθνικό ύμνο.
Ο Αυστριακός Έμπερχαρτ Βίχενμπαχ ήταν ένα από τα πρόσωπα που συνέβαλαν στη διάσωση του σταθμού. Το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ) που ιδρύθηκε στις 16 Ιουλίου 1945 και αντικατέστησε την κατοχική ΑΕΡΕ (Ανώνυμη Εταιρεία Ραδιοφωνικών Εκπομπών), λειτουργούσε πλέον τον σταθμό. Το 1952, στο πλαίσιο αναδιοργάνωσης του ραδιοφώνου, μετονομάστηκε σε Πρώτο Πρόγραμμα, που έγινε το πρώτο πρόγραμα που λειτούργησε η δημόσια ραδιοφωνία.
Με την καθιέρωση της ελεύθερης ραδιοφωνίας, και καθώς ο νόμος προέκρινε τους ιδιωτικούς και τους δημοτικούς σταθμούς, το φαινόμενο των ραδιοπειρατών που ήταν έντονο ατόνησε και σταδιακά εξαφανίστηκε και ήταν στην ουσία η απαρχή της ιδιωτικής ραδιοφωνίας, που ήδη από τη δεκαετία του 1980 υπήρχαν από τα κόμματα αιτήματα.
Πειρατικοί και παράνομοι σταθμοί
Τη δεκαετία του 1960 εμφανίστηκε το φαινόμενο των ραδιοπειρατών, οι οποίοι είχαν στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις σταθμούς μικρής εμβέλειας και ισχύος στα μεσαία κύματα και αργότερα στα FM.
Οι σταθμοί έπαιζαν πολλή μουσική, λαϊκές επιτυχίες ή ροκ, αργότερα ντίσκο ή μέταλ, που δεν παίζονταν πάντα από τα κρατικά ραδιόφωνα και μετέδιδαν αφιερώσεις. Το ενημερωτικό ή ειδησεογραφικό περιεχόμενο των σταθμών ήταν σχεδόν ανύπαρκτο, πολλοί ήταν δε απολίτικοι για να αποφύγουν τις διώξεις.
Υπολογίζεται ότι σε μια 20ετία υπήρξαν 5.000 – 7.000 ραδιοπειρατές, ίσως ακόμα και 10.000. Είχαν, ωστόσο, να αντιμετωπίσουν τις συνεχείς διώξεις και τις βαριές ποινές των Αρχών, οι οποίες τους επέβαλαν πρόστιμα βάσει του χουντικού νόμου, γιατί δεν είχαν άδεια.
Τη δεκαετία του 1980 το φαινόμενο των ραδιοπειρατών επεκτάθηκε, παρά το ότι οι αρχές δεν σταμάτησαν τις διώξεις. Η απήχηση των πειρατικών ή (νόμιμων) αυτοοργανωμένων σταθμών στη Γαλλία και την Ιταλία κινητοποίησε μέρη της Αριστεράς στην Ελλάδα που πήραν σχετικές πρωτοβουλίες. Σε αυτή τη κατεύθυνση βοηθούσε και το άνοιγμα της ραδιοτηλεόρασης που είχε αρχίσει λίγο νωρίτερα και σε άλλες χώρες της Ευρώπης υπό την αιγίδα της ΕΟΚ.
Η επικράτηση της ιδιωτικής ραδιοφωνίας
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 είχε αρχίσει να τίθεται πιο έντονα το αίτημα για μη κρατική ραδιοφωνία και, προς τα μέσα, για την τηλεόραση. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ εξέτασε το ενδεχόμενο άρσης του μονοπωλίου το 1982 και το 1985, αλλά δεν υπήρξε συνέχεια.
Ο πρώτος νόμιμος ιδιωτικός ραδιοσταθμός ήταν ο Αθήνα 9.84 που εξέπεμψε στις 31 Μαΐου 1987 και ακολούθησε το Κανάλι Ένα 90,6 στον Πειραιά στις 26 Ιουνίου και τον Σεπτέμβριο ο FM100 στη Θεσσαλονίκη. Σύντομα ιδρύθηκαν δεκάδες σταθμοί σε όλη τη χώρα, φέρνοντας τη λεγόμενη άνοιξη της ραδιοφωνίας.
Την ανάπτυξη και εξάπλωση του ραδιοφώνου διαδέχτηκε μία περίοδος πειραματισμών και ανταγωνισμού. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 οι ιδιωτικοί σταθμοί, συνήθως οι ενημερωτικοί, κατέγραφαν πολύ υψηλές ακροαματικότητες και ήταν έντονα πολιτικοποιημένοι.
Από την άλλη, οι ραδιοσταθμοί στην περιφέρεια λόγου κόστους επενδύουν λιγότερο στην ενημέρωση και περισσότερο στην ψυχαγωγία. Πολλοί συνδέονται για μερικές ώρες κάθε ημέρα με μεγάλους αθηναϊκούς σταθμούς και ανα-μετεδίδουν το πρόγραμμά τους.
ΠΗΓΗ: emakedonia.gr
