Γεμάτα τα ταμεία των τραπεζών για χορηγήσεις δανείων

Του Νίκου Κωτσικόπουλου

Ένα μεγάλο όπλο αποτελεί για τις ελληνικές τράπεζες η τεράστια ρευστότητα που διαθέτουν, η φθηνή χρηματοδότηση που έχουν από καταθέσεις ταμιευτηρίου των νοικοκυριών και τα μεγάλα περιθώρια χρηματοδοτήσεων. Αλλά το όπλο αυτό μπορεί να χάσει την αξία του, αν δεν το αξιοποιήσουν σωστά σε μία περίοδο αποκλιμάκωσης των επιτοκίων που το χρήμα μόλις αρχίζει να γίνεται πιο φθηνό.

Αν δηλαδή οι τράπεζες δεν αξιοποιήσουν επαρκώς τη ρευστότητά τους, θα πέσουν οι δείκτες κερδοφορίας τους καθώς το χρήμα θα βαλτώνει στα ταμεία τους, ενώ οι ίδιες θα πρέπει να πληρώνουν τόκους για τα ομόλογα που εξέδωσαν και για τις καταθέσεις των πελατών τους. Με φθηνά επιτόκια έχουν ευκαιρίες να δώσουν πολλά νέα δάνεια για να αυξήσουν τα έσοδά τους ακόμα κι αν τα περιθώριά τους μειωθούν, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της οικονομίας. 

Με γεμάτα τα ταμεία οι τράπεζες μπορούν να χρηματοδοτήσουν άνετα χωρίς να χρειαστεί να δανειστούν, ενώ θα συνεχίσουν να δανείζουν το ελληνικό δημόσιο ή και άλλες χώρες αγοράζοντας ομόλογα τα οποία θα αποφέρουν κέρδος καθώς τα επιτόκια των καταθέσεων είναι φθηνότερα. 

Με βάση τα τελευταία επίσημα στοιχεία από τα εννεάμηνα των τραπεζών το 2024, τα στατιστικά της ΕΚΤ και του SSB για τις συστημικές τράπεζες στην Ευρώπη δείχνουν ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν το χαμηλότερο δείκτη δανείων προς καταθέσεις στην Ευρώπη, στο 59%, με συνολικές καταθέσεις 226,5 δισ. ευρώ και δάνεια σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά 133,85 δισ. ευρώ. 

Ο μέσος όρος του δείκτη δανείων προς καταθέσεις στην Ευρώπη, δείχνει ότι έχουν ήδη εξαντλήσει τη δεξαμενή ων καταθέσεων και έχουν δανείσει πάνω από το 100%. Ο μέσος όρος σύμφωνα με την ΕΚΤ είναι στο 101,99%. Συνεπώς οι τράπεζες στην Ευρώπη αφού εξάντλησαν τις καταθέσεις των πελατών, δανείστηκαν για να είναι σε θέση να δίνουν νέα δάνεια. 

Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν φθηνή χρηματοδότηση από τα ελληνικά νοικοκυριά, που οι περισσότερες καταθέσεις τους είναι χαμηλότοκες.  

Συγκεκριμένα σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ οι καταθέσεις των ελληνικών νοικοκυριών αποτελούν το 59,73% της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών και είναι το πέμπτο μεγαλύτερο ποσοστό χρηματοδότησης από λαϊκές αποταμιεύσεις στην Ευρώπη, πίσω μόνον από τις τρεις χώρες της Βαλτικής και τη Σλοβενία. 

Αντίστοιχα το Σεπτέμβριο 2024 οι ελληνικές τράπεζες είχαν συνολικά το τέταρτο μικρότερο ποσοστό χρηματοδότησης από την ΕΚΤ σε όλη την Ευρώπη, μόλις 6,96%. Οι καταθέσεις των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων συμβάλλουν με ποσοστό 21,51% στη χρηματοδότηση των τραπεζών.

Τέλος ο δείκτης ρευστότητας LCR και των 4 ελληνικών τραπεζών ξεπερνά το 150% είναι δηλαδή περισσότερο από 50% από το ζητούμενο επίπεδο επάρκειας με βλαση τους κανονισμούς που θέτει η εποπτεία.

Ειδικά για το δείκτη δανείων προς καταθέσεις η πρόσφατη έκθεση της Mediobanca συμπεραίνει ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν μεγάλη ρευστότητα και φθηνή χρηματοδότηση και δεν έχουν πίεση να δώσουν υψηλά επιτόκια για να προσελκύσουν ρευστότητα και αυτό ισχύει και για τις θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών στο εξωτερικό. 

Η έκθεση δίνει την πληροφορία ότι η ΕΤΕ και η Πειραιώς έχουν δείκτη δανείων προς καταθέσεις στο 60%-63% και η Alpha Bank και Eurobank έχουν δείκτες δανείων  προς καταθέσεις στο 66%-67%, παραμένοντας πολύ χαμηλά σε σχέση με τα ευρωπαϊκά επίπεδα.

Ανά τράπεζα σύμφωνα με τα στοιχεία της Mediobanca στο τρίτο τρίμηνο 2024, η Eurobank χάρη στην Ελληνική Τράπεζα στην Κύπρο, αύξησε περαιτέρω τη ρευστότητά της και βρέθηκε με τη μεγαλύτερη καθαρή ρευστότητα 14 δισ. ευρώ, πάνω από την ΕΤΕ παρά το δανεισμό της με περίπου 4 δισ. ευρώ στη διατραπεζική αγορά.

Με 10 δισ. ευρώ σε καταθέσεις στην ΕΚΤ η Πειραιώς έχει καθαρή ρευστότητα 8 δισ. ευρώ, ενώ η Εθνική έχει 9 δισ. ευρώ και είναι η μόνη που δανείζει άλλες τράπεζες στη διατραπεζική αγορά με ένα δισ. ευρώ. Ουσιαστικά αναζητά επωφελή αξιοποίηση για την πλεονάζουσα ρευστότητά της. Αντίθετα η Alpha Bank έχει ουδέτερη θέση.

Όλες επίσης έχουν γρήγορα ρευστοποιήσιμα χαρτοφυλάκια με ομόλογα, με την Εθνική να έχει το μεγαλύτερο χαρτοφυλάκιο ομολόγων στο 25% του ενεργητικού της, ακολουθούμενη από την Alpha (23% του συνολικού ενεργητικού). Πειραιώς και Eurobank έχουν και οι δύο χαρτοφυλάκιο ομολόγων 21% του ενεργητικού τους από το τρίτο τρίμηνο του 2024.