Πόσο θα χτυπήσει την Ευρωζώνη η δασμολογική καταιγίδα Τραμπ…

Της Ελευθερίας Κούρταλη

Η αμερικανική κυβέρνηση ανακοίνωσε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ότι, από τις 12 Μαρτίου, οι προηγούμενες εξαιρέσεις από τους δασμούς του 2018 στον χάλυβα (25%) και στο αλουμίνιο (10%) θα ακυρωθούν και ότι ο δασμός για το αλουμίνιο θα αυξηθεί στο 25%. Η Goldman Sachs θεωρεί ότι αυτό είναι ένα πρώτο βήμα για την εφαρμογή ενός ευρύτερου δασμού 10% σε κρίσιμες εισαγωγές — οι οποίες περιλαμβάνουν πολλά μέταλλα — όπως συνεχίζει να περιμένει στο βασικό της σενάριο. Εκτός από τους δασμούς που έχουν ήδη ενσωματωθεί στην πρόβλεψή της – ο δασμός κρίσιμων αγαθών μαζί με έναν δασμό 25% στα αυτοκίνητα της ΕΕ και τους πρόσθετους δασμούς για την Κίνα – μια σειρά από προτάσεις εμπορικής πολιτικής υποβλήθηκαν την τελευταία εβδομάδα. Σε αυτήν την ανάλυσή της, η αμερικάνικη τράπεζα, αξιολογεί τον πιθανό μακροοικονομικό αντίκτυπο στην Ευρώπη των ανακοινωθέντων και μη επιβεβαιωμένων προτάσεων εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ.

Οι δασμοί που ανακοινώθηκαν

Στις 10 Φεβρουαρίου, ο Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικά διατάγματα που επαναφέρουν τους δασμούς του 2018 στον χάλυβα και το αλουμίνιο σε ποσοστό 25%. Η Goldman εκτιμά ότι οι εξαγωγές της ΕΕ στις επηρεαζόμενες κατηγορίες ανέρχονται σε περίπου 9 δισεκατομμύρια ευρώ, που αντιστοιχεί σε περίπου 0,05% του ΑΕΠ για την περιοχή συνολικά και για τα μεγάλα κράτη μέλη της ευρωζώνης. Συνεπώς, αναμένει περιορισμένες επιπτώσεις στο ΑΕΠ της ευρωζώνης από τις χαμηλότερες καθαρές εξαγωγές ως αποτέλεσμα του δασμού 25%.

Θεωρεί τον ανακοινωθέντα δασμό ως το πρώτο βήμα για την εισαγωγή ευρύτερου δασμού στις κρίσιμες εισαγωγές. Ο χάλυβας και το αλουμίνιο στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύουν το 7% των εξαγωγών της ΕΕ στην κατηγορία κρίσιμων αγαθών που αναμένει η Goldman ότι θα βρεθούν υπό καθολικό δασμό των ΗΠΑ. Επομένως, το χτύπημα αντικατοπτρίστηκε ήδη σε μεγάλο βαθμό στην πρόβλεψή της. Συνεχίζει να αναμένει ότι τα υπόλοιπα προϊόντα αυτής της ομάδας θα υπόκεινται σε δασμό 10%, με πιο ουσιαστικές αλλά μέτριες επιπτώσεις για την ευρωπαϊκή οικονομική δραστηριότητα.

Οι δασμοί που δεν έχουν ακόμα επιβεβαιωθεί

Εκτός από το ανακοινωθέν μέτρο για τα βασικά μέταλλα και τους δασμούς που έχουν ήδη ενσωματωθεί στην πρόβλεψή της – τον δασμό κρίσιμων αγαθών που αναφέρθηκε παραπάνω μαζί με έναν δασμό 25% στα αυτοκίνητα της ΕΕ και τους πρόσθετους δασμούς για την Κίνα – μια σειρά από προτάσεις εμπορικής πολιτικής έχουν διατυπωθεί τις τελευταίες εβδομάδες.

Από την εκλογή του Τραμπ, η επιβολή δασμών ευρείας βάσης στις ετήσιες εισαγωγές των ΗΠΑ περίπου 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την ΕΕ παραμένει μια σαφής πιθανότητα (40%).

Πιο πρόσφατα, ο Τραμπ έδειξε σχέδια για την εισαγωγή “ανταποδοτικών δασμών” που είχαν ήδη συζητηθεί κατά την πρώτη θητεία του και στην εκστρατεία του 2024 και θα συνεπαγόταν την επιβολή δασμών σε ένα προϊόν από μια συγκεκριμένη χώρα ίσο με τον δασμό που επιβάλλει η χώρα στο ίδιο προϊόν που εισάγεται από τις ΗΠΑ (eye for an eye).

H Goldman εξέτασε τις πιθανές προσεγγίσεις για την εφαρμογή τέτοιων δασμών και εστιάζει σε δύο, τις εξής:

Πρώτον, η “ανταπόδοση” θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε επίπεδο προϊόντος και χώρας. Με βάση τη στάθμιση του εμπορίου ανά προϊόν, η G.S. εκτιμά ότι η ΕΕ επιβάλλει επί του παρόντος υψηλότερους δασμούς σε προϊόντα των ΗΠΑ από ό,τι οι ΗΠΑ σε προϊόντα της ΕΕ. Πράγματι, σε 13 από τις 15 κορυφαίες κατηγορίες προϊόντων διμερών ροών μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, ο δασμολογικός συντελεστής της ΕΕ σε προϊόντα των ΗΠΑ είναι υψηλότερος από τον ανταποδοτικό δασμό των ΗΠΑ, με τα οχήματα και τα αεροσκάφη της ΕΕ να ξεχωρίζουν και να προστατεύονται ιδιαίτερα από του της δασμούς της ΕΕ. Συνολικά, η Goldman υπολογίζει ότι περίπου το 50% των εξαγωγών της ΕΕ προς τις ΗΠΑ είναι σε κατηγορίες όπου ο δασμολογικός συντελεστής της ΕΕ είναι υψηλότερος από αυτόν των ΗΠΑ.

Δεύτερον, ο Τραμπ θα μπορούσε να επιδιώξει να επιβάλει δασμούς για να αντισταθμίσει τους φόρους προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) σε άλλες χώρες, τον οποίο η αμερικανική κυβέρνηση βλέπει ως μια μορφή μη δασμολογικού φραγμού κατά των παραγωγών των ΗΠΑ. Η αντιστοίχιση της διαφοράς μεταξύ του ΦΠΑ της ΕΕ και του μέσου φόρου επί των πωλήσεων στις ΗΠΑ θα απαιτούσε την επιβολή δασμών 15% σε όλες τις εισαγωγές των ΗΠΑ από την ΕΕ.

Ο αντίκτυπος των επιλογών πολιτικής της κυβέρνησης των ΗΠΑ

Έχοντας περιγράψει ορισμένες από τις προτάσεις που βρίσκονται στο τραπέζι, η Goldman προσπαθεί να αξιολογήσει τον πιθανό αντίκτυπό τους στην ευρωπαϊκή οικονομία.

Ενώ οι δασμοί αυτοκινήτων και κρίσιμων αγαθών θα επηρέαζαν αντίστοιχα 60 δισεκατομμύρια και 130 δισεκατομμύρια δολάρια των ετήσιων εξαγωγών της ΕΕ προς τις ΗΠΑ, εκτιμά ότι ένας ανταποδοτικός δασμός σε επίπεδο προϊόντος θα έπληττε περίπου τις εξαγωγές της ΕΕ αξίας 250 δισεκατομμυρίων δολαρίων ή περίπου το 50% των συνολικών ετήσιων αποστολών στις ΗΠΑ. Παρά το ευρύτερο εύρος του, ωστόσο, εκτιμά ότι αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα μια μέτρια αύξηση 1-2% του πραγματικού δασμολογικού συντελεστή από τις ΗΠΑ στα προϊόντα της ΕΕ, δεδομένου ότι οι διαφορές δασμών σε επίπεδο προϊόντος δεν είναι πολύ μεγάλες. Ένας δασμός των ΗΠΑ σε όλες τις εξαγωγές της ΕΕ θα συνεπαγόταν φυσικά μια πιο ουσιαστική αύξηση του μέσου δασμολογικού συντελεστή που χρεώνουν οι ΗΠΑ.

Η αμερικάνικη τράπεζα υπολογίζει χωριστά την επίδραση της ανακατανομής του εμπορίου που προκαλείται από δασμούς στο πλαίσιο διαφόρων επιλογών πολιτικής των ΗΠΑ. Ενώ θεωρεί τον καθαρό εμπορικό αντίκτυπο από την εξίσωση των δασμών σε επίπεδο προϊόντος συγκρίσιμο με εκείνο που αναμένεται με τους δασμούς σε αυτοκίνητα ή κρίσιμα αγαθά, βλέπει σημαντικά μεγαλύτερη πτώση της ανάπτυξης λόγω των δασμών που επηρεάζουν όλες τις εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ.

Το εύρος και το μέγεθος της διαφορετικής εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ έχει επιπτώσεις και στον ευρωπαϊκό πληθωρισμό με την υπόθεση ότι η ΕΕ ανταποδίδει ένα προς έναν, αν και με μια πιθανώς σταδιακή προσέγγιση.

Η Goldman εκτιμά ότι η απάντηση σε ένα δασμό αντιστοίχισης ΦΠΑ που επιβάλλει 15% δασμό σε όλες τις εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ θα αύξανε το επίπεδο τιμών καταναλωτή στην ΕΕ έως και 0,5%, με μικρότερες επιπτώσεις στον πληθωρισμό σε σενάρια με πιο στοχευμένους δασμούς. Αντιμέτωπη με έναν ανταποδοτικό δασμό σε επίπεδο προϊόντος από τις ΗΠΑ, η ΕΕ θα μπορούσε να απαντήσει είτε με αντίποινα ένας προς έναν για την αξία των εμπορευμάτων που επηρεάζονται είτε ακολουθώντας τη συμμετρική προσέγγιση και αντιστοιχίζοντας τους δασμούς των ΗΠΑ σε όλα τα αγαθά όπου οι ΗΠΑ επιβάλλουν επί του παρόντος υψηλότερους διμερείς δασμολογικούς συντελεστές από την ΕΕ. Η τελευταία επιλογή θα είχε πολύ περιορισμένες επιπτώσεις στις τιμές δεδομένης της μικρής ποσότητας αγαθών που θα επηρεαζόταν.

Σε κάθε περίπτωση, τονίζει η Goldman, ο ακριβής αντίκτυπος στις τιμές καταναλωτή θα εξαρτηθεί από τον τύπο των αγαθών που στοχεύουν τα αντίποινα της ΕΕ, καθώς οι τιμές των ενδιάμεσων και των κεφαλαιουχικών αγαθών έχουν γενικά χαμηλότερο ποσοστό μετακύλισης στον πληθωρισμό σε σχέση με τις τιμές καταναλωτικών αγαθών.

Το βασικό σενάριο και οι κίνδυνοι 

Έχοντας υπολογίσει τις επιδράσεις των διαφορετικών επιλογών εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ στο καθαρό εμπόριο και τον πληθωρισμό, η Goldman τις ενσωματώνει στο μοντέλο υπολογισμού της μας για να λάβει υπόψη τις διάφορες επιπτώσεις μεταξύ ανάπτυξης, πληθωρισμού και πολιτικής.

Στην πρόβλεψή της συνεχίζει να βλέπει τη μεγαλύτερη αρνητική επίπτωση στην ανάπτυξη να έρχεται από την αυξημένη αβεβαιότητα της εμπορικής πολιτικής, η οποία αναμένει ότι θα αφαιρέσει περίπου 0,5% από το ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ το 2025. Η καθαρή ανακατανομή του εμπορίου αναμένεται να αφαιρέσει επιπλέον 0,1% από το βασικό σενάριο. Αυτή η αρνητική επίπτωση στην ανάπτυξη αντισταθμίζεται εν μέρει από τις ενδογενείς αντιδράσεις της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής.

Η Goldman βλέπει περιορισμένο κίνδυνο από τους ανταποδοτικούς δασμούς από τις ΗΠΑ, δεδομένου ότι οι διαφορές δασμών σε επίπεδο προϊόντος δεν είναι πολύ μεγάλες και πολλές αμοιβαίες αυξήσεις δασμών (π.χ. σε οχήματα και χημικά) έχουν ήδη συμπεριληφθεί στο βασικό της σενάριο. Βλέπει πιο ουσιαστική πτώση της ανάπτυξης να προκύπτει από τους δασμούς των ΗΠΑ που στοχεύουν σε όλα τα αγαθά της ΕΕ – ένα αυξητικό -0,5% για το ΑΕΠ εάν επιβληθούν δασμοί 10% για όλα τα αγαθά της ΕΕ και αυξητικό -0,7% σε ένα σενάριο δασμών αντιστοίχισης ΦΠΑ – αντικατοπτρίζοντας το μεγαλύτερο καθαρό εμπόριο και την υψηλότερη αβεβαιότητα.

Παρομοίως, η Goldman αναμένει περιορισμένη πρόσθετη ανοδική πορεία του πληθωρισμού σε σχέση με το βασικό της σενάριο για αύξηση 0,05% στο επίπεδο τιμών από τους δασμούς από την εξίσωση των δασμών σε επίπεδο προϊόντος. Βλέπει πιο ουσιαστική ανοδική πορεία έως και 0,2% σε σενάρια όπου οι δασμοί στις ΗΠΑ έχουν ευρεία βάση, αντανακλώντας μια σημαντική ώθηση από αντίποινα σε μεγαλύτερο όγκο εισαγωγών που υπεραντισταθμίζει τις καθοδικές πιέσεις στον πληθωρισμό από την ασθενέστερη ανάπτυξη.