Το άρθρο του Guardian αναλύει πώς οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων και εξόρυξης, μαζί με χρηματοοικονομικούς κερδοσκόπους, εκμεταλλεύονται το σύστημα «διευθέτησης διαφορών μεταξύ επενδυτών και κράτους» (ISDS), για να μηνύσουν κυβερνήσεις και να κερδίσουν εκατομμύρια δολάρια.
Τι είναι το σύστημα ISDS;
Το ISDS (Investor-State Dispute Settlement) είναι ένας νομικός μηχανισμός που επιτρέπει σε εταιρείες να μηνύουν κράτη για δράσεις που επηρεάζουν τα κέρδη τους.
Αυτός ο μηχανισμός εφαρμόζεται σε διεθνείς συμφωνίες και επιτρέπει στις εταιρείες να προσφεύγουν σε διαιτητικά δικαστήρια όταν θεωρούν ότι οι κυβερνητικές ενέργειες -όπως οι περιβαλλοντικοί νόμοι ή οι περιορισμοί στην εξόρυξη- βλάπτουν τα συμφέροντά τους.
Ως στόχος παρουσιάζεται η διασφάλιση των επενδύσεών τους, αλλά η πραγματικότητα είναι συχνά πολύ πιο σύνθετη και αμφιλεγόμενη.
Η χρηματοδότηση από τρίτους: Τι σημαίνει και πώς επηρεάζει την κατάσταση;
Μέχρι πρόσφατα, οι αγωγές μέσω του ISDS χρηματοδοτούνταν συνήθως από τις ίδιες τις εταιρείες.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, έχει αναπτυχθεί μία νέα μέθοδος: η χρηματοδότηση από τρίτους, γνωστή και ως «χρηματοδότηση δικαστικών διαφορών».
Αυτό σημαίνει ότι οι μεγάλες χρηματοοικονομικές εταιρείες ή τα hedge funds επενδύουν χρήματα σε δικαστικές υποθέσεις, με αντάλλαγμα ένα ποσοστό από την αποζημίωση σε περίπτωση νίκης.
Αυτή η πρακτική έχει αναδειχθεί σε μια κερδοφόρα βιομηχανία, καθώς οι αγωγές μέσω του ISDS πολύ συχνά καταλήγουν σε μεγάλες αποζημιώσεις.
Οι χρηματοδότες αυτοί αναλαμβάνουν το ρίσκο και τα έξοδα της δικαστικής διαδικασίας, αλλά κερδίζουν μεγάλα ποσά εάν η υπόθεση κλείσει υπέρ της εταιρείας.
Στην ουσία, οι χρηματοδότες λειτουργούν ως «τζογαδόροι», στοιχηματίζοντας σε επιτυχείς υποθέσεις και εξασφαλίζοντας μια ποσοστιαία συμμετοχή στα κέρδη.
Ωστόσο, το πιο ανησυχητικό είναι ότι δεν αντιμετωπίζουν κανένα ρίσκο να χάσουν τα χρήματά τους αν η υπόθεση αποτύχει, καθώς οι εταιρείες αναλαμβάνουν το κόστος των νομικών εξόδων.
Πώς έχει αυξηθεί αυτή η πρακτική;
Η έρευνα του Guardian αποκαλύπτει ότι η χρηματοδότηση από τρίτους έχει γίνει εξαιρετικά δημοφιλής τα τελευταία χρόνια.
Μια ανάλυση των δεδομένων δείχνει ότι περισσότερες από 1.400 υποθέσεις ISDS έχουν κινήσει μεγάλες επιχειρήσεις κατά κρατών, και το συνολικό ποσό που έχει επιδικαστεί σε αυτές τις υποθέσεις ξεπερνά τα 120 δισ. δολάρια.
Ειδικότερα, οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων έχουν κερδίσει περίπου 84 δισ. δολάρια μέσω αυτών των υποθέσεων, ενώ οι εταιρείες εξόρυξης έχουν αποσπάσει τουλάχιστον 7,8 δισ. δολάρια.
Η αυξημένη χρηματοδότηση από τρίτους έχει προκαλέσει ανησυχίες για τη διαφάνεια και τη δικαιοσύνη αυτών των υποθέσεων.
Ειδικά όταν οι χρηματοδότες είναι γνωστοί επενδυτές από χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία και ο Καναδάς, υπάρχει φόβος ότι οι υποθέσεις αυτές οδηγούν σε αυξημένα έξοδα για τις κυβερνήσεις, χωρίς να εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον.
Οι ανησυχίες των επικριτών
Ορισμένοι ειδικοί, όπως ο διεθνής δικηγόρος και διαιτητής του ISDS, Muthucumaraswamy Sornarajah, προειδοποιούν ότι το σύστημα έχει εξελιχθεί σε μια «νιρβάνα του τζογαδόρου».
Ο Sornarajah εκφράζει την ανησυχία του ότι η χρηματοδότηση από τρίτους έχει οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού των αγωγών, χωρίς να υπάρχει επαρκής αξιολόγηση της ποιότητας αυτών των υποθέσεων.
Οι χρηματοδότες επενδύουν σε υποθέσεις με τη βεβαιότητα ότι θα κερδίσουν, και οι κυβερνήσεις (ιδίως των αναπτυσσόμενων χωρών) αναγκάζονται να πληρώσουν μεγάλα ποσά για να υπερασπιστούν τις θέσεις τους.
Αντιθέτως, οι υποστηρικτές αυτής της πρακτικής ισχυρίζονται ότι η χρηματοδότηση από τρίτους διευκολύνει την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για επιχειρήσεις που αλλιώς δεν θα είχαν την οικονομική δυνατότητα να προχωρήσουν σε μια τέτοια διαδικασία.
Ανησυχίες για τη διαφάνεια και το κόστος
Μια άλλη ανησυχία που ανακύπτει από την έρευνα του Guardian είναι η έλλειψη διαφάνειας στις υποθέσεις που χρηματοδοτούνται από τρίτους.
Στην πραγματικότητα, ένα ποσοστό των υποθέσεων δεν ανακοινώνει το ακριβές ποσό της αποζημίωσης που καταβάλλεται στις εταιρείες, καθιστώντας δυσκολότερο τον υπολογισμό της πραγματικής κλίμακας των κερδών που αποκομίζουν οι χρηματοδότες.
Ταυτόχρονα προκύπτουν σοβαροί προβληματισμοί σχετικά με την αύξηση των δικαστικών εξόδων και των μακροχρόνιων και ακριβών νομικών διαδικασιών.
Ειδικά όταν αυτές οι υποθέσεις αφορούν μεγάλες οικονομικές αποζημιώσεις, το κόστος για τις κυβερνήσεις είναι τεράστιο, και οι πολίτες είναι αυτοί που καλούνται τελικά να πληρώσουν μέσω των φόρων τους.
Ποιος κερδίζει και ποιος χάνει;
Στην ουσία, η Wall Street είναι η καρδιά της χρηματοδότησης αυτών των υποθέσεων, καθώς αυτές οι εταιρείες και τα hedge funds είναι οι βασικοί παράγοντες της.
Αυτός ο συνδυασμός χρηματοοικονομικής κερδοσκοπίας και νομικών διαδικασιών ενισχύει τη σύνδεση μεταξύ των διεθνών δικαστικών συστημάτων και της Wall Street, καθιστώντας τα δικαστικά συστήματα ουσιαστικά μια νέα αγορά για τη χρηματοδότηση και την κερδοσκοπία.
Η έρευνα του Guardian αποκαλύπτει έναν κόσμο όπου οι μεγάλοι επενδυτές, οι εταιρείες και οι χρηματοοικονομικοί κερδοσκόποι εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες του διεθνούς νομικού συστήματος για να κερδίζουν μεγάλα ποσά από τις κυβερνήσεις, ιδιαίτερα εκείνες που δεν έχουν τα μέσα να αντεπεξέλθουν στους υπέρογκους νομικούς και χρηματοδοτικούς κινδύνους που συνεπάγονται οι υποθέσεις ISDS.
Πηγή: in.gr
