Στα εμπορικά εμπόδια που θέτει ο Αμερικανός πρόεδρος και στα περιθώρια που διαθέτει η Ευρώπη για μια αντίδραση στους δασμούς άλλα και για την αμυντική της θωράκιση, αναφέρθηκαν ο Γιώργος Ζανιάς, Πρόεδρος του ΔΣ της Eurobank AE, Ομότιμος Καθηγητής, ΟΠΑ, πρώην Υπουργός Οικονομικών και ο Γκίκας Χαρδούβελης, Πρόεδρος του ΔΣ της Εθνικής Τράπεζας και της ΕΕΤ, Ομότιμος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, πρώην Υπουργός Οικονομικών μιλώντας στο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών “Η Ελλάδα Μετά VIIΙ: Η Ευρώπη, η Ελλάδα και ο καταιγισμός των νέων προκλήσεων – Αναζητώντας πλαίσιο αναφοράς”, σε πάνελ το οποίο συντόνιζε ο δημοσιογράφος Άγγελος Κωβαίος.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Εθνικής Τράπεζας, εάν θέλει η Ευρώπη να αντιδράσει στους δασμούς του Αμερικανού προέδρου, “μπορεί να το κάνει”.
“Ζούμε μια εποχή μεγάλων ανατροπών για την Ευρώπη και για εμάς. Αν θέλει η Ευρώπη – συνήθως όταν επιβάλλονται άμεσα δασμοί, οι χώρες αντιδρούν – αν θέλουμε να είμαστε επιθετικοί και εμείς, μπορούμε να αντιδράσουμε. Ξέρουμε ότι οι ΗΠΑ εξάγουν περισσότερο τεχνολογία στην Ευρώπη θα μπορούσαμε να βάλουμε εμπόδια σε αυτές τις εταιρείες”. Ωστόσο, σημειώνει, “ως οικονομολόγοι ξέρουμε ότι δεν είναι σωστό” καθώς είναι κακό για τις δύο πλευρές.
“Αν μπουν βέβαια και ανταποκριθούν και οι χώρες όπως το Μεξικό, ο Καναδάς, η Ευρώπη, η Κίνα, οι πρώτες μελέτες δείχνουν ότι θα δούμε στα επόμενα δυο χρόνια τουλάχιστον μια πτώση της τάξης του 0,5% του ΑΕΠ και παραπάνω – αν συνεχιστεί μπορεί να δούμε μια επανάληψη της δεκαετίας το 30 όπου οι χώρες κλείστηκαν, περιόρισαν το ελεύθερο εμπόριο και είχαν τεράστια ύφεση” από την οποία ξεφύγαμε λόγω του Β Παγκοσμίου Πολέμου και της αλλαγής πολιτικών.
“Η θετική αντίδραση για την Ευρώπη – γιατί ο κ. Τραμπ δεν μιλά μόνο για δασμούς, μιλά και για την Άμυνα – είναι να έχουμε περισσότερη Ευρώπη. Να ανοίξουμε τις αγορές μας οι οποίες είναι κλειστές, να ενσωματώσουμε τη Βρετανία για να μην μας ξεφύγει”.
Για τον πρόεδρο της Eurobank, οι δασμοί είναι “δίκοπο μαχαίρι” καθώς υπάρχει περίπτωση αν βάλει δασμούς η Αμερική και η Ευρώπη δεν επιβάλει να ανατιμηθεί το δολάριο […] Το ευαίσθητο σημείο τις Αμερικής είναι οι Big Tech. Εκεί μια φορολογία θα τους πληγώσει. Υπάρχουν πράγματα που μπορεί να γίνουν”.
“Εκεί που πρέπει να κάνουμε κάτι, είναι στην άμυνα […] Για την άμυνα, αυτή τη στιγμή είναι πιο αποδοτικό το να επενδύει κάποιος στην Αμερική παρά στην Ευρώπη […]”.
Αναφορικά με το σχέδιο της Ευρώπης για περισσότερα κονδύλια στην Άμυνα και τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να δαπανηθούν αλλά και το ερώτημα εάν θα πρέπει να αγοράσει αμερικανικά οπλικά συστήματα, ο κ. Ζάνιας σημειώνει ότι η, για παράδειγμα, η Πολωνία – η πρώτη που αύξησε σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες – την προηγούμενη εβδομάδα αγόρασε αμερικάνικα όπλα.
Παραθέτει δύο σημεία: Πρώτον, η Ευρώπη πρέπει να χτίσει την αμυντική της βιομηχανία με παραγωγή όπλων αλλά και επενδύσεις στην τεχνολογία για νέα όπλα, και δεύτερον, να αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες.
“Υπάρχει την Ευρώπη μαι αίσθηση του επείγοντος. Ο Εμανουέλ Μακρον πρότεινε τα πυρηνικά της Γαλλίας να προστατεύσουν την Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει ReArm, είδαμε την Πολωνία τη Γερμανία η οποία ξεσηκώθηκε και θα ξοδέψει σε άμυνα και υποδομές. Εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε να κάνουμε πράγματα”.
Πού βρίσκεται η Ελλάδα; Έχει χρόνο να προσαρμοστεί σε μια τέτοια συνθήκη;
Όπως αναφέρει ο κ. Χαρδούβελης, η Ελλάδα ήδη ξοδεύει 3% στην αμυντική θωράκιση – οπλικά συστήματα και διαχείριση – η Ευρώπη Είναι κοντά στο 2%. “Σίγουρα πρέπει να ξοδέψει παραπάνω. Το ερώτημα είναι που θα βρεθούν τα χρήματα. Αν αυτά βρεθούν κόβοντας κοινωνικές παροχές θα δημιουργηθεί εσωτερικό πρόβλημα. Η σωστή αντίδραση είναι ότι πρέπει να αρχίσει να επιμένει σε πολιτικές που δεν κοστίζουν : οι πολιτικές ανοίγματος της εσωτερικής αγοράς, πρέπει να τα βρούμε με του υπολοίπους”.
Στην Ελλάδα έχουμε λιγότερους βαθμούς ελευθέριας, δεν έχουμε την πολυτέλεια να αυξήσουμε σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες.
Ανοίγει τον δρόμο για η ευρωομόλογο έκδοση κοινού χρέους για το Rearm;
Υπάρχουν χώρες που αντιδρούν, σημειώνει ο κ. Χαρδούβελης, τονίζοντας ότι για να γίνει κάτι τέτοιο χρειάζεται “να σκεφτούμε την πολιτική ένωση, πώς θα ενοποιήσουμε αποταμιεύσεις και επενδύσεις στην Ευρώπη […] Πρέπει να βρούμε τρόπους να υπερβούμε τα σύνορά μας”.
Η αρχή έγινε με το RRF, θα δούμε αν θα γίνει στην άμυνα, σημείωσε.
“Δεν πρόκειται να υπάρξει ευρωομόλογο αν δεν υπάρξει διαφορετική διάρθρωση στην Ευρώπη. Για να γίνει το ευρωομόλογο πρέπει να αλλάξει η δομή πχ να αποκτήσομε Ευρωπαίο υπουργό Οικονομικών”, σημειώνει ο κ. Ζανιάς.
Τι περιθώρια έχει η Ελλάδα για έναν ενεργητικό ρόλο;
“Πρέπει να είμαστε φειδωλοί, δεν έχουμε μεγάλες δυνατότητες να ξοδεύουμε χρήματα. Το πρόβλημα είναι το παραγωγικό μοντέλο το οποίο είναι λίγο πολύ όπως ήταν πριν από την κρίση. Και πρέπει να ξοδεύουμε εκεί που πιάνουν τόπο ώστε να δημιουργηθεί παραγωγική βάση στην Ελλάδα”, σημείωσε ο κ. Ζανιάς.
Ειδικότερα, σε ερώτηση του κ. Κωβαίου για τον πιο ενεργό ρόλο που φαίνεται να δίνεται στην Τουρκία, ο κ. Ζανιάς είπε ότι “η υπόθεση με την Τουρκία είναι πάρα πολύ σημαντική καθώς η χώρα αυτή έχει τρία χαρακτηριστικά: Είναι μεγάλη χωρά, έχει πολλούς νέους ανθρώπους, έχει αμυντική βιομηχανία και δεν διστάζει να στείλει στρατεύματα οπουδήποτε. Αυτό την κάνει χρήσιμη στην Ευρώπη […]”.
“Από εκεί και πέρα αν γίνει κάποιο κοινό ταμείο για αμυντικά θα πρέπει να μοιραστούν στην Ευρώπη. Από αυτό μπορεί να ωφεληθεί και η Ελλάδα […] να ανέβουμε πάνω σε ένα ευρωπαϊκό άρμα”.
Μπορεί να συμβάλει σε μια τέτοια κατεύθυνση η νέα γερμανική ηγεσία;
Για τον κ. Ζανιά, ο Φρίντριχ Μερτς φέρνει μια ελπίδα καθώς η Γερμανία είχε βάλει μια τεράστια δημιονομική πειθαρχία στην Ευρώπη και τώρα, η χαλάρωση του φρένου χρέους αποτελεί τη μεγαλύτερη αλλαγή πορείας στη Γερμανία εδώ και δεκαετίες.
Ωστόσο, σημειώνει, “όλα αυτά για να γίνουν θέλουν πολιτική ένωση – δεν υπάρχει. Θέλουν ηγέτες με όραμα, και κάτι πρέπει να γίνει σε ένα fiscal facility στην Ευρώπη […] Αν δεν υπάρχει ένα κεντρικό όργανο – να αυξηθεί ο προϋπολογισμός της Ευρώπης για διακρατικές επενδύσεις – δεν θα γίνει κάτι”.
Πόσο κινδυνεύει η Ελλάδα να περιπέσει σε μια εντελώς διαφορετική συνθήκη από αυτή που βρίσκεται σήμερα;
“Οι κίνδυνοι είναι πολύ μικρότεροι πλέον. Από την ελληνική κρίση πήραμε το μάθημά μας. Το δημοσιονομικό μάθημα το έχουμε πάρει. Η οικονομία έχει αλλάξει λίγο. Οι εξαγωγές είναι στο 45% και ανεβαίνουμε, ακόμα ωστόσο εισάγουμε περισσότερα αγαθά από αυτά που εξάγουμε. Πρέπει να κάνουμε ακόμα μεγαλύτερες προσπάθειες και μια μετατροπή του μοντέλου προς την ψηφιακή οικονομία. Το τραπεζικό σύστημα είναι σταθερό – ήταν σταθερό και τότε, χτυπήθηκε από την κρίσι, ο πρώτος τομέας του χτυπήθηκε από το PSI ήταν οι τράπεζες”, αναφέρει ο κ. Χαρδούβελης.
“Τώρα έχει ανακάμψει, έχει μια σταθερή πορεία, δεν φοβόμαστε ότι μπορούμε να έχουμε μια κρίση από τον χρηματοοικονομικό τομέα – όπως το 2009. Τώρα, είναι καθαρά γεωπολιτική. Το πρόβλημα είναι ο πόλεμος, τι θα κάνει ο Τραμπ με τους παλιούς συνοδοιπόρους του και με τους εχθρούς του”.
“Μια χαρά πάμε, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει αμφιβολία πως τα δημοσία οικονομικά είναι πολύ καλά” εκτιμά από την πλευρά του ο κ. Ζανιάς. “Το πρόβλημα είναι το παραγωγικό μοντέλο. Καταναλώνουμε 70% του ΑΕΠ όταν η Ευρώπη καταναλώνει το 52. Τα νοικοκυριά έχουν μηδενική αποταμίευση όταν στην Ευρώπη είναι στο 15-20%. Έχουμε επενδύσεις το 24 15,3% όταν στην Ευρώπη έχουν 23%. Όλα αυτά καταλήγουν στο εξωτερικό έλλειμμα 6,5% παρόλο που έχουμε 32 εκατ. τουρίστες […] Ακούω και τον πρωθυπουργό και τονίζουμε ότι πρέπει να φτιάξουμε το κράτος, και είναι το μεγαλύτερο θέμα των επενδυτών”.
Πηγή: capital.gr
