«Απόπειρα πραξικοπήματος εις βάρος του επόμενου προέδρου μας», χαρακτήρισε ο πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) τη χθεσινή σύλληψη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, τον οποίο επρόκειτο να επιλέξει επισήμως την ερχόμενη Κυριακή ως υποψήφιό του για την προεδρία της Τουρκίας στις εκλογές του 2028 (ή όποτε διεξαχθούν). Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ωστόσο, διαισθανόμενος την απειλή και έχοντας αποφασίσει, όπως όλα δείχνουν, να παρατείνει με κάθε τρόπο την παραμονή του στο τιμόνι της χώρας πέραν του 2028 – παρά τα όσα προβλέπει το Σύνταγμα, το οποίο προφανώς δεν θα διστάσει να αλλάξει –, αποφάσισε να δράσει εγκαίρως για να κλείσει τον δρόμο στον μεγάλο του αντίπαλο.
Ο νυν πρόεδρος φαίνεται, μάλιστα, ότι εκτίμησε πως η συγκυρία είναι ευνοϊκή για να υλοποιήσει το σχέδιό του. Με τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή να είναι ραγδαίες και τον ρόλο της Τουρκίας να έχει αναβαθμιστεί σημαντικά στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, όπως δείχνει και η στάση των ΗΠΑ και της Ευρώπης απέναντί της, ο Ερντογάν θεώρησε πως έχει μειωθεί σημαντικά το περιθώριο για «δημοκρατικές ευαισθησίες» και, κατά συνέπεια, οι αντιδράσεις θα είναι σχετικά περιορισμένες. Πολύ περισσότερο καθώς ο ίδιος έχει καταφέρει να φιλοτεχνήσει ένα προφίλ διαλλακτικού «ειρηνοποιού», με τη στάση του στο Ουκρανικό και τη Συρία, καθώς και με την πρωτοβουλία του να κλείσει το μέτωπο του Κουρδικού, η οποία διατυπώθηκε διά στόματος του φυλακισμένου ηγέτη του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτζαλάν.
Την ίδια στιγμή, ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι η σύλληψη Ιμάμογλου, μαζί και άλλων 100 και πλέον «υπόπτων», έρχεται ως «κορωνίδα» σε ένα πογκρόμ διώξεων που έχει εξαπολυθεί εις βάρος των εσωτερικών πολιτικών αντιπάλων του προέδρου και της κυβέρνησής του. Τους τελευταίους μήνες, για του λόγου το αληθές, έχουν κατηγορηθεί, διωχθεί, συλληφθεί ή αποπεμφθεί από τις θέσεις τους δεκάδες Κούρδοι, αριστεροί, διανοούμενοι, ακόμη και η ηγεσία της μεγαλύτερης εργοδοτικής ένωσης της χώρας, της TUSIAD.
Οσο για το κατηγορητήριο, είναι στις περισσότερες περιπτώσεις ταυτόσημο με εκείνο που βαραίνει από χθες τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης: διαφθορά, ξέπλυμα χρήματος και, φυσικά, συνεργασία με τους τρομοκράτες – ακόμη και πλαστά πτυχία, όπως είχαν αποφανθεί την Τετάρτη οι Αρχές για τον πανεπιστημιακό τίτλο σπουδών που απέκτησε πριν από 31 χρόνια ο Ιμάμογλου (με το επιχείρημα πως είχε προηγουμένως φοιτήσει στο μη αναγνωρισμένο Πανεπιστήμιο της Κερύνειας, στην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο), κάτι που σημαίνει πως δεν πληρούται μια βασική νομική προϋπόθεση για κάθε υποψήφιο πρόεδρο.
Τι θα γίνει την επόμενη ημέρα;
Το ερώτημα που τίθεται, πλέον, αφορά την επόμενη ημέρα και έχει να κάνει αφενός με τις προθέσεις τού – έτσι κι αλλιώς αδίστακτου – Ερντογάν και αφετέρου με τα αντανακλαστικά της αντιπολίτευσης και τη δυνατότητά της να αντιδράσει αποτελεσματικά. Οσον αφορά τον πρόεδρο, από τη στιγμή που επέλεξε αυτό τον δρόμο και έχει αποφασίσει να παραμείνει ο απόλυτος άρχων, θεωρείται πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να σταματήσει κάπου στη μέση. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως υπάρχουν ήδη διαρροές ότι την ίδια τύχη με τον Ιμάμογλου θα έχει, αργά ή γρήγορα – εφόσον δεν στείλει μήνυμα υποταγής –, και ο δήμαρχος της Αγκυρας, ο 70χρονος Μανσούρ Γιαβάς, ο οποίος είναι επίσης δημοφιλής και έσπευσε να καταδικάσει τη σύλληψη του συναδέλφου του, γράφοντας ότι στη χώρα δεν υπάρχει κράτος δικαίου.
Από την άλλη, η αντιπολίτευση και ειδικά οι κεμαλιστές του CHP και ο επικεφαλής τους Οζγκιούρ Οζέλ, αν και επέμειναν ότι θα ανακηρύξουν υποψήφιό τους τον Ιμάμογλου παρά τη σύλληψή του, συνεχίζουν την προσπάθεια να ορθοποδήσουν πολιτικά και να βρουν τον βηματισμό τους. Η Ιστορία, εξάλλου, έχει αποδείξει πως μόνο το σύνθημα «να φύγει ο Ερντογάν» δεν αρκεί για να φέρει τη μεγάλη πολιτική ανατροπή, ειδικά καθώς έχουν στηρίξει τον νυν πρόεδρο στα μεγάλα εθνικά θέματα, ενώ και οι οικονομικές και κοινωνικές τους πολιτικές δεν διαφέρουν ιδιαιτέρως (παρότι εκπροσωπούν διαφορετικά τμήματα της τουρκικής ολιγαρχίας).
Ο ίδιος ο Ιμάμογλου, τέλος, καλείται να αποδείξει πως διαθέτει το «μέταλλο» ενός ηγέτη ο οποίος είναι ικανός να περάσει πάνω από τον πήχη, που έχει τοποθετηθεί πολύ ψηλά. Οσα είπε σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα λίγα λεπτά προτού παραδοθεί στους αστυνομικούς που είχαν περικυκλώσει το σπίτι του τα ξημερώματα – «να ξέρετε πως δεν θα τα παρατήσω», μαζί με μια προτροπή προς τον λαό να ξεσηκωθεί – αναμφίβολα αποτελούν μια ένδειξη προθέσεων, σίγουρα όμως δεν αρκούν για να πετύχει τη μεγάλη υπέρβαση.
Οι επόμενες ημέρες θα είναι, αναμφίβολα, κρίσιμες. Η μαζικότητα, η έκταση και η διάρκεια των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας απέναντι στις απαγορεύσεις της κυβέρνησης και τους χιλιάδες αστυνομικούς και στρατιώτες που επιβάλλουν ουσιαστικά ένα καθεστώς «έκτακτης ανάγκης», σε συνδυασμό με τα προβλήματα στην πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Instagram, X, YouTube, TikTok), θα αποτελέσουν μια πρώτη ένδειξη για το ποιοι έχουν το πάνω χέρι. Τουλάχιστον σε αυτή τη φάση.
Βίοι «παράλληλοι»
Ο Εκρέμ Ιμάμογλου είναι, σύμφωνα με τη «Repubblica», ο άνθρωπος ο οποίος έχει χαρίσει στους κεμαλιστές τις δύο πιο σημαντικές νίκες τους στη διάρκεια της 25ετούς σχεδόν κυριαρχίας του Ταγίπ Ερντογάν στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας, με τις ισάριθμες νίκες που έχει σημειώσει στις εκλογές για την Κωνσταντινούπολη: Αρχικά το 2019, όταν «έκλεψε» τον δήμο από τα χέρια του ΑΚΡ – σε διπλή μάλιστα αναμέτρηση, καθώς η πρώτη είχε ακυρωθεί –, και στη συνέχεια πέρυσι, όταν το προεδρικό κόμμα έχασε όλες τις μεγάλες πόλεις.
Οπως σημειώνει η ιταλική εφημερίδα, ο «ροκ σταρ» της αντιπολίτευσης και μεγάλος αντίπαλος του νυν προέδρου έχει μαζί του πολύ περισσότερα κοινά από όσα θα φανταζόταν κανείς: αμφότεροι κατάγονται από τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, ξεκίνησαν την πολιτική τους καριέρα ως δήμαρχοι της πολυπληθέστερης πόλης της χώρας (ο νυν πρόεδρος κατείχε το αξίωμα την περίοδο 1994-98), διώχθηκαν και καταδικάστηκαν για τις πολιτικές τους απόψεις (ο Ερντογάν είχε συλληφθεί το 2022, πριν αναλάβει πρωθυπουργός, με αφορμή το περιεχόμενο ενός ποιήματος που είχε διαβάσει και θεωρήθηκε προσβλητικό), ενώ είναι εξαιρετικά λαοφιλείς και φιλόδοξοι.
Αρκούν, άραγε, τα παραπάνω για να διασφαλίσουν στον 53χρονο Ιμάμογλου ότι θα έχει μια πορεία ανάλογη με εκείνη του 71χρονου πλέον Ερντογάν τα επόμενα χρόνια, παρά την προσπάθεια του τελευταίου να του κλείσει οριστικά τον δρόμο προς την εξουσία; Η απάντηση εξαρτάται από αρκετές παραμέτρους, που ξεπερνούν την προσωπική σχέση και την πολιτική «βεντέτα» ανάμεσα στους δύο, ακόμη και τις ικανότητές τους. Κυρίως δε από το κατά πόσο οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που στηρίζουν τον Ιμάμογλου αποδειχθούν εξίσου δυναμικές με το ρεύμα του πολιτικού Ισλάμ που έφερε τον Ερντογάν στη θέση του «οδηγού».
«Βουτιά» για λίρα και χρηματιστήριο
Στη διάσημη οδό Ιστικλάλ της Κωνσταντινούπολης, εκατοντάδες άνθρωποι στέκονταν χθες επί ώρες στην ουρά μπροστά στα ανταλλακτήρια συναλλάγματος, μετά την είδηση για τη σύλληψη του δημάρχου της πόλης. Την ίδια στιγμή, η ισοτιμία της ήδη αδύναμης και ασταθούς τουρκικής λίρας κατέγραφε νέο ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου και του ευρώ το πρωί. Πράγματι, το τουρκικό νόμισμα έφτασε να υποχωρεί κατά 12,7%, με την ισοτιμία να διαμορφώνεται στις 42 λίρες ανά δολάριο, ενώ σημαντικές απώλειες σημείωνε ο δείκτης του χρηματιστηρίου και οι αποδόσεις των 10ετών κρατικών ομολόγων εκτινάχθηκαν πάνω από το 30%. Το αποτέλεσμα ήταν η κεντρική τράπεζα να προχωρήσει εσπευσμένα στην πώληση αρκετών δισ. δολαρίων στην αγορά συναλλάγματος, αλλά και να διακοπεί η συνεδρίαση στο χρηματιστήριο.
Πώς αντέδρασαν Ευρώπη και Αθήνα
«Βαθιά ανησυχητική» χαρακτήρισε (με καθυστέρηση αρκετών ωρών) τη σύλληψη Ιμάμογλου η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Για «ολομέτωπη επίθεση από τον Ερντογάν στη δημοκρατική αντιπολίτευση και την κοινωνία των πολιτών στην Τουρκία» έκαναν λόγο σε ανακοίνωσή τους οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές, ενώ το Renew Europe σημείωσε πως πρόκειται για «απολύτως απαράδεκτες αντιδημοκρατικές ενέργειες, ειδικά για μια υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ χώρα». «Οι σημερινές συλλήψεις είναι πιθανό να έχουν σοβαρές συνέπειες για την τουρκική δημοκρατία» ανέφερε από την πλευρά της η εκπρόσωπος του γαλλικού υπουργείου Εξωτερικών, ενώ και το αντίστοιχο γερμανικό τόνισε πως οι εξελίξεις συνιστούν «βαρύ πλήγμα για τη δημοκρατία στην Τουρκία». Την καταδίκη του εξέφρασε και το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Μια πρώτη σαφή θέση πήρε χθες η Αθήνα επισήμως την ώρα που είναι διάχυτη η αίσθηση πως η συγκεκριμένη εξέλιξη είναι πιθανό να επηρεάσει αρνητικά την αξιοπιστία της Τουρκίας, σε μια περίοδο μάλιστα που δεν είναι λίγες οι χώρες που την αντιμετωπίζουν ήδη με σκεπτικισμό. Ερωτηθείς ο έλληνας ΥΠΕΞ, στη Σλοβενία όπου βρισκόταν, απάντησε πως «δεν μπορεί να γίνονται ανεκτές παραχωρήσεις από το κράτος δικαίου και τις πολιτικές ελευθερίες», ενώ σημείωσε πως «οφείλονται πειστικές απαντήσεις για κάθε επικαλούμενη παραβίασή τους». Διπλωματικοί κύκλοι δεν αποκλείουν, επιπλέον, να αποτελέσει η υπόθεση Ιμάμογλου τη θρυαλλίδα για τη διαμόρφωση ακόμα δυσμενέστερου κλίματος για τη γειτονική χώρα, ιδίως αν αυτό αποτυπωθεί μελλοντικά και σε κάποια ευρωπαϊκή απόφαση. Για την ώρα, πάντως, η πορεία προς το 6ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στην Αγκυρα τον Απρίλιο δεν μοιάζει να ανακόπτεται. Ηχηρή, ωστόσο, υπήρξε η αντίδραση της Ντόρας Μπακογιάννη, η οποία έκανε λόγο για «κατάφωρη παραβίαση των δημοκρατικών αρχών» και για «υπονόμευση του κράτους δικαίου» και κατέθεσε αίτημα για κατεπείγουσα συζήτηση στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, ζητώντας από το ΣτΕ «ξεκάθαρο μήνυμα υπέρ της δημοκρατίας», ενώ κάλεσε και την τουρκική κυβέρνηση να απελευθερώσει τον Εκρέμ Ιμάμογλου «άμεσα».
Πηγή: tanea.gr
