Παρά την τεράστια συνεισφορά τους σε διάφορους τομείς, πολλές γυναίκες επιστήμονες και εφευρέτριες παρέμειναν παραγνωρισμένες ή αδικημένες, και η σιωπή γύρω από τα επιτεύγματά τους παραμένει μέχρι σήμερα μια ισχυρή υπενθύμιση των ανισοτήτων του παρελθόντος.
Το «Matilda Effect»: Η γυναίκα πίσω απ’ το φαινόμενο
Μια από τις πιο σημαντικές φωνές που αντέτεινε την κοινωνική αυτή αδικία ήταν η Matilda Joslyn Gage, η οποία στην εποχή της και μέσω των δράσεών της, κατέδειξε την ανάγκη για την αναγνώριση των γυναικών στη δημόσια και επιστημονική σφαίρα.
Matilda Joslyn Gage
Η Gage, υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών και φεμινίστρια, μαζί με άλλες αγωνίστριες, πραγματοποίησε το 1885 μια δραματική διαμαρτυρία απέναντι στην υποκρισία που χαρακτήριζε την κοινωνία της εποχής.
Στην ακτή της Νέας Υόρκης, κοντά στο Άγαλμα της Ελευθερίας, τραγουδούσαν «Το Άγαλμα της Ελευθερίας, η μεγαλύτερη υποκρισία».
Αυτό το άγαλμα μία μεγαλειώδους γυναίκας, το οποίο ενσάρκωνε την ιδέα της ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τους πολίτες της Αμερικής, υπήρξε εν τέλει ένας συμβολισμός της αδικίας, καθώς καμία γυναίκα δεν είχε ακόμη το δικαίωμα ψήφου και συμμετοχής στις πολιτικές διαδικασίες.
Ταυτόχρονα, το έργο της Gage στην εφημερίδα Η γυναίκα ως εφευρέτης απευθυνόταν στην ίδια παρατήρηση, δηλώνοντας ότι πολλές γυναίκες που είχαν συμβάλει αποφασιστικά στην επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο, δεν αναγνωρίζονταν ποτέ για τη δουλειά τους.
Το Matilda Effect, περιγράφει την απόδοση επιστημονικών επιτευγμάτων γυναικών, σε άντρες επιστήμονες. Την προκατάληψη αυτή κατά της αναγνώρισης των γυναικών στον κόσμο της έρευνας και της επιστήμης, μας παρουσιάζει ο καλλιτέχνης «τα Κουραφέλκυθρα» στην ιστοσελίδα «Βραδιά του Ερευνητή»
Αντίθετα, οι άνδρες συγγενείς τους (πατέρες, αδελφοί, σύζυγοι) καταχωρούσαν τα έργα τους και τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας στο όνομά τους.
Η πραγματικότητα αυτή του επιστημονικού κόσμου έγινε ευρέως γνωστή με τον όρο «Matilda Effect», αναφερόμενη στην τάση να παραβλέπεται ή να μειώνεται η συνεισφορά των γυναικών στην επιστημονική έρευνα, αποδίδοντας τις επιτυχίες τους στους άνδρες.
Η επιρροή αυτής της συστηματικής αδικίας εξακολουθεί να επηρεάζει τη σύγχρονη επιστημονική κοινότητα, ακόμη και στις μέρες μας.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι η Matilda είχε μία τεράστια συμβολή και στον κόσμο της λογοτεχνίας.
Επηρέασε σημαντικά τον γαμπρό της, L. Frank Baum, ενθαρρύνοντάς τον να γράψει και εμπνέοντας βασικά στοιχεία στον Μάγο του Οζ, όπως ο κυκλώνας και ο χαρακτήρας της Glinda της καλής μάγισσας.
Οι ριζοσπαστικές απόψεις της για τα δικαιώματα και την ενδυνάμωση των γυναικών πιθανότατα διαμόρφωσαν την απεικόνιση της γυναικείας δύναμης από τον Baum, με την Glinda να συμβολίζει τα ιδανικά που υπερασπιζόταν η Gage.
Οι Γυναίκες Πίσω από Σημαντικές Ανακαλύψεις
Εκτός από τη Matilda Joslyn Gage, πολλές άλλες γυναίκες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επιστημονική πρόοδο, αλλά οι συνεισφορές τους συχνά παραβλέπονταν ή υποτιμούνταν. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Rosalind Franklin και η Δομή του DNA: Με τη χρήση ακτίνων Χ, έπαιξε κεντρικό ρόλο στην ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA. Παρά το γεγονός ότι τα δεδομένα της χρησιμοποιήθηκαν από τους Watson και Crick για την ανακάλυψη, εκείνη δεν αναγνωρίστηκε επαρκώς και δεν έλαβε το Νόμπελ, το οποίο απονεμήθηκε στους δύο άνδρες επιστήμονες.
Πηγή: Βραδιά του Ερευνητή, σκίτσο από «Τα Κουραφέλκυθρα»
- Lise Meitner και η Πυρηνική Διάσπαση: είχε κεντρική θέση στη θεωρητική ανάλυση της πυρηνικής διάσπασης, ωστόσο το Νόμπελ Χημείας του 1944 αποδόθηκε στον συνεργάτη της, Otto Hahn, αφήνοντας την Meitner εκτός αναγνώρισης για την σημαντική της συνεισφορά.
- Mary Anning και η Παλαιοντολογία: Η αυτοδίδακτη παλαιοντολόγος είναι διάσημη για την ανακάλυψη του πρώτου σκελετού ιχθυόσαυρου και πολλών άλλων σημαντικών απολιθωμάτων, τα οποία άλλαξαν την κατανόησή μας για την εξέλιξη των ζώων. Ωστόσο οι ανακαλύψεις της δεν αποδόθηκαν ποτέ σε αυτήν, αλλά σε άνδρες επιστήμονες που εκμεταλλεύτηκαν τις έρευνές της.
- Chien-Shiung Wu και το Πείραμα της Παράβασης: Κινέζα-Αμερικανίδα φυσικός, η οποία συνεισέφερε στο έργο που οδήγησε στην ανακάλυψη του νόμου της παραβίασης της παρατήρησης (weak interaction) στην πυρηνική φυσική, ένα θεμελιώδες βήμα στην κατανόηση των στοιχειωδών σωματιδίων. Παρόλο που το πείραμα Wu ήταν καθοριστικό για την επιτυχία της θεωρίας των δύο φυσικών Tsung-Dao Lee και Chen-Ning Yang, οι δύο άνδρες επιστήμονες πήραν το Νόμπελ Φυσικής το 1957.
- Hedy Lamarr και η Εφεύρεση Ασύρματης Τεχνολογίας: Η Hedy Lamarr, γνωστή για την καριέρα της ως ηθοποιός, υπήρξε εφευρέτρια και συνέβαλε στην ανάπτυξη της ασύρματης τεχνολογίας που οδήγησε στην εφεύρεση του Wi-Fi και του Bluetooth. Παρά την επαναστατική της δουλειά, παρέμεινε αόρατη στο πεδίο της επιστήμης.
- Alice Ball:Στις αρχές του 20ου αιώνα, η Alice Ball εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης σε μια θεραπεία για τη λέπρα, μια ασθένεια που μάστιζε την Χαβάη εκείνη την περίοδο. Ήταν η πρώτη Αφροαμερικανή γυναίκα που έλαβε μεταπτυχιακό στο πανεπιστήμιο, καθώς και η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια χημείας. Η Ball, πέθανε σε ηλικία 24 ετών και ένας άλλος χημικός πήρε αργότερα τα εύσημα για τη δουλειά της. Για αρκετές δεκαετίες η θεραπεία της ήταν γνωστή ως μέθοδος Dean.
Η Συνεχιζόμενη Πρόκληση: Ο Αγώνας για Ισότητα και Αναγνώριση
Αν και η ιστορία της γυναικείας συμμετοχής στην επιστήμη δείχνει πρόοδο με την αναγνώριση αυτών των γυναικών, η αδικία και η αγνόηση συνεχίζουν να υπάρχουν. Σήμερα, η γυναίκα επιστήμονας ή εφευρέτρια εξακολουθεί να αντιμετωπίζει δυσκολίες στην αναγνώριση της δουλειάς της. Οι γυναίκες συχνά πρέπει να δώσουν μάχες για να κερδίσουν την αποδοχή των επιτευγμάτων τους και ενίοτε να υποχρεώνονται να «αντιγράψουν» τα έργα τους με τρόπους που να ενισχύουν τη δημόσια αναγνώριση.
Η αναγνώριση των έργων γυναικών επιστημόνων, όπως η Rosalind Franklin, έγινε κυρίως μετά το θάνατό τους. Η ακαδημαϊκή κοινότητα ενδεχομένως να αναγνωρίζει αργά τις συνεισφορές τους, αλλά η κατάσταση παραμένει αβέβαιη για πολλές άλλες γυναίκες που συνεχίζουν να αγωνίζονται για την αναγνώριση στον επιστημονικό τομέα.
Ο Ρόλος του «Matilda Effect» στη Σύγχρονη Επιστημονική Κοινότητα
Η έννοια του «Matilda Effect» παραμένει επίκαιρη και σήμερα.
Η συστηματική υποτίμηση των γυναικών επιστημόνων και εφευρετριών δείχνει τη συνεχιζόμενη ανάγκη για να αναγνωριστεί πλήρως η συνεισφορά των γυναικών στην πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας.
Ο κοινωνιολόγος Robert King Merton τόνισε πως τα ήδη καταξιωμένα άτομα έχουν περισσότερες δυνατότητες να καρπωθούν τις επιτυχίες άλλων, προκαλώντας συχνά αδικίες στην επιστημονική αναγνώριση.
Ο Αγώνας Συνεχίζεται
Η ιστορία των γυναικών στην επιστήμη και την εφεύρεση, γεμάτη παραλείψεις και αδικίες, αποτελεί μια ισχυρή υπενθύμιση της διαρκούς μάχης για την ισότητα και την αναγνώριση.
Πηγή: Βραδιά του Ερευνητή, σκίτσο από «Τα Κουραφέλκυθρα»
Παρά τις προόδους που έχουν σημειωθεί, οι γυναίκες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να αναγνωριστεί πλήρως η συνεισφορά τους στους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας.
Ο αγώνας για τη χειραφέτηση των γυναικών και την αναγνώριση των επιτευγμάτων τους είναι συνεχής και απαιτεί την υποστήριξη όλων για να εξασφαλιστεί η ισότητα στον επιστημονικό κόσμο και πέρα από αυτόν.
Πηγή: tanea.gr
