Η σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, με τις κατηγορίες της διαφθοράς και της συνδρομής σε εγκληματική οργάνωση, και πλέον η προφυλάκισή του για την κατηγορία της διαφθοράς, μονοπωλούν τις διεθνείς ειδήσεις τα τελευταία εικοσιτετράωρα. Οι κατηγορίες αυτές έχουν σαφώς πολιτικό χαρακτήρα, δεδομένου ότι συμπίπτουν χρονικά με την πρόθεσή του να διεκδικήσει την προεδρία της Τουρκίας στις επόμενες εκλογές. Το πολιτικό υπόβαθρο της υπόθεσης είναι αδιαμφισβήτητο, καθώς η στοχευμένη μεθόδευση από τις τουρκικές Αρχές κορυφώθηκε με την ακύρωση του πανεπιστημιακού του τίτλου, γεγονός που τον αποκλείει από την υποψηφιότητα για την προεδρία, βάσει της εθνικής νομοθεσίας.
Αυτές οι εξελίξεις έχουν ήδη προκαλέσει κοινωνική αναταραχή στην Τουρκία. Ωστόσο, τίθεται ένα κρίσιμο ερώτημα: ήταν η σύλληψη του Ιμάμογλου ένα ξαφνικό γεγονός ή αποτελεί μια ακόμη απόδειξη της σταδιακής, αλλά σταθερής, υποχώρησης του κράτους δικαίου στη χώρα;
Η ανάλυση της πολιτικής κατάστασης στην Τουρκία δεν είναι εύκολη υπόθεση και δεν μπορεί να περιοριστεί σε μεμονωμένα περιστατικά. Παρ’ όλα αυτά, η σταδιακή διάβρωση των δημοκρατικών θεσμών και η ανάδυση ενός καθεστώτος με έντονα αυταρχικά χαρακτηριστικά είναι πλέον αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα. Εάν λάβουμε ως σημείο καμπής το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι η νομοθετική και πολιτική πορεία της Τουρκίας από τότε ακολούθησε μια έντονα συντηρητική και κατασταλτική κατεύθυνση. Η επίκληση της προστασίας της δημοκρατίας λειτούργησε ως πρόσχημα για την περιστολή θεμελιωδών συνταγματικών και διεθνώς κατοχυρωμένων δικαιωμάτων.
Σε επίπεδο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει δεχθεί πολυάριθμες προσφυγές κατά της Τουρκίας, με κύριο ζήτημα τις παραβιάσεις του δικαιώματος στην ελευθερία και ασφάλεια των πολιτών. Οι περισσότερες υποθέσεις έχουν κοινά χαρακτηριστικά: παράνομες συλλήψεις και κρατήσεις, που βασίζονται αποκλειστικά και μόνο στις πολιτικές πεποιθήσεις των πολιτών και στον βαθμό υποστήριξής τους προς την κυβέρνηση. Με άλλα λόγια, το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης είναι πλέον μια ανοιχτή πληγή στην Τουρκία, καθώς, εξαιτίας της κυβερνητικής καταστολής, στην ουσία δεν υπάρχει.
Αν και αυτά τα φαινόμενα είναι ευρέως γνωστά στη νομική κοινότητα, σπάνια λαμβάνουν τη δέουσα προσοχή από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Ελάχιστες είναι οι υποθέσεις που έχουν προσελκύσει ευρύτερη δημοσιότητα, όπως εκείνη του υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Osman Kavala, για την οποία η Τουρκία έχει ήδη καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η σταδιακή εγκαθίδρυση μιας «οργουελικής» πραγματικότητας τα τελευταία δέκα χρόνια έχει καταστήσει οποιονδήποτε πολίτη εκφράζει αντίθεση προς την κυβέρνηση ευάλωτο σε διώξεις και αυθαίρετες συλλήψεις. Στην Τουρκία του σήμερα, κάθε πολίτης μπορεί ανά πάσα στιγμή να χαρακτηριστεί «συνωμότης».
Το πιο ανησυχητικό είναι η έλλειψη ουσιαστικής διεθνούς πίεσης προς την Τουρκία για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Η διεθνής κοινότητα συνήθως αντιδρά με καθυστέρηση και διστακτικότητα, υιοθετώντας μια στάση που περισσότερο προδίδει αδράνεια παρά πραγματική βούληση για παρέμβαση. Το ίδιο μοτίβο συνεχίζεται και σήμερα, καθώς τόσο η Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και το Συμβούλιο της Ευρώπης ζητούν μεν την άμεση απελευθέρωση του Ιμάμογλου, αλλά ταυτόχρονα συνεχίζουν να διατηρούν ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με την Τουρκία και να εξαίρουν τη στάση της σε άλλα διεθνή ζητήματα.
Ακόμη και αν ο Ιμάμογλου αθωωθεί, αυτό από μόνο του δεν θα είναι αρκετό για την αποκατάσταση του κράτους δικαίου στην Τουρκία. Εάν η διεθνής κοινότητα θεωρεί ότι η υπόθεση Ιμάμογλου είναι το κύριο πρόβλημα, τότε απλώς εστιάζει στην κορυφή του παγόβουνου. Η κρίση του κράτους δικαίου είναι βαθιά και κάθε προσπάθεια αποκατάστασής του οφείλει να επικεντρωθεί στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών. Οσο αυτά τα θέματα δεν αποτελούν προτεραιότητα για τη διεθνή κοινότητα και δεν κινητοποιούν το ευρύ κοινό, κάθε προσπάθεια αλλαγής είναι καταδικασμένη να αποτύχει.
Η Ιωάννα Πέρβου είναι επίκουρη καθηγήτρια στη Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης
Πηγή: tanea.gr
