Του Νίκου Ρουσάνογλου
“Μόνο από κληροδοτήματα, έχουν εντοπιστεί περίπου 5.000 κλειστά διαμερίσματα στο κέντρο της Αθήνας, τα οποία δεν πρόκειται να αξιοποιηθούν νωρίτερα από τα 10 χρόνια από σήμερα”, ανέφερε πριν από μερικούς μήνες από το βήμα συνεδρίου, ο πρόεδρος του Συλλόγου Μεσιτών Αθηνών-Αττικής, Λευτέρης Ποταμιάνος, καταδεικνύοντας το μέγεθος του οικιστικού πλούτου που παραμένει εκτός αγοράς σήμερα και εξηγεί, σε μεγάλο βαθμό, την υφιστάμενη στεγαστική κρίση. Στην ίδια ημερίδα των μεσιτών, ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου, κ. Κοσμάς Θεοδωρίδης είχε επισημάνει ότι “σήμερα, υπολογίζεται ότι 500.000 ακίνητα είναι σχολάζουσες κληρονομιές, ή αποποιήσεις εν μέρει, φαινόμενο που κορυφώθηκε κατά την διάρκεια της κρίσης. Τα περισσότερα από τα ακίνητα αυτά βρίσκονται στην περιφέρεια”, είχε αναφέρει χαρακτηριστικά.
Από τις αναφορές αυτές ανθρώπων της αγοράς ακινήτων, προκύπτει με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο, το μέγεθος της ακίνητης περιουσίας που παραμένει αναξιοποίητη και εξηγεί και την προσπάθεια που γίνεται το τελευταίο διάστημα από την ηγεσία του Υπ. Εθνικής και Οικονομίας και Οικονομικών, να ενεργοποιηθούν μηχανισμοί για να αναλάβει και το Δημόσιο, το δικό του μερίδιο ευθύνης για την σημερινή έλλειψη προσφοράς στην αγορά ακινήτων. Η περίπτωση των ιδρυμάτων και των κληροδοτημάτων, που έχουν συσσωρεύσει έναν τεράστιο όγκο ακινήτων, που είτε δεν αξιοποιούνται, είτε αποτελούν “βορά” κάθε λογής συμφερόντων, είναι η πλέον χαρακτηριστική.
Σύμφωνα με τον κ. Λέανδρο Ρακιντζή, ο οποίος από το 2004 ως το 2016 διατέλεσε Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, “τα ιδρύματα διαθέτουν τεράστια περιουσία κυρίως σε κεντρικά ακίνητα, που δεν αξιοποιείται πλήρως, ούτε παρέχει επαρκείς πόρους κυρίως λόγω κακοδιοίκησης, δεσμευτικούς όρους των διαθετών, τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις από τους α.ν.2039/1940 και 4182/2012, τις συνταγματικές επιταγές του άρθρου 12 Σ. και εγγενείς δυσχέρειες από το κατεστημένο των ιδρυμάτων. Εάν η τεράστια περιουσία των ιδρυμάτων αξιοποιείτο πλήρως με τη βοήθεια επαγγελματιών managers, θα κάλυπτε ένα μεγάλο μέρος των δημόσιων δαπανών για την εκπαίδευση και την πρόνοια. Εξάλλου η εκποίηση ακινήτων δεν αποτελεί τελικά αξιοποίηση όπως προκύπτει από πολλά παραδείγματα”.
Ωστόσο, δώδεκα χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου 4182/2013 ((κώδικας κοινωφελών περιουσιών, σχολαζουσών κληρονομιών και λοιπές διατάξεις), με τον οποίο καθιερώθηκε Μητρώο Κοινωφελών Περιουσιών και Σχολαζουσών Κληρονομιών, ουδείς αρμόδιος είναι σε θέση να αναφέρει δημοσίως το ποια ακριβώς είναι αυτή η περιουσία, πόσο δε μάλλον να υπάρξει ενημέρωση για την αξιοποίησή της, για τον απλούστατο λόγο ότι παραμένει στα “κατάστιχα” του βαθέος κράτος. Πριν από μια δεκαετία, η Ένωση Μεσιτών Πιστοποιημένων Πραγματογνωμόνων Ελλάδας (ΕΠΠΑ), είχε αναφέρει σε σχετική της πρωτοβουλία, ότι με βάση στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, το σύνολο των κοινωφελών περιουσιών της χώρας ξεπερνά τις 15.000 και αποτελείται από περίπου 12.000 κληροδοτήματα και περίπου 3.000 σχολάζουσες κληρονομιές. Με βάση δική τους έρευνα είχαν εντοπιστεί τα στοιχεία 285 μικρών και μεσαίων κληροδοτημάτων τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για τη διενέργεια κάποιων πρώτων εκτιμήσεων. Προκύπτει πως το εύρος αξίας ανά φορέα κυμαίνεται μεταξύ 11.000 και 8.500.000 ευρώ. Η ετήσια απόδοση ακινήτων (ως μισθώματα επί της αξίας ακινήτων) υπολογίζεται στο 3% με εύρος από 0% (που σημαίνει πως τα ακίνητα είναι αναξιοποίητα) έως 16%.
Η περίπτωση του Ασύλου Ανιάτων
Ιδιαίτερη αναφορά χρήζει η υπόθεση του Άσυλου Ανιάτων, ένα από τα μεγαλύτερα και παλιότερα φιλανθρωπικά ιδρύματα της χώρας, που συστάθηκε το 1893. Η ακίνητη περιουσία υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 800 ακίνητα, προϊόν κληροδοτημάτων από εκατοντάδες πολίτες. Το 2012 τα έσοδα από ενοίκια ξεπερνούσαν τα 3,57 εκατ. ευρώ, αλλά μέχρι το 2021, το ποσό αυτό είχε μειωθεί σε περίπου 1 εκατ. ευρώ, παρότι θα έπρεπε να έχει συμβεί το αντίθετο, λόγω της ανάκαμψης της αγοράς ακινήτων. Παράλληλα, μετά από σειρά καταγγελιών, τον περασμένο Ιούλιο, ο Δήμος Αθηναίων έχει καταθέσει μηνυτήρια αναφορά στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, για την διερεύνηση της διαχείρισης της ακίνητης περιουσίας του Ασύλου την περίοδο 2019-2023. Ανάλογη αναφορά έχει κατατεθεί και από την πρώην νομική σύμβουλου του Ασύλου, κα. Σωτ. Κουμπούλη, από το 2023, ενώ η Εισαγγελία έχει ήδη ασκήσει διώξεις σε οκτώ μέλη του διοικητικού συμβουλίου σε βαθμό κακουργήματος, για το αδίκημα της απιστίας για την διαχείριση της ακίνητης περιουσίας έως το 2018. Οι διώξεις αυτές είχαν βασιστεί σε έτερη μήνυση του Δήμου Αθηναίων, επί δημαρχίας Γιώργου Καμίνη. Με βάση σχετικές αναφορές, οι εναγόμενοι είχαν προχωρήσει σε σειρά πωλήσεων ακινήτων του ιδρύματος σε τιμές χαμηλότερες των αντικειμενικών, ενώ εντοπίστηκαν και περιπτώσεις ακινήτων που εκμισθώνονταν έναντι ευτελών ποσών.
Τι προβλέπει το σχέδιο νόμου του Υπ. Οικονομικών;
Με την ευχή να μην αποτελέσει ένα ακόμα “κενό γράμμα”, το σχέδιο που παρουσίασε πριν από μερικές ημέρες ο Υπ. Εθν. Οικονομίας, Κ. Χατζηδάκης επιχειρεί να άρει τα γραφειοκρατικά εμπόδια που υφίστανται σήμερα σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση της περιουσίας των ιδρυμάτων και των σχολαζουσών κληρονομιών. Σήμερα, είναι καταγεγραμμένα περίπου 700 ιδρύματα, με αντικειμενική αξία ακινήτων 235 εκατ. ευρώ, αλλά εκτιμάται ότι ένας ακόμα μεγαλύτερος αριθμός δεν επικαιροποιεί τα στοιχεία του.
Ειδικά ως προς τα ιδρύματα, οι ρυθμίσεις που εισάγονται προβλέπουν τα εξής:
1. Καταργούνται η έγκριση της κατάρτισης/ αναμόρφωσης προϋπολογισμού, η διαδικασία που προσομοιάζει με ανάθεση δημοσίων συμβάσεων και η έγκριση για πωλήσεις ή οι μακροχρόνιες μισθώσεις.
2. Αντ’ αυτών τίθενται κανόνες διαφάνειας όπως:
– όλα τα ιδρύματα, ανεξαρτήτως του ύψους της περιουσίας τους ή των εισοδημάτων τους, πρέπει να δημοσιεύουν ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις ετησίως.
– οι πωλήσεις ακινήτων και οι μισθώσεις γίνονται μετά από δημόσια προκήρυξη και οι προσφορές κατατίθενται σε δημόσια πλατφόρμα.
– τα ιδρύματα αξιοποιούν το Εθνικό Μητρώο Ευεργετών και Δωρητών για τις συναλλαγές τους, με αποτέλεσμα την καταγραφή και διατήρηση των συναλλαγών για οποιονδήποτε έλεγχο απαιτείται.
3. Παρέχεται στην εποπτεύουσα αρχή η δυνατότητα να αντικαθιστά διοίκηση ιδρύματος που δεν αξιοποιεί τα περιουσιακά του στοιχεία ή ενεργεί αντίθετα με τη βούληση του διαθέτη.
4. Γίνεται διάκριση ανάμεσα σε ενεργά και αδρανή ιδρύματα. Ενεργά είναι όσα δημοσιεύουν καταστάσεις και τηρούν τις προϋποθέσεις του νόμου, ενώ αδρανή όσα δεν δημοσιεύουν οικονομικές καταστάσεις για τρία έτη. Τα φορολογικά κίνητρα θα ισχύουν μόνο για τα ενεργά ιδρύματα.
5. Θεσπίζεται πλαίσιο εξυγίανσης για ιδρύματα που έχουν πρόβλημα οικονομικής βιωσιμότητας. Επιτρέπεται η ρύθμιση φορολογικών – ασφαλιστικών οφειλών καθώς και χρεών προς Οργανισμούς Κοινής Ωφέλειας ενώ μετά από άδεια του Δικαστηρίου επιτρέπονται επίσης η εκχώρηση, προς τους πιστωτές, εσόδων από την εκμετάλλευση της περιουσίας του ιδρύματος, η λήψη δανείου με υποθήκη ή προσημείωση ακίνητης περιουσίας, η εκποίηση περιουσιακών στοιχείων του ιδρύματος.
6. Προβλέπεται η σύμπραξη του Δημοσίου και φορέων του Δημοσίου με ιδρύματα, ένα ή περισσότερα, για την προώθηση κοινωφελών σκοπών που συνάδουν με το δημόσιο συμφέρον.
Πηγή: capital.gr
