Η φράση «πριν θεραπεύσεις κάποιον, ρώτησέ τον αν είναι διατεθειμένος να εγκαταλείψει τα πράγματα που τον κάνουν άρρωστο» αποδίδεται συχνά στον Ιπποκράτη.
Ωστόσο, δεν υπάρχει τεκμηριωμένη απόδειξη ότι αυτή η συγκεκριμένη ρήση προέρχεται αυτούσια από τα έργα του.
Είναι πιθανό να αποτελεί μεταγενέστερη παράφραση ή ερμηνεία των αρχών του Ιπποκράτη σχετικά με τη σημασία της απομάκρυνσης από ανθυγιεινές συνήθειες για την επίτευξη της υγείας. Ασχέτως προέλευσης, το ρητό ισχύει ιδιαίτερα στη θεραπεία της παχυσαρκίας σήμερα, που έχουμε νέα ισχυρά όπλα εναντίον της.
Οι αγωνιστές του υποδοχέα του γλυκαγονόμορφου πεπτιδίου-1 (GLP-1) έχουν φέρει επανάσταση στη φαρμακευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, προσφέροντας μια φαρμακολογική λύση για την απώλεια βάρους και τον έλεγχο του μεταβολισμού και των γνωστών συννοσηροτήτων της.
Φάρμακα όπως η σεμαγλουτίδη (Ozempic, Wegovy) και η τιρζεπατίδη (Mounjaro, Zepbound) έχουν δείξει σημαντική αποτελεσματικότητα στη μείωση του σωματικού βάρους και στη βελτίωση της γλυκαιμικής ρύθμισης σε ασθενείς με παχυσαρκία και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Ωστόσο, παρά τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα, αυτά τα φάρμακα απαιτούν ισχυρή δέσμευση από τους ασθενείς για διάφορους λόγους.
Η συμμόρφωση στη θεραπεία, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, το οικονομικό κόστος και οι πιθανές μακροπρόθεσμες παρενέργειες συνιστούν προκλήσεις που σχετίζονται με τη θεραπεία με αγωνιστές του GLP-1.
Αυτό το δοκίμιο εξετάζει αυτά τα ζητήματα, υπογραμμίζοντας τη σημασία της μακροχρόνιας δέσμευσης των ασθενών για την επιτυχία και την ασφάλεια της θεραπείας.
Η ανάγκη μακροχρόνιας συμμόρφωσης.
Μία από τις κύριες προκλήσεις της θεραπείας με αγωνιστές του GLP-1 είναι η ανάγκη για μακροχρόνια χρήση.
Σε αντίθεση με τις βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις για απώλεια βάρους, οι αγωνιστές του GLP-1 δεν προσφέρουν μια εφήμερη λύση, αλλά απαιτούν συνεχή θεραπεία για τη διατήρηση των αποτελεσμάτων.
Κλινικές μελέτες δείχνουν ότι όταν οι ασθενείς διακόπτουν απότομα τη φαρμακευτική αγωγή, συχνά, έως 80%, ανακτούν σημαντικό μέρος του χαμένου βάρους.
Αυτό το φαινόμενο, προς το παρόν τουλάχιστον, τονίζει τον ρόλο των GLP-1 αγωνιστών στη ρύθμιση της όρεξης και του μεταβολισμού, παρά στη δημιουργία μόνιμων φυσιολογικών αλλαγών, μολονότι ακόμα η τελευταία λέξη δεν έχει γραφεί στο κεφάλαιο αυτό.
Οι ασθενείς πρέπει, επομένως, να είναι προετοιμασμένοι ψυχολογικά για μακροχρόνια χρήση, η οποία μπορεί να διαρκέσει χρόνια ή και εφ’ όρου ζωής.
Σε αντίθεση με την παραδοσιακή απώλεια βάρους μέσω δίαιτας και άσκησης, που βασίζεται σε διαρκείς αλλαγές στη συμπεριφορά, οι αγωνιστές του GLP-1 λειτουργούν τροποποιώντας τα σήματα πείνας και κορεσμού στον εγκέφαλο. Αν ένας ασθενής σταματήσει το φάρμακο, αυτοί οι ρυθμιστικοί μηχανισμοί επανέρχονται σε κάποιο βαθμό, οδηγώντας σε αυξημένη όρεξη και πιθανή επαναπρόσληψη βάρους. Συνεπώς, οι ασθενείς που επιλέγουν αυτή τη θεραπεία πρέπει να δεσμευτούν για μακροχρόνια χρήση ή να προετοιμαστούν για μια προσεκτική μετάβαση σε άλλες στρατηγικές διατήρησης του βάρους.
Αλλαγες στον τρόπο ζωής.
Αν και οι αγωνιστές του GLP-1 βοηθούν σημαντικά στην απώλεια βάρους, είναι πιο αποτελεσματικοί όταν συνδυάζονται με αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η υγιεινή διατροφή, η τακτική μέτρια σωματική άσκηση, ο καλός ύπνος, η κανονικότητα της καθημερινής δραστηριότητας, των γευμάτων και του ύπνου, και η διαχείριση του στρες.
Αυτά τα φάρμακα μειώνουν την πείνα και επιβραδύνουν τη γαστρική κένωση, αλλά δεν αντικαθιστούν την ανάγκη για ισορροπημένη διατροφή ή άσκηση.
Οι ασθενείς που βασίζονται αποκλειστικά στη φαρμακευτική αγωγή, χωρίς να τροποποιούν τις συνήθειές τους, μπορεί να έχουν λιγότερο ικανοποιητικά αποτελέσματα ή να δυσκολευτούν να διατηρήσουν την απώλεια βάρους.
Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι η μέτρια μυοενδυναμωτική άσκηση τουλάχιστον δύο ωρών την εβδομάδα είναι απαραίτητη για την προστασία του σκελετικού μυϊκού ιστού, τουλάχιστον κατά την περίοδο της απώλειας βάρους.
Επιπλέον, λόγω του τρόπου δράσης αυτών των φαρμάκων, οι ασθενείς πρέπει να ξεκινήσουν θεραπεία με πολύ χαμηλές δόσεις, που αυξάνονται με οδηγίες του γιατρού σε αργό ρυθμό, και να προσαρμόσουν τις διατροφικές τους συνήθειες για να αποφύγουν πιθανές γαστρεντερικές διαταραχές.
Ναυτία, φούσκωμα, διάρροια ή δυσκοιλιότητα, ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια της θεραπείας, είναι παρενέργειες που μπορεί να αποφευχθούν με κατανάλωση μικρότερων και συχνότερων γευμάτων, καθώς και αποφυγή λιπαρών ή επεξεργασμένων τροφών.
Χωρίς τη δέσμευση για αυτές τις προσαρμογές, η συμμόρφωση στη θεραπεία μπορεί να καταστεί δύσκολη και το αποτέλεσμα αμφίβολο.
Οικονομικές παράμετροι.
Ενας ακόμη παράγοντας που επηρεάζει τη μακροχρόνια χρήση των GLP-1 αγωνιστών είναι το υψηλό κόστος τους. Σε πολλές χώρες η ασφαλιστική κάλυψη για την παχυσαρκία είναι περιορισμένη και το κόστος αυτών των φαρμάκων μπορεί να είναι απαγορευτικό. Τα ετήσια έξοδα μπορεί να φτάσουν από εκατοντάδες έως χιλιάδες ευρώ, καθιστώντας την οικονομική προετοιμασία απαραίτητη.
Συνεπώς, οι ασθενείς πρέπει να εξετάσουν τη χρηματοοικονομική τους δέσμευση πριν ξεκινήσουν τη θεραπεία, καθώς η διακοπή της λόγω οικονομικών δυσκολιών μπορεί να οδηγήσει σε ανάκτηση του βάρους. Για όσους βασίζονται στην ασφαλιστική κάλυψη, είναι σημαντικό να ελέγχουν τις πολιτικές των ασφαλειών τους και να διασφαλίζουν τη συνεχή αποζημίωση. Αυτή τη στιγμή μόνο οι συννοσηρότητες της παχυσαρκίας, διαβήτης τύπου 2 και άπνοια του ύπνου, δικαιολογούν κάλυψη από το κράτος. Στις ενδείξεις αυτές προβλέπεται ότι θα προστεθούν σύντομα η καρδιακή ανεπάρκεια και η νεφρική νόσος.
Πιθανές σοβαρές παρενέργειες.
Υπάρχουν σε εξέλιξη έρευνες για πιθανές μακροχρόνιες σοβαρές επιπτώσεις, όπως ο κίνδυνος παγκρεατίτιδας και χολολιθίασης.
Πρόσφατα, μια μικρή μελέτη σε διαβητικούς ασθενείς με αθηροσκλήρωση ανέφερε περιστατικά ισχαιμικής οφθαλμοπάθειας, όμως αυτή η πιθανή παρενέργεια δεν έχει αναφερθεί καθόλου σε μεγάλες μελέτες.
Ενώ σοβαρές επιπτώσεις δεν έχουν επιβεβαιωθεί οριστικά, οι ασθενείς πρέπει να γνωρίζουν αυτούς τους πιθανούς κινδύνους, να ελέγχονται προ της έναρξης θεραπείας και να παρακολουθούνται τακτικά από ειδικό γιατρό με κατάλληλες εξετάσεις. Τελευταία, δημοσιεύτηκε μεγάλη μελέτη που έδειξε ότι απότομη απώλεια βάρους πάνω από τα 10 κιλά σε καρδιοπαθείς συνοδευόταν από αύξηση της θνησιμότητας, πιθανόν λόγω του ψυχοσωματικού στρες της «βίαιης» προσαρμογής.
Ψυχολογικές και συναισθηματικές προσαρμογές.
Η απώλεια βάρους συνήθως επηρεάζει την ψυχολογία των ασθενών θετικά, ενώ μια παράπλευρη ωφέλεια της θεραπείας είναι ότι, σε πολλούς, περιορίζει αυτόματα τη λήψη αλκοόλ.
Πολλοί αισθάνονται αυξημένη αυτοπεποίθηση, ενώ ένας μικρός αριθμός δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στη νέα τους εικόνα. Επιπλέον, μερικοί ασθενείς αναπτύσσουν εξάρτηση από το φάρμακο, αντιμετωπίζοντάς το ως μοναδική λύση για τον έλεγχο του βάρους τους.
Η γενική σύσταση είναι να γίνεται η απώλεια βάρους σε πολύ αργό ρυθμό, έτσι ώστε να υπάρχει προοδευτική, «αστρεσάριστη» ψυχοσωματική προσαρμογή του οργανισμού, αποφεύγοντας γαστρεντερικές παρενέργειες και αυξάνοντας την πιθανότητα διατήρησης χαμηλού βάρους μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής θεραπείας. Σημειωτέον, η θεραπεία αυξάνει τη γονιμότητα και έχουν περιγραφεί μη αναμενόμενα «μωρά του Ozempic».
Συμπέρασμα.
Οι αγωνιστές του GLP-1 αποτελούν ισχυρό εργαλείο κατά της παχυσαρκίας, αλλά απαιτούν ισχυρή δέσμευση από τους ασθενείς και επισταμένη επίβλεψη της πορείας τους από τους θεράποντες ιατρούς τους.
Η επιτυχία των φαρμάκων δεν εξαρτάται μόνο από τη φαρμακευτική τους δράση αλλά και από τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, την επαρκή οικονομική προετοιμασία και τη συστηματική ιατρική παρακολούθηση. Οι ασθενείς που προτίθενται να χρησιμοποιήσουν αυτά τα φάρμακα πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένοι για αυτές τις προκλήσεις και να δεσμευτούν σε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη διατήρηση της υγείας τους. Ετσι, οι γιατροί τους θα τους ωφελήσουν πραγματικά και σύμφωνα με το ιπποκρατικό «ωφελέειν ή μη βλάπτειν».
Ο Γεώργιος Π. Χρούσος, MD, MACP, MACE, FRCP, είναι ακαδημαϊκός – ομότιμος καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας, διευθυντής, Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Υγείας Μητέρας, Παιδιού και Ιατρικής Ακριβείας, επικεφαλής, Εδρα UNESCO Εφηβικής Υγείας και Ιατρικής, ΕΚΠΑ, πρόεδρος, Hellenic Pasteur Institute, καθηγητής, Hellenic American University
Το νέο άρθρο του Γεώργιου Π. Χρούσου για την πρακτική της μικροδόσησης του GLP-1 και τους κινδύνους, θα δημοσιευθεί στο ένθετο Υγεία στις 3 Απριλίου
Πηγή: tanea.gr
