Τι σχέση έχει η άνοια με το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα; Η απάντηση έως και στα τέλη του περασμένου μήνα θα ήταν η εξής: «Φαίνεται πως υπάρχει μια συσχέτιση μείωσης του κινδύνου εκδήλωσης άνοιας σε εκείνα τα άτομα που έχουν υποβληθεί σε εμβολιασμό». Νέα έρευνα όμως, με επικεφαλής την Ιατρική Σχολή του Στάνφορντ, έρχεται να ισχυροποιήσει την παρατήρηση αυτή, εστιάζοντας σε ένα φυσικό πείραμα που εκτυλίχθηκε στην Ουαλία.
Παράλληλα όμως τα συμπεράσματα της ίδιας έρευνας ενισχύουν την άποψη που θέλει οι ιοί που προσβάλλουν το νευρικό σύστημα να είναι βασικοί ύποπτοι για την εμφάνιση αυτής της τόσο συχνής εκφυλιστικής νόσου.
Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με τα νεότερα δεδομένα που δημοσιεύτηκαν στις 2 Απριλίου στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «Nature» και αφορούσαν δείγμα 280.000 ηλικιωμένων, όσοι είχαν κάνει το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα (με ζωντανό εξασθενημένο ιό) είχαν κατά 20% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια τα επόμενα επτά χρόνια σε σχέση με όσους δεν εμβολιάστηκαν.
Δεδομένου, δε, ότι η άνοια πλήττει περισσότερα από 55 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, με περίπου 10 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο, τα συμπεράσματα αυτά αποτελούν ένα σημαντικό πλεονέκτημα για τους επιστήμονες. Ιδίως εάν συνυπολογίσει κανείς ότι παρά τις έρευνες δεκαετιών δεν έχουν σημειωθεί σημαντικές ανακαλύψεις στην πρόληψη ή τη θεραπεία. Εξού άλλωστε και οι ειδικοί εξερευνούν πλέον και άλλες υποθέσεις σχετικά με τις αιτίες που πυροδοτούν την άνοια, όπως είναι ο ρόλος ορισμένων ιογενών λοιμώξεων.
Στο πλαίσιο αυτό, προηγούμενες μελέτες έχουν ήδη συνδέσει το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα με χαμηλότερα ποσοστά άνοιας. Παρ’ όλα αυτά, στα εν λόγω συμπεράσματα οι επιστήμονες εξέφραζαν ένα μεγάλο «αλλά». Ποιο ήταν αυτό; Οι άνθρωποι που εμβολιάζονται τείνουν κατά κανόνα να είναι πιο προσεκτικοί σε ό,τι αφορά τις συνήθειες που προάγουν την υγεία και συνάμα λειτουργούν προστατευτικά και έναντι της εκδήλωσης της άνοιας – όπως είναι π.χ. η ισορροπημένη διατροφή και η τακτική άσκηση.
«Ολες οι προηγούμενες μελέτες συσχέτισης πάσχουν από το βασικό πρόβλημα ότι οι άνθρωποι που εμβολιάζονται έχουν διαφορετικές συμπεριφορές υγείας από εκείνους που δεν εμβολιάζονται», δήλωσε ο Pascal Geldsetzer, MD, PhD, επίκουρος καθηγητής Ιατρικής και κύριος συγγραφέας της νέας μελέτης, σε σχετικό δημοσίευμα της Ιατρικής Σχολής του Στάνφορντ. «Σε γενικές γραμμές, θεωρείται ότι δεν προσφέρουν αρκετά στέρεα στοιχεία, που θα οδηγούσαν σε τεκμηριωμένες συστάσεις».
Ενα φυσικό πείραμα
Ο Geldsetzer εντόπισε πριν από περίπου δύο χρόνια τυχαία ένα «φυσικό πείραμα» που διεξαγόταν στην Ουαλία. Εκεί ξεκίνησε την 1η Σεπτεμβρίου 2013 ένα πρόγραμμα εμβολιασμού, σύμφωνα με το οποίο όποιος ήταν 79 ετών κατά την ημερομηνία αυτή ήταν επιλέξιμος για το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα για ένα έτος. (Συνεπακόλουθα, τα άτομα που ήταν 78 ετών θα ήταν επιλέξιμα το επόμενο έτος για ένα έτος, και ούτω καθεξής). Εκείνοι όμως που ήταν 80 ετών και άνω την 1η Σεπτεμβρίου 2013, ήταν άτυχοι – εξαιρούνταν δηλαδή από το δωρεάν πρόγραμμα εμβολιασμού.
Αυτοί όμως οι αυστηροί κανόνες του εμβολιαστικού προγράμματος, όπως παρατήρησε ο αμερικανός επιστήμονας, προσομοίαζαν με τις αυστηρές προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή μιας τυχαιοποιημένης ελεγχόμενης δοκιμής. Και κάπως έτσι οι ερευνητές έπιασαν δουλειά: εξέτασαν τα αρχεία υγείας περισσότερων από 280.000 ηλικιωμένων ενηλίκων που ήταν 71 έως 88 ετών και δεν είχαν άνοια κατά την έναρξη του προγράμματος εμβολιασμού, εστιάζοντας κυρίως σε όσους έκλεισαν τα 80 την προηγούμενη εβδομάδα της έναρξης του προγράμματος, με εκείνους που έκλεισαν τα 80 την επόμενη εβδομάδα.
«Γνωρ ίζουμε ότι αν επιλέξουμε τυχαία χίλια άτομα που γεννήθηκαν μια συγκεκριμένη εβδομάδα και χίλια άτομα που γεννήθηκαν μία εβδομάδα αργότερα, δεν θα πρέπει να υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους κατά μέσο όρο», δήλωσε ο Geldsetzer. Εκτός βέβαια από αυτή τη μικρή διαφορά στην ηλικία.
Τα συμπεράσματα
Κατά τη διάρκεια των επόμενων επτά ετών, οι ερευνητές συνέκριναν τα αποτελέσματα της υγείας των δύο ομάδων που επιλέχθηκαν. Και όπως αναμενόταν, το εμβόλιο μείωσε την εμφάνιση έρπητα ζωστήρα κατά την επταετή αυτή περίοδο κατά περίπου 37% (σημειώνεται ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου, με ζωντανό εξασθενημένο ιό, μειώνεται με την πάροδο του χρόνου).
Επιπρόσθετα, μέχρι το 2020, ένας στους οκτώ ηλικιωμένους – οι οποίοι αισίως είχαν φτάσει πλέον τα 86 και 87 έτη – είχε διαγνωστεί με άνοια. Οσοι όμως έκαναν το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα είχαν 20% μικρότερη πιθανότητα να αναπτύξουν άνοια σε σχέση με τους ανεμβολίαστους.
Είναι σημαντικό, δε, να υπογραμμιστεί ότι οι επιστήμονες αξιολόγησαν και άλλες μεταβλητές που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον κίνδυνο άνοιας, εντούτοις δεν εντόπισαν σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των δύο ομάδων υπό εξέταση. Για παράδειγμα, δεν υπήρχε καμία διαφορά στο επίπεδο εκπαίδευσης ή γενικότερης κατάστασης υγείας (π.χ. χρόνιες παθήσεις).
Είναι εντούτοις αξιοσημείωτο ένα ακόμη εύρημα της ίδιας μελέτης: η προστασία από την άνοια ήταν πολύ πιο έντονη στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες. Σε κάθε περίπτωση όμως παραμένει αναπάντητο εάν το εμβόλιο προστατεύει από την άνοια μέσω της αναζωογόνησης του ανοσοποιητικού συστήματος συνολικά, επειδή απενεργοποιεί τον ιό ή μέσω κάποιου άλλου μηχανισμού που δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί.
Τα πολλαπλά οφέλη
«Η σημασία των ευρημάτων της μελέτης που δημοσιεύεται στο “Nature” για τη δημόσια υγεία είναι μεγάλη, γιατί πρωτίστως καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα μειώνει κατά 20% τον κίνδυνο άνοιας, μια νόσο που είναι πολύ συχνή σε υπερηλίκους και εκτιμάται ότι τα ποσοστά εμφάνισής της θα αυξηθούν περαιτέρω λόγω της αύξησης στο προσδόκιμο ζωής του πληθυσμού», σημειώνει στο ένθετο «Υγεία» ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής.
Ο ίδιος εντούτοις διευκρινίζει ότι ο έρπης ζωστήρας δεν αποτελεί τον βασικό αιτιολογικό παράγοντα για μια πολυπαραγοντική κατάσταση όπως η άνοια, σε κάθε περίπτωση όμως η προστατευτική δράση του εμβολίου αποτελεί μια αισιόδοξη εξέλιξη αναφορικά με τον κίνδυνο ανάπτυξής της. «Τα οφέλη του εμβολιασμού, με αυτόν τον τρόπο, έχουν πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα λόγω της προστασίας έναντι του έρπητα ζωστήρα, αλλά και της άνοιας, μιας συχνής κατάστασης που εμφανίζεται σε άτομα με προχωρημένη ηλικία. Στη φαρέτρα των προληπτικών μέτρων που προς το παρόν αφορούν, κυρίως, τη διατροφή, τη φυσική και νοητική άσκηση, την κοινωνικότητα, τη διαχείριση του στρες κ.λπ. προστίθεται ένα ισχυρό μέσο που μπορεί από μόνο του να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας. Τα ευρήματα αυτά καλλιεργούν σημαντική αισιοδοξία ότι η προστατευτική δράση του εμβολίου μπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω μέσω ερευνητικής προσπάθειας, και παράλληλα μπορεί να αυξηθεί η θετική στάση του πληθυσμού έναντι του εμβολιασμού για τον έρπητα ζωστήρα», καταλήγει.
Πηγή: tanea.gr
