Ενα υποσύστημα έχει τη δυνητική δυναμική της γεωγραφικής διεύρυνσης αναλόγως των προοπτικών που δημιουργεί στη διεθνοπολιτική διαδικασία. Ενα τέτοιο υποσύστημα είναι αυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Ενας χώρος που σήμερα αποτελεί μια υπερδιευρυμένη ζώνη που ξεκινά από τον Κόλπο του Αντεν και τον Κόλπο του Ομάν και φτάνει έως τον Κόλπο της Σίντρα και τη νήσο Κρήτη. Περιλαμβάνει το σύνολο των κρατών της Μέσης Ανατολής, την Ελλάδα, την Κύπρο, καθώς βέβαια και το σύνολο της Δυτικής Τουρκίας. Είναι ο χώρος αυτός που σε παλαιότερη μονογραφία μου είχα ονομάσει ως «Η Μεγάλη Ανατολική Μεσόγειος» με σημαντικές ευκαιρίες για τα κράτη της περιοχής σε ενεργειακό και εμπορικό επίπεδο, δεδομένη δυναμική στην πολιτιστική και τεχνολογική σφαίρα αλλά και ζωτικές γεωστρατηγικές προκλήσεις όχι μόνο εξαιτίας των μη κρατικών δρώντων που δραστηριοποιούνται εκεί αλλά και λόγω της στρατηγικής στόχευσης κομβικών κρατών του εν λόγω υποσυστήματος.
Δεν ανακαλύπτει κάποιος τον τροχό καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η Τουρκία αποτελεί έναν από τους βασικούς λόγους της διαρκούς γεωστρατηγικής ρευστότητας που διαπερνά το εν λόγω υποσύστημα. Ο τουρκικός αναθεωρητισμός παράγει μια ιδιάζουσα αρνητική δυναμική στο υποσύστημα της Μεγάλης Ανατολικής Μεσογείου που δεν αμφισβητεί μόνο την εδαφική ολότητα Ελλάδας, Ισραήλ, Κύπρου ή Συρίας, αλλά εφαρμόζεται και μέσω πολυσχιδών σχημάτων που εμφανίζουν την Αγκυρα άλλοτε ως πολιτικό συμβουλάτορα και άλλοτε ως οικονομικό υποστηρικτή τζιχαντιστικών οργανώσεων όπως η Χαμάς, η Αλ Νούρσα, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι κ.ά.
Αυτού του είδους η τουρκική στάση δεν δημιουργεί μόνο προβλήματα στα ορθολογικά κράτη της Μεγάλης Ανατολικής Μεσογείου. Λειτουργεί και ως ανυπέρβλητο εμπόδιο για τη λεπτομερή αποτύπωση του ενεργειακού χάρτη της περιοχής, ως εμφατικός αποδομητής των προοπτικών μεταφοράς και διακομιδής εμπορικών και ενεργειακών φορτίων ισχύος από την Ασία προς την Ευρώπη και ως καταλύτης εξοβελισμού των προοπτικών παραγωγής πρωτογενούς πλούτου για τα κράτη της περιοχής, τους συμμάχους τους και τον διεθνή επιχειρηματικό κόσμο. Με άλλα λόγια, η Τουρκία δεν τραυματίζει μόνο τη στρατηγική σταθερότητα στη Μεγάλη Ανατολική Μεσόγειο, αλλά κρατά και όμηρο τον Ερμή που σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία αποτελεί τη θεότητα της επιχειρηματικότητας.
Ο αποδομητικός ρόλος της Τουρκίας στην περιοχή που αποτελεί σημείο προβληματισμού για Αθήνα, Λευκωσία, Ιερουσαλήμ και Ουάσιγκτον μπορεί να περιορισθεί μόνο μέσω της ενίσχυσης των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου, με προοπτική ένταξης και της Σαουδικής Αραβίας αλλά και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο, σε μια συνολική συμμαχική σχέση που θα εκκινεί από το επίπεδο της οικονομίας και θα καταλήγει στη στρατιωτική σύμπραξη. Η βούληση υφίσταται σε Ιερουσαλήμ και Λευκωσία, οπότε η Αθήνα οφείλει να διαβεί τον Ρουβίκωνα και να συναισθανθεί ότι η ασφάλεια και η ευημερία στην περιοχή περνά μέσα από πολυεπίπεδα συμμαχικά σχήματα αντιστάθμισης του κινδύνου που παράγει ο τουρκικός αναθεωρητισμός [Hedging] και όχι μέσω της διάχυσης φρούδων ελπίδων για καλή γειτονία μέσω της εφαρμογής των προνοιών του Διεθνούς Δικαίου, με έναν γείτονα που δεν έχει κρύψει ποτέ ότι στοχεύει στο Χάος και που το διαχέει όποτε και όπου έχει την ευκαιρία.
Ο Σπύρος Ν. Λίτσας είναι καθηγητής Θεωρίας Διεθνών Σχέσεων
και διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος «Διεθνείς Σπουδές»
του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Πηγή: tanea.gr
