Καμπανάκια κινδύνου για την απασχόληση λόγω δημογραφικού

Του Κώστα Κατίκου

Διπλό είναι το καμπανάκι που χτυπάει στην Ελλάδα για το δημογραφικό και τους κινδύνους που εγκυμονεί για την απασχόληση, τις συντάξεις και εν τέλει την ίδια την ανάπτυξη της οικονομίας. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Τράπεζα της Ελλάδος (Τ.Ε) προειδοποιούν για ανατροπές και συστήνουν τη λήψη διαρθρωτικών μέτρων από νωρίς για να μην έρθουν στο μέλλον επώδυνες αποφάσεις.

Το ΔΝΤ ζητά την εφαρμογή της ρήτρας για τη σύνδεση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης  με το προσδόκιμο ζωής άνω των 65 ετών, ως ένα πρώτο μέτρο που θα επιβραδύνει τις επιπτώσεις του δημογραφικού προβλήματος στο συνταξιοδοτικό.

Όπως αναφέρει στην τελευταία έκθεσή του, “οι υπερβολικές αυξήσεις στις συντάξεις και στους μισθούς του δημόσιου τομέα, θα πρέπει να αποφευχθούν”, καθώς και στους δύο τομείς παραμένουν υψηλές σε σύγκριση με άλλα κράτη της Ε.Ε. 

Για τα όρια ηλικίας λέει θα πρέπει να εφαρμοστούν οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις  για την αύξηση της πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης σύμφωνα με το προσδόκιμο ζωής. Η ρήτρα βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά στην τριετία 2027-2030. Η εκτίμηση που έχει καταγραφεί στις αναλογιστικές μελέτες της Αναλογιστικής Αρχής είναι ότι στην τριετία αυτή τα όρια ηλικίας όλων των ασφαλισμένων, θα αυξηθούν ως 1,5 έτος.

Ο κρίσιμος παράγοντας όμως είναι να διαπιστωθεί ότι ανέβηκε το προσδόκιμο ζωής. Αυτό θα εξεταστεί προς το τέλος του 2026, και αν υπάρξει αύξηση στο προσδόκιμο τότε θα αυξηθούν σταδιακά από το 2027 και οι ηλικίες συνταξιοδότησης και δεν αποκλείεται το 2030 τα 67 να έχουν γίνει 68,5 και η σύνταξη με 40ετία να δίδεται στα 63,5 αντί 62.

Ταυτόχρονα το ΔΝΤ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για μείωση του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας, καθώς αναφέρει ότι, όπως και σε άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ, ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας της Ελλάδας αναμένεται ότι θα μειώνεται σταθερά τις επόμενες δεκαετίες. Η πρόβλεψη του ΔΝΤ είναι για μείωση της τάξης του 35% ως το 2050 με το εργατικό δυναμικό σε ηλικία εργασίας, από περίπου 6,6 εκατομμύρια το 2023 να μειώνεται σε περίπου 4,3 εκατομμύρια έως το 2050.

SOS από την Τ.τ.Ε

Τις επιπτώσεις που θα έχει στο δημογραφικό η έλλειψη εργαζομένων που είναι γνωστή με τον όρο “στενότητα της αγοράς εργασίας”, αναλύει η Τράπεζα της Ελλάδος και καλεί την κυβέρνηση να πάρει μέτρα για να ενταχθούν στο εργατικό δυναμικό της χώρας περισσότερες γυναίκες και νέοι.

“Η συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό και ιδίως των γυναικών και των νέων έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η γήρανση του πληθυσμού ενδέχεται να ασκήσει πιέσεις στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης”, τονίζεται στην έκθεση της Τ.τ.Ε. 

Έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ που επικαλείται η Τ.τ.Ε, η οποία βασίστηκε στα στοιχεία των δύο τελευταίων απογραφών του πληθυσμού που διενεργήθηκαν το 2011 και το 2021, αποκαλύπτει ότι μέσα σε μία δεκαετία ο αριθμός των ατόμων άνω των 65 ετών (που αποτελούν το δείκτη γήρανσης) αυξήθηκε κατά 13,3%, ενώ το μερίδιό τους στο σύνολο του πληθυσμού ανήλθε στο 22,8%. 

Η δε στενότητα στην αγορά εργασίας η οποία αντανακλά την υπέρβαση των κενών θέσεων εργασίας σε σύγκριση με εκείνους που αναζητούν εργασία αυξήθηκε μετά την πανδημία, ενώ η δυναμική της διατηρήθηκε το 2024 (2,2%, έναντι 1,6% το 2023), περιορίζοντας την απόσταση από το μέσο όρο της ΕΕ-27 (2,4% το 2024, έναντι 2,8% το 2023). 

Επομένως, καθώς τα άτομα άνω των 65 ετών αυξάνονται λόγω δημογραφικής γήρανσης και ο πληθυσμός της χώρας μειώνεται λόγω υπογεννητικότητας, αναδεικνύονται όλο και περισσότερο οι προκλήσεις που προκύπτουν από την αύξηση της αναλογίας των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων στο σύνολο του πληθυσμού. Σημαντικές προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης του φαινομένου είναι οι πολιτικές που διευκολύνουν την εναρμόνιση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, καθώς και την επένδυση στην τεχνική εκπαίδευση και κατάρτιση του εργατικού δυναμικού, επισημαίνει η Τ.τ.Ε.

Η μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας και η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών προϋποθέτουν την περαιτέρω ανάπτυξη της αγοράς εργασίας και για το λόγο αυτόν, είναι επιτακτικά αναγκαίο να υλοποιηθούν συγκεκριμένες πολιτικές που θα ενισχύσουν τη συνολική απασχόληση και θα οδηγήσουν σε περαιτέρω μείωση της ανεργίας, καταλήγει η Τ.τ.Ε