Βρισκόμαστε στη μέση μιας γεωπολιτικής μετάβασης, όπου αποτελεί πρόκληση η υπεράσπιση και η διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής της ατζέντας των Ηνωμένων Εθνών, δηλώνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» ο Μιγκέλ Ανχέλ Μορατίνος, αναπληρωτής γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών και ύπατος εκπρόσωπος για τη Συμμαχία των Πολιτισμών των Ηνωμένων Εθνών (UNAOC). Ο αξιωματούχος του ΟΗΕ, ο οποίος συμμετείχε στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, επισημαίνει ότι οι παραδοσιακοί γεωπολιτικοί παράγοντες προσπαθούν να μας σύρουν πίσω σε μια ξεπερασμένη εποχή διπολικότητας, ενώ η εποχή που διανύουμε απαιτεί να προχωρήσουμε πέρα από τις μονομερείς και διμερείς προσεγγίσεις. Παράλληλα, όσον αφορά τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που δέχονται σήμερα πολύπλευρες απειλές, ο πρώην ισπανός διπλωμάτης θεωρεί ότι η κλιματική αλλαγή, οι νευροεπιστήμες και η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν μέσω νέων πρωτοκόλλων που θα συμπλήρωναν τα αρχικά 30 άρθρα της Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ενισχύοντας περαιτέρω την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ελευθερίας.
Βλέπουμε γεωπολιτικές εντάσεις και διχασμούς που δεν έχουμε δει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι βασικές αξίες του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών απειλούνται και ο κόσμος που βασίζεται σε πολυμερείς κανόνες δέχεται «επίθεση». Γιατί συμβαίνει κατά την άποψή σας και ανησυχείτε ότι μειώνεται ο ρόλος, η φωνή του ΟΗΕ;
Βρισκόμαστε στη μέση μιας γεωπολιτικής μετάβασης, αφήνοντας πίσω τον κόσμο τού χθες και εργαζόμαστε για να διαμορφώσουμε τον κόσμο τού αύριο. Σε αυτή την περίοδο αναταραχής είναι φυσικό να συναντάμε αντιφάσεις στην πορεία. Οι αρχές και οι στόχοι των Ηνωμένων Εθνών παραμένουν τόσο επίκαιρες και έγκυρες όσο ποτέ, δεν είναι αυτό το ζήτημα. Η πραγματική πρόκληση έγκειται στην υπεράσπιση της ατζέντας των Ηνωμένων Εθνών και στη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής της. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι κορυφαίες γεωπολιτικές δυνάμεις ενέκριναν τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών στο Σαν Φρανσίσκο, καθιερώνοντας ένα σύστημα συλλογικής ασφάλειας που απομακρύνθηκε από την παλιά προσέγγιση ισορροπίας δυνάμεων. Στις πρώτες δεκαετίες που ακολούθησαν την υιοθέτησή του, ο ΟΗΕ λειτούργησε με ένα μοντέλο που συνδύαζε την ευρεία συμμετοχή των κρατών-μελών με ένα Συμβούλιο Ασφαλείας που ελέγχεται από τους μεγάλους γεωπολιτικούς παράγοντες, οι οποίοι ήταν επιφορτισμένοι με τη διαχείριση της νέας διεθνούς τάξης. Σήμερα, όμως, αυτή η ισορροπία έχει διαταραχθεί. Οι παραδοσιακοί γεωπολιτικοί παράγοντες προσπαθούν να μας σύρουν πίσω σε μια ξεπερασμένη εποχή διπολικότητας, μια εποχή που δεν αντικατοπτρίζει πλέον τις πραγματικότητες του σύγχρονου κόσμου. Ζούμε τώρα σε μια πολυπολική εποχή, μια εποχή που απαιτεί από εμάς να προχωρήσουμε πέρα από τις μονομερείς και διμερείς προσεγγίσεις. Αντίθετα, πρέπει να αγκαλιάσουμε μια νέα, πιο αποτελεσματική πολυμερή προσέγγιση, που είναι εξοπλισμένη για να αντιμετωπίσει τις περίπλοκες και αλληλένδετες προκλήσεις του σημερινού παγκόσμιου τοπίου.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα, που αποτελούν έναν από τους πυλώνες του έργου του ΟΗΕ, βρίσκονται σε κίνδυνο λόγω των απειλών που προέρχονται από την αυξανόμενη ρητορική μίσους, την ξενοφοβία και τον λαϊκιστικό εθνικισμό. Πώς καταλήξαμε σε αυτό και πώς θα μπορούσαμε τώρα να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα;
Ενα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ανθρωπότητας, παράλληλα με την υιοθέτηση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών το 1945, ήταν η υιοθέτηση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 1948. Τα 30 άρθρα, που συντάχθηκαν υπό την ηγεσία της Ελενορ Ρούζβελτ, αποτυπώνουν πλήρως τους βασικούς τομείς και τις διαστάσεις που είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η συνάφειά τους παραμένει αναμφισβήτητη. Κατά την έγκρισή του, όλα τα έθνη και τα κράτη του κόσμου το υιοθέτησαν χωρίς αντίρρηση. Σήμερα, ωστόσο, υπάρχουν φωνές που υποστηρίζουν ότι η διακήρυξη προήλθε από έναν ηγεμονικό φιλοδυτικό κόσμο και ότι άλλα μέλη της διεθνούς κοινότητας δεν είχαν άλλη επιλογή από το να την αποδεχτούν. Η πρόκληση τώρα είναι όλοι οι παράγοντες σε αυτό το νέο παγκόσμιο τοπίο να συνεχίσουν να το υπερασπίζονται με την ίδια δέσμευση και ένταση. Ταυτόχρονα, υπάρχουν εκκλήσεις για ενσωμάτωση πτυχών της ανθρώπινης δραστηριότητας που δεν είχαν προβλεφθεί τη δεκαετία του 1940, αλλά έκτοτε έχουν γίνει κρίσιμες για το μέλλον μας, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, οι νευροεπιστήμες και η τεχνητή νοημοσύνη. Αυτά τα εξελισσόμενα πεδία θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν μέσω νέων πρωτοκόλλων που θα συμπλήρωναν τα αρχικά 30 άρθρα, ενισχύοντας περαιτέρω την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ελευθερίας.
Δεν υπάρχει επαρκής συμφωνία μεταξύ των παγκόσμιων χωρών – ηγετών σχετικά με τις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, τη φτώχεια, την κλιματική αλλαγή κ.λπ. Στη λίστα μπορούμε επίσης να προσθέσουμε τώρα την τεχνητή νοημοσύνη. Τι θα μπορούσε να βοηθήσει τον διεθνή διάλογο πριν να είναι πολύ αργά;
Η πρώτη και πιο ουσιαστική πρόκληση, αυτή που χρησιμεύει ως προϋπόθεση για την αντιμετώπιση όλων των άλλων, είναι η επίτευξη ειρήνης. Χωρίς ειρήνη, δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος στην εξάλειψη της φτώχειας ή στην επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Χωρίς ειρήνη, δεν μπορούμε να επιτύχουμε την ασφάλεια που αναζητούν οι άνθρωποι στις χώρες και τις περιοχές τους. Χωρίς ειρήνη, δεν θα είμαστε σε θέση να διαφυλάξουμε αποτελεσματικά την πρόοδο της ανθρώπινης νοημοσύνης, διασφαλίζοντας ότι καθοδηγεί και ρυθμίζει συνεχώς την τεχνητή νοημοσύνη, οδηγώντας τις κοινωνίες μας προς ένα μέλλον ελευθερίας, ειρήνης και δικαιοσύνης.
Πώς θα μπορούσε η Συμμαχία των Πολιτισμών των Ηνωμένων Εθνών να εγκαταστήσει τον διάλογο σε μια εποχή αυξανόμενης βίας στον κόσμο, στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική, στην Ουκρανία; Είναι ο διάλογος μια ψευδαίσθηση, ειδικά καθώς βλέπουμε επίσης περισσότερο αυταρχικούς ηγέτες σε άνοδο;
Ο διάλογος είναι το κλειδί για την επίτευξη της ειρήνης και η Συμμαχία Πολιτισμών των Ηνωμένων Εθνών έπαιξε και συνεχίζει να διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην οικοδόμηση γεφυρών μεταξύ των κοινωνιών, ενισχύοντας την ανεκτικότητα και την κατανόηση με την ειρήνη ως απώτερο στόχο.
Πηγή: tanea.gr
